Kanceri i Gjirit

Ne praktiken mjekesore, ka nje shumellojshmeri menyrash mbi te cilat klasifikohet kanceri i gjirit. Sikurse cdo kancer/tumor tjeter qe mund te zhvillohet ne trupin e njeriut, edhe kanceri i gjirit ndahet ne grupe te ndryshme duke u bazuar ne indin e origjines se tij dmth se nga cili ind i organizmit e kla origjinen. Shembuj te tille duke u bazuar ne origjinen e indit nga i cili zhvillohet, si psh. Kanceri qe zhvillohet ne indin epitelial qe quhet Karcinoma ndaj atij qe zhvillohet ne indin stromal (stroma eshte rrjeti mbrojtes i nje organi apo gjendre e perbere nga indi lidhes) dhe qe quhet Sarkoma. Shumica e kancereve te gjirit e kane zanafillen/origjinen ne indin epitelial, dmth jane Karcinoma, qe edhe keto ndahet ne nderkategori te ndryshme bazuar ne karakteristikat e tyre. Ekzistojne edhe klasifikime te tjera bazuar ne patologjine e semundjes, si vendndodhja e tumorit dhe origjina e tij.
Sikurse cdo semundje tjeter ne trupin e njeriut, edhe kanceri i gjirit klasifikohet mbi bazen e zhvillimit apo perhapjes.
Indi i infektuar mund te jete i mire diferencuar, qe do te thote se duket pothuajse si indi normal i painfektuar.
Mund te jete gjithashtu disi i diferencuar, dmth dicka ne dukje disi ndryshe nga indi normal apo indi i sapoinfektuar.

Karcinomat (sic i permenda me siper jane kanceret e zhvilluara ne indin epitelial) klasifikohen ne dy kategori:

a) Karcinoma qe gjenden ne duktuset indore, qe perbejne edhe numrin me te madh te karcinomave
b) Karcinoma qe gjenden ne lobulet e indeve

Karcinomat vecohen gjithashtu edhe sipas:

Invasivitetit (masen indore te infektuar)

Nder to mund te permenden:

Karcinoma lobulare (ne lobule)
Karcinoma tubulare (ne tubulat e duktuseve)
Karcinomat qe jane teresisht nje me indin e infektuar, dmth qe kane pushtuar komplet indin.
Karcinoma medullare
Karcinoma papilare
Karcinoma metaplazike

Sic e permenda edhe me siper nje vend te vecante zene edhe Sarkomat te cilat zhvillohen ne stromen e indit.
Kaq per sa i perket anes histologjike te patollogjise.
Tani te flasim pak ne lidhje me zbulimin dhe diagnostimin e kancerit te gjirit.

Kanceri i gjirit shume here klasifikohet duke u bazuar mbi nje shumellojshmeri testeshsi psh atyre klinike dmth nepermjet ekzaminit fizik te personit te infektuar, sikurse mund te rezultoje edhe nga historia mjekesore e pacientit.

SHENJAT DHE SIMPTOMAT

Nder shenjat e para te kancerit te gjirit mund te vecojme nder te tjera nje lloj dhimbje qe ne gjuhen mjekesore njihet me emrin mastodynia, ose edhe me shfaqjen e nje mase te ngritur ne njerin nga gjiret e pacientes. Ne ditet e sotme ne shumicen e rasteve, kanceri i gjirit zbulohet nga nje teknike qe quhet mamografi qe ben te mundur zbulimin e e nje nodule jo simptomatike, dmth qe s'ka zhvilluar akoma symtoma tek pacientja. Nqse tumori eshte present mund te vihet re ne momagrame ne forme nodule nen sqetulla apo edhe mbi klavikul (kocka ne forme te shkronjes "f" qe lidh sternum dhe skapulen.)
Nder simptoma te tjera mund te vecojme inflamacionin e lekures nen te cilen eshte zhvilluar tumori. Ky lloj tymori njihet me emrin "Kancer inflamator i gjirit" qe do te thote qe kanceri i zhvilluar ne kete regjion shkakton reaksion inflamator te lekures gje qe mund te coje ne dhimbje, enjtje, temperature dhe skuqje gjate gjithe gjatesise se regjionit te inflamuar.

Ka shume raste kur ndryshime ne aparencen e pjeseve te ndryshme te lokalizuara ne afersi te gjirit, mund te hamendesojne per nje patologji te kancerit te gjirit, por mund te ndodhe qe kjo mos te kete fare lidhje me kancerin e gjirit, por te jete simptome per nje patologji tjeter.
Nje simptome tjeter qe ja vlen te permendet eshte edhe ndryshimi ne strukturen dhe ngjyren e majes se gjirit qe ne shumicen e rasteve kur ndodh kjo gje, nenkupton nje manifestim/shfaqje te nje kanceri tashme te zhvilluar dhe qe ka kaluar fazen e detektimit/fillestare.
Ka edhe shume ndryshime ne masen e gjirit, qe ne disa raste merrem si pikenisje per nje fillim te simptomave te kancerit te gjirit, por mund te rezultoje qe keto simptoma te mos kene te bejne aspak me procesin fjale. Nder to mund te permend te ashtequajturat simptoma fibrocistike, mastite, fibroadenoma qe renditen nder kanceret benine dmth te pademshme. Por kjo nuk do te thote qe nese simptoma te tilla shfaqen te pacienti, mos tu kushtohet vemendje. Vemendja duhet perqendruar mbi cdo simptome sidoqofte dhe cfaredo qofte ajo, ne menyre qe te parandalohet perkeqesimi i simptomave.
Ka raste kur kanceri i gjirit gjendet ne forme e nje patollogjie metastatike dmth qe eshte perhapur ne me shume se sa ne organin ku ka patur zanafillen. Keto lloj simptomash metastatike jane te dukshme zakonisht ne kockat fqinje, melci, mushkeri dhe ne shume raste edhe ne tru. Mund te merrem si simptoma te kancerit te gjirit edhe renja drastike ne peshe per nje kohe te vazhduar sikurse edhe ethe apo ndjesia e te ftohtit te tepert. Gjithashtu edhe dhimbjet e kyceve apo te kockave jane manifestime te simptomave kancerezo, por kjo s'do te thote qe jane 100 % simptoma te kancerit te gjirtit. Nder simptomat e tjera qe mund te vecohen jane edhe ndryshimi ne mase i pleures (astari qe mbeshtjell mushkerite.) Sic e theksova edhe me siper keto simptoma jane jo specifike qe do te thote qe mund te jene simptoma edhe per semundje te tjera pervec kancerit te gjirit.
Sikurse cdo forme kanceri tjeter ne trupin e njeriut, edhe kanceri i gjirit konsiderohet si rezultati final i shume faktoreve mjedisor por edhe trashegimtar te gjeneve mbartese te semundjes.

Nder ato hereditare, mund te permend mutacionet (ndryshimet e herepashershme) gjenetike. Eshte vertetuar qe ekspozimi ndaj estrogjenit rezulton te lidhet me mutacione qe shkaktojne kancerin e gjirit.
Gjithashtu nje rol te madh ne shfaqjen e kancerit te gjirit luajn edhe onkogjeza virale e disa qelizave si dhe ekzpozimi ndaj rrezeve jonizuese.
Moszhvillimi normal i faktorit te rritjes.
Defekte te trasheguara ne strukturen gjeneve riparuese te DNA.

Mgjse shume nga faktoret epidemiologjik te kancerit te gjirit jane idenfikuar, le perseri te pamundur per tu identifikuar shume faktore te tjere.
Sipas studimeve epidemiologjike te bera, rezulton se shfaqja e shume kancereve te gjirit rezulton te jete mbi popullsi dhe grupe shoqerore te caktuara, dhe jo te nje individ i vecante.
Thuhet qe rreth 5 % e te gjithe kancereve te gjirit, jane hereditare, dhe qe nuk dihet akoma etiologjia (apo zanafilla) e afro 95 % te kancereve te tjere.
Nder faktoret primare qe jane identifikuar jane seksi, mosha, aftesia per te lindur femije, gjendja hormonale, obesiteti dhe faktore te tjere mjedisor sic jane perdorimi i duhanit dhe ekspozimi ndaj rrezeve.

Kanceri i Gjirit
« : Tetor 24, 2007, 11:36:13 MD »
Pergjigju me citim
Ne praktiken mjekesore, ka nje shumellojshmeri menyrash mbi te cilat klasifikohet kanceri i gjirit. Sikurse cdo kancer/tumor tjeter qe mund te zhvillohet ne trupin e njeriut, edhe kanceri i gjirit ndahet ne grupe te ndryshme duke u bazuar ne indin e origjines se tij dmth se nga cili ind i organizmit e kla origjinen. Shembuj te tille duke u bazuar ne origjinen e indit nga i cili zhvillohet, si psh. Kanceri qe zhvillohet ne indin epitelial qe quhet Karcinoma ndaj atij qe zhvillohet ne indin stromal (stroma eshte rrjeti mbrojtes i nje organi apo gjendre e perbere nga indi lidhes) dhe qe quhet Sarkoma. Shumica e kancereve te gjirit e kane zanafillen/origjinen ne indin epitelial, dmth jane Karcinoma, qe edhe keto ndahet ne nderkategori te ndryshme bazuar ne karakteristikat e tyre. Ekzistojne edhe klasifikime te tjera bazuar ne patologjine e semundjes, si vendndodhja e tumorit dhe origjina e tij.
Sikurse cdo semundje tjeter ne trupin e njeriut, edhe kanceri i gjirit klasifikohet mbi bazen e zhvillimit apo perhapjes.
Indi i infektuar mund te jete i mire diferencuar, qe do te thote se duket pothuajse si indi normal i painfektuar.
Mund te jete gjithashtu disi i diferencuar, dmth dicka ne dukje disi ndryshe nga indi normal apo indi i sapoinfektuar.

Karcinomat (sic i permenda me siper jane kanceret e zhvilluara ne indin epitelial) klasifikohen ne dy kategori:

a) Karcinoma qe gjenden ne duktuset indore, qe perbejne edhe numrin me te madh te karcinomave
b) Karcinoma qe gjenden ne lobulet e indeve

Karcinomat vecohen gjithashtu edhe sipas:

Invasivitetit (masen indore te infektuar)

Nder to mund te permenden:

Karcinoma lobulare (ne lobule)
Karcinoma tubulare (ne tubulat e duktuseve)
Karcinomat qe jane teresisht nje me indin e infektuar, dmth qe kane pushtuar komplet indin.
Karcinoma medullare
Karcinoma papilare
Karcinoma metaplazike

Sic e permenda edhe me siper nje vend te vecante zene edhe Sarkomat te cilat zhvillohen ne stromen e indit.
Kaq per sa i perket anes histologjike te patollogjise.
Tani te flasim pak ne lidhje me zbulimin dhe diagnostimin e kancerit te gjirit.

Kanceri i gjirit shume here klasifikohet duke u bazuar mbi nje shumellojshmeri testeshsi psh atyre klinike dmth nepermjet ekzaminit fizik te personit te infektuar, sikurse mund te rezultoje edhe nga historia mjekesore e pacientit.


SHENJAT DHE SIMPTOMAT

Nder shenjat e para te kancerit te gjirit mund te vecojme nder te tjera nje lloj dhimbje qe ne gjuhen mjekesore njihet me emrin mastodynia, ose edhe me shfaqjen e nje mase te ngritur ne njerin nga gjiret e pacientes. Ne ditet e sotme ne shumicen e rasteve, kanceri i gjirit zbulohet nga nje teknike qe quhet mamografi qe ben te mundur zbulimin e e nje nodule jo simptomatike, dmth qe s'ka zhvilluar akoma symtoma tek pacientja. Nqse tumori eshte present mund te vihet re ne momagrame ne forme nodule nen sqetulla apo edhe mbi klavikul (kocka ne forme te shkronjes "f" qe lidh sternum dhe skapulen.)
Nder simptoma te tjera mund te vecojme inflamacionin e lekures nen te cilen eshte zhvilluar tumori. Ky lloj tymori njihet me emrin "Kancer inflamator i gjirit" qe do te thote qe kanceri i zhvilluar ne kete regjion shkakton reaksion inflamator te lekures gje qe mund te coje ne dhimbje, enjtje, temperature dhe skuqje gjate gjithe gjatesise se regjionit te inflamuar.

Ka shume raste kur ndryshime ne aparencen e pjeseve te ndryshme te lokalizuara ne afersi te gjirit, mund te hamendesojne per nje patologji te kancerit te gjirit, por mund te ndodhe qe kjo mos te kete fare lidhje me kancerin e gjirit, por te jete simptome per nje patologji tjeter.
Nje simptome tjeter qe ja vlen te permendet eshte edhe ndryshimi ne strukturen dhe ngjyren e majes se gjirit qe ne shumicen e rasteve kur ndodh kjo gje, nenkupton nje manifestim/shfaqje te nje kanceri tashme te zhvilluar dhe qe ka kaluar fazen e detektimit/fillestare.
Ka edhe shume ndryshime ne masen e gjirit, qe ne disa raste merrem si pikenisje per nje fillim te simptomave te kancerit te gjirit, por mund te rezultoje qe keto simptoma te mos kene te bejne aspak me procesin fjale. Nder to mund te permend te ashtequajturat simptoma fibrocistike, mastite, fibroadenoma qe renditen nder kanceret benine dmth te pademshme. Por kjo nuk do te thote qe nese simptoma te tilla shfaqen te pacienti, mos tu kushtohet vemendje. Vemendja duhet perqendruar mbi cdo simptome sidoqofte dhe cfaredo qofte ajo, ne menyre qe te parandalohet perkeqesimi i simptomave.
Ka raste kur kanceri i gjirit gjendet ne forme e nje patollogjie metastatike dmth qe eshte perhapur ne me shume se sa ne organin ku ka patur zanafillen. Keto lloj simptomash metastatike jane te dukshme zakonisht ne kockat fqinje, melci, mushkeri dhe ne shume raste edhe ne tru. Mund te merrem si simptoma te kancerit te gjirit edhe renja drastike ne peshe per nje kohe te vazhduar sikurse edhe ethe apo ndjesia e te ftohtit te tepert. Gjithashtu edhe dhimbjet e kyceve apo te kockave jane manifestime te simptomave kancerezo, por kjo s'do te thote qe jane 100 % simptoma te kancerit te gjirtit. Nder simptomat e tjera qe mund te vecohen jane edhe ndryshimi ne mase i pleures (astari qe mbeshtjell mushkerite.) Sic e theksova edhe me siper keto simptoma jane jo specifike qe do te thote qe mund te jene simptoma edhe per semundje te tjera pervec kancerit te gjirit.
Sikurse cdo forme kanceri tjeter ne trupin e njeriut, edhe kanceri i gjirit konsiderohet si rezultati final i shume faktoreve mjedisor por edhe trashegimtar te gjeneve mbartese te semundjes.

Nder ato hereditare, mund te permend mutacionet (ndryshimet e herepashershme) gjenetike. Eshte vertetuar qe ekspozimi ndaj estrogjenit rezulton te lidhet me mutacione qe shkaktojne kancerin e gjirit.
Gjithashtu nje rol te madh ne shfaqjen e kancerit te gjirit luajn edhe onkogjeza virale e disa qelizave si dhe ekzpozimi ndaj rrezeve jonizuese.
Moszhvillimi normal i faktorit te rritjes.
Defekte te trasheguara ne strukturen gjeneve riparuese te DNA.

Mgjse shume nga faktoret epidemiologjik te kancerit te gjirit jane idenfikuar, le perseri te pamundur per tu identifikuar shume faktore te tjere.
Sipas studimeve epidemiologjike te bera, rezulton se shfaqja e shume kancereve te gjirit rezulton te jete mbi popullsi dhe grupe shoqerore te caktuara, dhe jo te nje individ i vecante.
Thuhet qe rreth 5 % e te gjithe kancereve te gjirit, jane hereditare, dhe qe nuk dihet akoma etiologjia (apo zanafilla) e afro 95 % te kancereve te tjere.
Nder faktoret primare qe jane identifikuar jane seksi, mosha, aftesia per te lindur femije, gjendja hormonale, obesiteti dhe faktore te tjere mjedisor sic jane perdorimi i duhanit dhe ekspozimi ndaj rrezeve.

Parandalimi

Ne gjuhen mjekesore njihen disa forma te parandalimit te kancerit te gjirit. Nder to mund te vecojme:
Dieata me permbajtje estrogjeni dhe nga nje lloj bime qe quhet soj qe eshte ne formen e fasules. Studimet tregojne qe:

a )Marrja e sasive te estrogjenit nepermjet konsumimit te disa bimeve e sidomos sojes ne moshen e adolishences mund te sherbeje si faktor parandalues i kancerit te gjirit ne vitet e mevonshme.

b)Studimet tregojne qe marrja me ane te dietes e ketyre suplimenteve bimore ne vitet qe pasojne adolishencen nuk mund te kete asnje lloj efekti persa i perket kancerit te gjirit, qofte ky efekt pozitiv apo negativ.
Edhe pse thuhet qe dietat bimore jane disi faktore parandalues, nuk do te thote qe jane 100 % te sigurta dmth qe efekti parandalues ne shume raste mund te jete minimal.

Rendesia e Acidit Folik apo folateve.

Acidi folik dhe folatet (anioni i acidit folik) jane format te tretshme ne uje te Vitamines B9. Merrem ne menyre natyrale nga ushqimet dhe suplimentet e tjera ushqimore.

Me nje fjale jane shume te rendesishme ne dieten personale.

Tabele permbledhese e Acidit Folik.MeshkujtFemrat(19+)(19+)ShtatezaniaPeriudha Laktike (kur ushqen foshnjen )400 ?g400 ?g600 ?g500 ?g1 ?g folati nga ushqimet = 0.6 ?g acid folic nga suplimentet ushqimore.

Studimet kane treguar qe nivelet e uleta te folateve ne organizem do te thote qe kanceri i gjirit ka nje mundesi me teper per tu zhvilluar. Folatet jane te nje rendesie te vecante, per faktin se jane direkt te perfshira ne sintezen, riparimin dhe funksionimin e DNA (perberja gjenetike) dhe mungesa apo nivele te uleta te folateve mund te demtojne DNA dhe si rezultat i demtimit te DNA, mund te kete shfaqje kanceroze.
Ne disa studime eshte arritur te behet nje lidhje e drejtepersedrejte ne mes kancerit te gjirit dhe perdorimit te alkoholit. Thuhet qe ato femra te cilat konsumojne nga 3-4 pije alkolike ne dite kane nje tendence me te rritur te shfaqjes se kancerit te gjirit. Nga ana tjeter, te femrat te cilat marrin rreth 200 microgram folate (acid folik apo Vitamin B9) ne dieta te perditshme, rezulton te kene nje incidence me te ulur te shfaqjes se kancerit te gjirit.

Pervec menyrave dietare te parandalimit ekzistojne edhe te tjera menyra por disi me invazive ne trupin e femres. Nder to mund te permend disa procedura si Psh:L

Ooforecktomia profilaktike dmth heqja e ovareve (vezeve) tek femrat me nje rrezikshmeri te larte ul ne menyre te ndjehshme kontraktimin e kancerit te gjirit deri ne masen 60 % dhe ne te njejten kohe parandalon ne masen 96 % kancerin ovarian.
Gjithashtu edhe mastektomia bilaterale (heqja e komplet e gjireve) ka rezultuar te parandaloje kancerin tek femrat me nje incidence te larte te kancerit e sidomos atyre me mutacione gjenetike te tipit BRCA1 DHE BRCA2 qe jane dhe dy mutacionet me te shpeshta gjenetike shkaktare te karcinomes se gjirit.


MJEKIMI

Ka disa forma mjekimi:

1) Nderhyrja kirurgjikale, sic jane lumpektomia dhe mastektomia

2) Terapi radioaktive

3) Terapi hormonale

4) Kimioterapi

5) Ushtrimet fizike te ndryshme

Kjo ishte disi nje paranteze mbi kancerin e gjirit.