Vargje nga poeti Xhelal Ferizi

Ndjenja Që Gjëmon
--------------------
autori xhelal ferizi
-------------------
Si Oj Botë Nuk E Ndëgjon
Ndjenjen Shqiptare Në Gjoksin E Dhembshurisë
Kur Kjo Yjet Nji Nga Nji I Dërmon
Me Dënesjen E Vuajtërisë

----------------
Ndjenja Shqiptare Në Shpirtin E Thellë Oqean
Ku Notojnë apelet Dhimbjet E Malli
Shekull'loti I Sajë Shtat Palë Qiell Po I Përvlon
Shih Si Përvlohen Gurë E Dhe E Zalli
---------------
Ndjenja Shqiptare Që Lidhet Me të dashurin Dhe
Me Qiellin e token shqip Me Shum Fije E Damarë
E Kan Degzu Kthetrat Ndarse Në Tri Fe
Por Gjëmon Për liri e Bashkim Kombtarë

-----------------------
Rrënjët E Nervin Mbjellë thell I Ka Thell Në Gjak
Në Gjen Në Qëndresë shekullore
e shqipen dykrenore e ka si shejtri në bajrak
vdes për troje e për hise atnore
---------
e ka si mekë medinë e vatikan gjuhen amtare
por jo opiumin e huaj mendasi e fe
gjuhen etninë e gjak e besë shqiptare
lirinë e ka shpirtë e zemer mbi dhe
----------
,bi të gjitha e njeh vlluen vete me fis
me gjak eme te njejtin damarë
kan bashk gjamadanin kuq e zi e plis
me fe ndjehen shqiptarë
----------
dhe shkrihen e shuhen per dhe të ëmbël t' parit
as kryq as kisha nuk i ndanë as gjamija
ata vdesin digjen bien mbi flakë te zharit
për ta diell e jetë e fe ësht etnija
---------------
ata një nënë i ka ba nji nunull e kan shqip
nji gjak e kan n' qeliza gjenetike
ata jan nji degë nji damarë nji pip
vdesin si me le për shqipni etnike
--------------------
autori xhelal ferizi
-----------------------

--------------------------------------------------------------------------------

Ndjenja Që Gjëmon
--------------------
autori xhelal ferizi
-------------------
Si Oj Botë Nuk E Ndëgjon
Ndjenjen Shqiptare Në Gjoksin E Dhembshurisë
Kur Kjo Yjet Nji Nga Nji I Dërmon
Me Dënesjen E Vuajtërisë

----------------
Ndjenja Shqiptare Në Shpirtin E Thellë Oqean
Ku Notojnë apelet Dhimbjet E Malli
Shekull'loti I Sajë Shtat Palë Qiell Po I Përvlon
Shih Si Përvlohen Gurë E Dhe E Zalli
---------------
Ndjenja Shqiptare Që Lidhet Me të dashurin Dhe
Me Qiellin e token shqip Me Shum Fije E Damarë
E Kan Degzu Kthetrat Ndarse Në Tri Fe
Por Gjëmon Për liri e Bashkim Kombtarë

-----------------------
Rrënjët E Nervin Mbjellë thell I Ka Thell Në Gjak
Në Gjen Në Qëndresë shekullore
e shqipen dykrenore e ka si shejtri në bajrak
vdes për troje e për hise atnore
---------
e ka si mekë medinë e vatikan gjuhen amtare
por jo opiumin e huaj me ndasi e fe
gjuhen etninë e gjak e besë shqiptare
lirinë e ka shpirtë e zemer mbi dhe
----------
,mbi të gjitha e njeh vllaun e vet me fis
me gjak e me të njejtin damarë
kan bashk gjamadanin kuq e zi e plis
me fe ndjehen shqiptarë
----------
dhe shkrihen e shuhen për dhe të ëmbël t' parit
as kryq as kisha nuk i ndanë as gjamija
ata vdesin digjen bien mbi flakë të zharit
për ta diell e jetë e fe ësht etnija
---------------
ata një nënë i ka ba nji ninull e kan shqip
nji gjak e kan n' qeliza gjenetike
ata jan nji degë nji damarë nji pip
vdesin si me le për shqipni etnike
--------------------
autori xhelal ferizi
-----------------------

Po na vrasin o amerikë
------------------
Autori xhelal ferizi

po na vrasin me sadizma o mikesha aleate amerikë
me intriga sanksione e kurtha politike e viza
mbas shpine europa e pansllav e kinez po na bien thikë
nëpër rrugë na qesin cunga pezhgve pelim ferra e driza
-----------

po na vrasin pansllaviant që ti po i quan europë
po n a vrasin shqiptarve nga qdo anë
na i qesin shpirtat me maltretime copë copë
poshtrim me pi po na dhanë

------------------
na sorollasin me viza serbofilja kroacia
na stërmundojnë na grryejn në sistem nervorë
në këmbë ësht ngritur pansllavo lugetëria
ta shuajn damarin e rasadin arbërorë

--------------
na ndihmo mikeshë na duhet rruga e lirë
ndihmoje mikeshen shqiptare aleate
sanksione thuaju o heqje vizash o vampir
se na poashtrojnë si qyqe nate
------------

amerikë e jona e përjetshme mikeshë
a e ke aleat shpirtë t'përjetshëm shqiptarin
ujqit mishngransa mbi glob jan qua peshë
gjunjzoje gjunjzoje mashtruesin e bizarin
-------------

brienat i kan mbrehë tash me gjasht pika për ne
nga ballkani duan me na qitë fare
shqipe mos me lanë mbi tokë e mbi dhe
etni as gjurmë shqiptare
-----------
gjasht pika cenim kufijsh viza viza viza
tela me gjemba rikthim pushtimi rrethime
kërcnime zvarritje s 'kalon andej as miza
pa njimij vuajteri e maltretime

-----------
i kam pa shqipëtarët të mjerë e të gjorë
që gjuhë nuk dinin të huaj
me nga nji leter per nji vizë në dorë
poshtrou e sllavisht për një vizë e shkruaj
-------------

mbush rubrikë kutija e faqe e katrorë rubrike
trego për tranzitin sa shum kerkojn arsye
gati sa nuk vdisnin prej stermundi e pike
kur mbrapsht disa i kan kthye
----------

më kujtohet nji her nji nanë e mjerë shqiptare
aty ne konsulaten kroate
kërkonte shteg per kalim e qare
e strukur aty rrinte si nji qyqe nate
-------------

të katër vllezrit e sajë
ishin gjetë të vrarë masakruar
po shkonte kjo në lot e vaj
në varrim në kosovë e kishin ftuar

por nisi sadistja fashistja kroacia
e mjera legata antishqiptare e konsulli
po ziente rrena e kah kopilia
po ziente intrigë mashtrim qulli
------------

jo kështu e kjo ësht jo s' bën e nuk shkon
jo kjo të duhet e ajo leter
kët nuk e ke e kjo të mungon
sa të poshtër e soroallaten sa lugetër
------------

përse viza ne shqiptarët e mërgimit
kur kemi qëndrim nëpër shtete
për viza tranzite të mjerimit
na vyshkun na pinë gjak jete
----------


prandaj amerikë o mikesha ime
gatitu tash edhe ti
të duhet sot forca ti me za e trime
nisja nji pune per shqiptarë e mos rri
-------------
vepro vepro sa ma parë
puno pere shqiptarë e bashkrendit
së bashku me ne shum shqiptarë
kalimin e lirë tranzit
------------

se ne na duhet liria
lëvizja me mallra n' për tokë
por para na del harbutria
shqiponjes ja prenë dy kokë
---------
e tash kan dalë me gjasht pika
na e luajn sovranitetin
veriun le t' na shptoj amerika
se sllavt kan msy prap detin
-----------
me dal duan andej kah durrsi e shengjini
e ndihmon pa ja nda franqezi
gjermani belgu danezi e latini
mongoli hindusi e kinezi
--------------
ndihmo amerikë se nuk jem veq per kafe
e per sy te bukur nuk ja vlenë miqsija
e leni ma sterzgjatjet mos u pshtjell me llafe
ne rrezik jetsorë sot ësht dardania
-----------
se gjallë besa shqiptari nuk thyhet
ushtri serbe nuk hyn n tok dardane
se botes ndoshta fundi do ti kryhet
por kurr ma nder robria pansllaviane
---------
e ti amerikë mbaje aleatin
se ktu shihet prova ktu shihet burrnija
se shqipnija si ti nuk e ka takatin
por sa per barot flakë i ecë trimnija
----------
nese ti ne balt na len ne per jetë
aleat ma kurr un dhe ti s do t'jemi
besë a skund miqsi nder ne s'ka me mbetë
n mes nesh perjetsisht ka me hy veremi
--------
nuk ngjallet ma besa nuk ringjalet miqsia
nese ti ne balt na len nder pushtime
edhe mund te shuhet përmbi dhe shqipnija
por nen kamb sllaviane nuk bjen dardania
-----------
e le ta merr vorri me fmi e me djepa
se me gjith qka kemi te gjith kemë me u shue
do te niset luftë permbi male e shkrepa
ushtria shqiptare nëarmë ka me flakrue
-----------
le te digjet toka le te digjet dheu
se ne me lojë fjalesh nuk kemi nisë lojë
se ka lanë sternima mbarapa skednerbeu
ballkani do të bëhet hi e zharë e plojë
-------------
se asnji pllëmbë dhe nuk merr ma serbiani
kosova ësht e lashtë e bukur dardane
deri sa te jet thumbi pushka e nishani
nuk do te jepet hise pa u coptue dritë hane
--------
e pa coptue dielli e me ra me copa
e pa u coptue yjet qielli me viell gjak
le ta dij ballkani le ta din europa
shqiptari nis luften me të kuq bajrak
--------------
e mandej n barot kahdo le te del zhari
edhe flaka e luftes le te perfshin milete
se nuk ndalet ma perjetsisht shqiptari
me barot e flakë po u mbushë tokë e dete
--------
por se ne ty do shpresa i kemi oj mike
na jan sul europa rusi e serbiani
se e lakmojn shqipërinë etnike
drue se kullojn gjak tash pushka e tagani
-----------
se per t gjallë te motit hut nuk rrin shqiptari
sorrat per se gjalli dy sytë me ja nxjerrë
ka me ra n beteja kur t' thrrret kushtrimtari
me gjak lufte e turri me u pergjakë qdo therrë
---------
e bari me me mbi ne rusi nuk do t mbinë
as ne serbinë shkinë shovene e terbimit
do ta mbuloj flaka ndoshta gjith njerzinë
se shqiptari n' shekuj si shtrohet poshtrimit
----------------
Do të bëhen luftra edhe shum hata
por do ket pasoja nese nuk ndihmon
se te kam quajt mik e te kam quajt vlla
ti o sot o kurr ngrite lart at ton
----------
e mos lejo kurr me nau qartë etnija
se ato jan tonat veriu e zveqani
mitrovica bajska lleshaj simonia
albaniku i lashti qe larg ju ndje zani
-------------
autori xhelal ferizi
----------------------






autori xhelal ferizi ne mergim

E nderuara columbia

faleminderit per mendimet tua në kët temë
dhe që ta dini ju secila fjalë nuk zbërthehet as nuk interpretohet në art
sepse një gjë e tillë ësht e pa mundur
Së pari arti ka bukuri veqanti dhe momente kur her mbas here goditet e pikaset e jo gjithhere
sepse vet bukuria e origjinalitetit e humbë lidhjen e humb treguesin
e humb orientuesen nëse per se tepermi komplikohet
Origjinilatiteti lidhja të shprehurit për të përcaktuar kuptimin
dhe domethënjen e ngjarjen në poezi nuk ësht gjithmon cak arti

ma i larti
por edhe origjinaliteti edhe shprehja e kjartë
por që në poezi shum pran fjales se artit në disa momente vet ajo shëndrrohet ne shprehje madhore
qe luan rrolin e lidhjes me artistiken
Nëse poezia do të ishte vetëm shprehje arti fund e krye
ather nuk do te ishte shum tërheqse pa origjinalitetin
dhe nuk besoj se do ta kapte esencen e të zbërthyerit
ndersa motivet nuk do ti zbuloheshin kshtu qe do ja humbnin vleren
pasi arti vetem ne momente te caktuara nderlidhet
me disa fuqi ne momente te caktuara ku paraqitet nevoja artistike
që kërkon maja të lartsive artistike
nëse duam që poezia të jet e kapshme dhe të ket vleren dhe peshen

Seila fjalë nuk mund të përmban art art nuk ka
por nuk mund të quhet nën nivel siq i kualifikon ti
por do te thosha shprehje mesatare
as nuk mund të përbëj asnji gjuhë as nji laps as nji të shprehur
një gjë të tillë
sepse të spejguarit e të folurit nuk përbëhet komplet nga arti
për shkak se fjala që tregon e drejton si në poezi si në roman
përbëhet prej diqkaje që për qellim ka treguesin për domethënje
deshmuesin arsyen thelbin shprehjen ngjarjen realen origjinalen faktiken domethënësen
e cila npermes gjuhes se artit do te humbte percaktimin sepse vet gjuha nuk perbehet komplet nga arti por edhe nga e zbërthyeshmja
nga fajala kryefjala treguesi dhe drejtuesi ne arsye e ne ngjarje
Arti ndërlidhs vetëm ne raste të finalizimit të nderlidhjes së një bukurie
që ka për qëllim ta lartsoj ne filizofi e subjekt ne spjegim artistik ather ngrit pulsin e te shprehurit ne raste te caktuara ather poezia del e bukur kur esht e perzier me realen dhe artistiken
për kët jam i vetëdijshëm dhe e di kur e godas piken e di kur e qëlloj e di kur e ngris niveline kur duhet ulur sepse edhe masat e gjera te njerzve lexojn nuk krijoj vetem per shtresa te caktuara njerzish por per te gjitha shtresat popullore qe te mund te knaqen të gjith jo vetem ndonji elitë e caktuar
nuk jam poet që diskriminoj por që ofroj gjersi e afersi me shtreesat popullore kam pas dëshirë të jemedhe popullorë pranaj merem edhe me liriken te cilene stilizoj sipas kohrave moderne e her pas here edhe ne te vjetren por kujdesem q ë të jet e kapshme
Duke pa se ju keni përdorë edhe shprehjen duke me quajtur edhe nën nivel jo pse un hidhrohem por më bën përshtypje një diqka
un ne disa vende kur jam frymzuar nga ndonjë krijim i bukur e kam dhënë zbërthimin tim në detale dhe secilen shprehje e kam detalizuar
ka vende ku e kam dhënë mendimin tim letrar kritik te disa poezi te disa njerzve që më kan pëlqyer poezit e tyre por në rastin tënd nuk kam pa askund dikund një veprim të tillë
bile ti as nuk ke dalë të një poezi konkrete e të thuash kjo apo ajo shprehje më pëlqeu
e ka kët kuptim apo qëllim
ka apo nuk ka përsosje përmbarimi domethënje apo perfundimi artistike epo formësim shpirtrorë ose fenomen i bukur as emrim te zakonsshmes as ndonji emrim dikund per diqka

e as ne metaforiken ka apo nuk ka përkthim estetik filozofik metaforik alegorik
mendim esencial
apo formulë cilsore arti
prandaj them vet me vete si ka mundsi kta njerz shprehen në rastin tim thonë të kam lexuar me vemendje
lexim me vemednje do të thot secilin varg e ke kualifikuar në mendimet tua dhe e ke formuar bindjen dhe kriterin
elementin dhe dukuritë në te siperfaqsoren simboliken mjashtroren paraqitsen transparenten edukativen dhe të ndjeshmen ose emocionin subjektin e emocionit
e artit
bërthamen dhe cakun e poezisë elemntin që e përbën at si dhe nivelin
normativen perspektivven optimisten pesimisten sarkastiken sublimen madhoren deshifroren dhe rregullatiiven alternativen ekzekutiven sensiblen ekspresiven impulsiven e se ciles cilsi në përmbajtje
dhe kualitet te poetikes time as te vargut ne pergjithsi
dhe mbrendësinë ironinë në varg satiren nënqmimin vleren domethënjen strukturen piknisjjen cakun arsyen idealen subjektin madhoren perfundimin nderlidhjen demaskuesen vepruesen impresionuesen
e shum e shum elemente tjera asnjë nga këto nuk ekam pa se i ke pikasur apo ngacmuar s epaku siperfaqsisht
prandaj edhe habitem me vlersimin tend e disa te tjerve
më duket se sikur flisni sa per ta kaluar radhen
sepse nji analitik i mirfillt ai operacionalizon me konkretizma
pa anakronizma e paragjykime por ne kuptimine mirfillt te gjenit poetik mu në elementin substancial te gjithqkajes qe permabn ne varg e artistikë e dialektikë si dhe metodë
vetëm ather do të kisha arrit me besu se dikush vërtetë në mënyrë tejet kualitative cilson analizon dhe formulon
secilen nderlidhse në logjikë dialektikë e larmi tjera ku perceptimi
shquhet në të shpalosur pastaj të shpirtzimit dhe thermnimit qoft edhe mikroanalitik te metaforizmave dhe thelbsorja ne cak dhe kualitet
dhe ne vleren sociale
e ne gjith brumin që përmbanë e tematika
peoetike e nji poeti në poezin dhe arin e mirfillt
si dhe gjith mekanizmin lëvizes shpirtor e matereializimin në subjekt e komplet filozofinë pasqyrire ne te gjith elementin përbërs
Un thërmime të tilla laboratorike me permbajtje shpirtrore ne subjekt
e ne vyrtytin analitik ne drejtim t e poezis nuk kam pa nga askush
neper forume ose shum pak me perjashtim ne disa raste por ato nuk mund te quhen analiza serioze
me perjashtim te nji kritiku letrarë që quhet hysen ibrahimi
që po mundohet her pas here të cilsoj vlerat artstike e gjith bagazhin e artit qe permban vlera e e krijimtaris time
dhe peshen artistike në to
un nuk kam pa koment shpirtzorë thërmues laboratorik shpirtrorë
as ne stabilen e as ne efuoriken artistike t e vargut tim as ndoj vigjilencë të veqant apo koncentrim special te ndoj lexuesi
perveq disa fjalve te shkurta
me at thënjen e zakonshme
duke thënë i ke të bukura poezitë
por kjo nuk quhet analitikë
në zbërthim apo vrejtje operative ne spektrin e fushen e gjerë të sygjerimit dhe hulumtitmit
neper shprehje e bukuri arti e vlerave nuk esht pa ndonji i shprehur analitik serioz profesionist i mendimit kritik letrarë ndaj vargjeve te mia
dhe nuk mund ta quaj vrejtje serioze te dikuj ne ndonji formë pa qen formë e lartë profesionizmi analiktik ne secilin thermim veq e veq
duke operacionlizuar ne veqanti dhe ndalesa nderldihse konkrete ku lidhset e arsyeve shkojn te lidhura me motivin dhe cakunneper domethenje logjike dhe arti vetem ather un mund te brengosem dhe te mendoj sinqerisht per logjiken dhe niveline vargut tim
sepse kur nuk ka formula me logjiken eprofesoninalizmit e te perfekaionizmit talentues thermues ne secilen bertham ne zberthim ne taktiken dhe dialektiken e të menduarit frymzimit t elogjikuarit dhe figuracionit nostalgjikes dhe sublimes sakrifices te shquarjeve ne per emocion te nderlidhjes me funksionin e paracaktuar ne përkushtim e percaktime
as formulim qëllim që orienton apo përcakton
pa kto elemente te znerthyera ne cilsi te veqanta nuk mund te them se dikush dha analitikë serioze ne krijimtarinë artistike te autorit apo poetit xhelal ferizi lirikut te vargjeve shqiptare
-----------

të nderuar lexues në polemikat rreth nji teme per vargjet e mia e solla ktu edhe kët mendim timin sepse ne disa raste disa njerz mundohen të analizojndiqka rreth vargjeve te mia por disa mundohen ne disa raste të
thonë diqka si pronotuese edhe pa hy neper esenca te vargut e t epoezis time po mendoj per disa qe thonin ne kuptimin ne gativ ata te cilet dikund donin te ma gjenin ndoj gabim fjale ne gjith kto vargje
dhe ja si ishte reagimi im lexoni ktu ma lart pergjgjen time qe ua kam shkruar
e mora edhe ktu qe ta ruaj forumi e ta shohin lexuesit ekam edhe ne momorizimin tim ne webseitin tim
le të lexojn e te logjikojn lexuesit vet

Vala valen
------------------
shkruan xhelal ferizi
-----------------------
vala valen do ta shtyjë
shekulli shekullin do e ndjekë pas
varur qiellit do të rrijnë yj
e tërmetet tu u përplasë

------------------
do t' lulzojnë gjithë fush a male
era do t' lkundë gjith druj e lisa
do të ecin stintë ngadale
por do të mbes shqipnija n’plisa
-----------
e nëse motet ikun n’ breza
ecin detet ujë e zalle
mbushet toka me varreza
e ’s’ mbarojnë t’ dheut brenga e halle
---------------
e dhe qyqet ‘t’ndrrojnë fole
karajfilat qehre ndrrojnë
sa të ket gjak nder kombe e fe
mallë e lot per ty do t’ m’ vlojnë

----------------
do t’ me vlojnë për ty shqipni
ku t’ rrijnë t’ bardhat pllaja e vrrije
kahdo shqip me gjuhë n' etni
shqip ku t’ bjen flladi me hije
-----------
e sa të ket trupa qiellore
qe tu u endë rrijnë n’kupë gjithsije
do t' buroj gjuha arbnore
si e pashtershmja gurrë mahnije
-----------
qoftë mallkue ai në fis e farë
gjuhen të lashtë si mjaltë ndër hoje
që e mohon tue kenë shqiptarë
thue se ndrron ndoj gogel loje
------------

shkruar nga autori xhelal ferizi
---------------------------------------

Nuk po e qoj vargun shum gjat
------------------
autori xhelal ferizi
nga mitrovica e kosoves
-------------
veq se rrnofsh mori shoqatë
moj shoqata e shqiptarisë
që ma mbanë emrin t' malsisë
të fala ke prej kosovarit
nji poet me gjak t' shqiptarit
që lëngon prej përmallimi
ju qoj të fala si kullimi
porsi të bardha valë e gurra
gjith sa jeni gra e burra
pa dallim n' gjini e fe
gjith shqiptarë me gjak mbi dhe
gjith kah rrini me gjuhë amtare
ju qoj të fala argjentare
ju si yjet në galaktikë
kahdo rrini në amerikë
paskit bë mirë e punë t' mbarë
gjith kah jeni atdhetarë
ju mos kqyrni tjeter fe
veq shqipni le të ket mbi dhe
t' gjith shqiptarë jeni me gjak
prandaj mbani nji bajrak
e kush kah shkon në at botë
kurr mos kqyrni në as nji mot
por shikoni për etni
për dheun shqip me rrezani
mbi kët tok ku shihet jeta
të gjith me msy per troje t' veta
sa të jem gjallë mbi dhe me bari
nji atdhe ta ket shqiptari
le ti gzoj kto bimë e shkurra
le ti gzoj kto troje e gurra
si matjani e elbasani
si shkodrani e si dardani
si malsori ai zog arbnori
si vlonjati e mirditori
si etnija në toskë e gegë
të rrijnë bashk si shija n' shegë
me at të ëmblen gjuhë amtare
e t' vlojnë punë me ndjenj shqiptare
sa të jem n' jetë n'kët t' bukuren tokë
të jemi vllezer miq e shokë
e të luftojmë për një liri
të bijt e arbrit varg e vi
si kosovë e si tetovë
si malsi e si kuqovë
kahdo në mal n' fush n' myzeqe
shqip kah flasin gurë e dhe
se mua më thonë poeti i mallit
m 'njohin druj e gurë't ë zallit
kahdo un shqip ju kam këndue
kah kam thirrë kah kam ushtue
porsi zogu në krah palgese
me do lot si kullim vese
kamque vargje kahdo dheut
jam sternpip i skenderbeut
atij në botë i vrnglloj shpata
mua m vrngllojn vargjet e gjata
thrras me varg e rimë lirike
per ato troje albenike
si kah nemcja e kah inglizi
e mua m' thonë xhelal ferizi
jam poet e vargatarë
e kam penden si ujvarë
që e nxenë dielli shqip i motit
ja kam dhanë besen e zotit
se pa u shterrë shum oqeane
s' ka me u shterrë kjo pendë dardane
gjithkah kombet ka me i thirrë
që shqipnija të jet e lirë
në djepa të tyre penda ime
ka me kndue me vargje rime
kahdo ka kombe me fe
do të ushtoj si vrull mbi dhe
se për t' gjallë sa ta ket ngjyren
porsi yll do e kryjë detyren
s' ka me lanë në mot e stinë
as franqez e as latin
as europë e amerikë
për pa i ftue me varg n' lirikë
porsi rrfe që shkon përthye
kah shqipnija sytë me i kthye
s' kam me i lanë askund të qetë
kam me u derdhë ngjyra si det
n' parlamente e në kuvend
me ua qitë shqipninë ndër mendë
as kund të qetë nuk ka me i lanë
do t'ua ndali diell e hanë
do ti lutem gjithmonë zotit
me at kullim si kokrra e lotit
që kto kombe të mos jen t' qeta
sa të jet stina moti e jeta
deri sa bashk t' mos jet shqipnija
do t' ligjrojnë vargjet e mia
nuk ua la t' qeta libra as shkolla
sa të jet e gjallë pendë holla
do ti vras nëpër ndergjegje
t' mos gabojnë me prekë gurë megje
kahdo i thonë mbi dhe shqipni
kahdo ylberat shqip kan pi
kahdo qelin ato burbuqe
deri ne nishë te molla e kuqe
e ku nisë andej tivari
e kah ka token preshevari
ku rrin e artë ajo lugina
qameria e bardhë janina
edhe malsia argjenatare
që i ka malet aq krenare
pashë at zot njiher m' kujtoni
penden time ma ndëgjoni
merrni vargjet cep më cep
e tua kndoni fmijve n' djep
kahdo rriten ata carroka
ti kthjnë sytë te e shejta toka
e në këngë të bardha ninullare
të ju kndojnë nanat shqiptare
e ti rrisin në ndjenjë e fe
shqip me e dashtë jeten mbi dhe
zemra e tyre arteriale
ti kujtoj kto fusha e male
ku e qon motin gjeraqina
ku kndon zogu nder lugina
ku i ecë drinit e semanit
vala shqip e ilirianit
si kah buna e ibri e mati
ku e lakon ylberin shtati
kahdo pijnë me pi me lara
kahdo shndrijnë yjet mbi ara
le të ua msojnë kta unitetin
të mbajnë bashk kta dheun e detin
shqi p me i fe ta mbajnë adetin
kahdo ësht hise e shqipnisë
që në djep të i a kndojnë fmisë
amanet me vargje t' mia
le të ju mbjellet dashuria
që kur të rriten por si fjera
kahdo jan nder dhena tjera
të mos harrojnë token e t' parit
t 'ndezen shqip si shkndija e zharit
për gjuhë të ëmbël shqip qiellore
porsi ngjyra ylberore
që e lmon qiellin me hjeshi
që larmon dritat me shi
që ndriqon ata currila
që gzon n' zemer sa bilbila
kshtu nder breza o gra e motra
kado rrnoni ju te votra
edhe tokes të huaj t' mërgimit
msonju vargun ninullimit
qysh në djep sa të nisë me qeshë
gjuhen shqip në gjak me ja veshë
se ajo ësht si melodija
e ka sjellë vet perendia
përmbi dhe si hanë sie diell
që s 'ka shoqe n 'tokë e qiell

liriku i vargjeve shqiptare xhelal ferizi
-------------------------
Autori xhelal ferizi
e len amanet per se gjalli
që kto vargje secila familje shqiptare
ti kndojn e ti trashgojnë brez pas brezi
neper breza te atdhedashurisë shqiptare e unitetit
kombtarë pa dallim krahine e feje
vetem te bashkuar mbi dhe rrnon shqipnija e paster dhe e bukur etnike
secili pastaj ne adetine vet ne fe te vet ne shqipen gjuh të vet
ne te drejten e vet ne shqipnin e bashkuar dmokratike te vet
ne pasurin e pronen e vet pa u nguc e hatrue pa u idhnue kurr shqiptari me shqiptarin
veq hises ti rrij te gjith gati e zakone ve te veta demokracia e barazia le te jet zemra e shpirti i tyre ne jet t ejetve dhe puna e edukimi e shqipnija e lirë si te ua don zemra vet shqiptarve pa ngatresa e keqkuptime
----------------------------------------------------------------------------------------

Titulli: Vargje nga mergimtari xhelal ferizi

--------------------------------------------------------------------------------

SA HER NDEZë FLAKEN BAROTI
------------------------------------
AUTORI XHELAL FERIZI
------------------------
Sa her ndezë flaken baroti
sa her ndezen stina e moti
sa her thrret pushka e sakica
gjith n' mejdan ka dalë drenica
---------
si në rrafsh si në log e koder
si në kullë në prag e voter
gjith sa u enden moti e stina
ty drenicë t'jehoj martina
------------
për ty dielli vet ka thanë
je ma e bukura në dardanë
gjithmonë gati porsi rrfeja
ti ke shkrepë nëpër beteja
----------
po ti je vet gryka e pushkes
je shqiponja n' mjedis t 'fushes
kraht mi ke si gjeraqina
gjith n' për luftë t' shkuan moti e stina
-----------
ti je e para shkndi baroti
t' ka shkrepë pushka siq shkrepë moti
je ma e mira gjith nder zana
ti shndrijnë trojet dielli e hana
-----------

ti drenicë ke shum nishana
thonë me kmishë ty t' ka lindë nana
nuk ka vend e pllambë mbi dhe
ku nuk derdhe gjakun rrke
----------
ty drenicë të thonë e kuqe
ma ke qehren si burbuqe
thonë se je si flaka e strallit
godet hasmin n' mjedis t'ballit
-----------
thonë se je porsi duhija
thonë se ty t' ka lindë trimërija
fyt a fyt thonë din me u pre
për dhe t' parve gurë e dhe
------------
kan thanë shekujt kan dëshmue
n 'kaqanik kur ke luftue
në shum gryka e në merdare
n ' gjak je la për tokë shqiptare
----------
je pre në shpuzë e në podgoricë
ty gjithmonë t' kan thanë drenicë
në gryka e prita n' hov vullkani
kah n kushtrim t' ka ftue vatani
---------------
ke luftue me turk e shkja
neper shekuj pa ja nda
me sulltana e mark milanin
n' gjak tue la at gjamadanin
-----------
ty nuk të mbajten dot krajlitë
nëpër luftra ti m' je rritë
ti je rrfe e lindur barotit
shkrepë gjithmonë n 'kushtrime t' motit
---------
Autori xhelal ferizi këngë kushtuar drenices trime heroike legjendare
pjesmarrse neper shekuj ne betejat me te pergjakshme për atdhe
e troje

Titulli: Vargje nga mergimtari xhelal ferizi
Tremijë vjet
***************

Autori në mërgim Xhelal Ferizi
me vargje shqiptare
-------------------------------------


tremijë vjet ah lot e gjamë
tremijë vjet brezat u thanë
tremijë vjet qyqet tue kja
tremijë vjet nuset tu u tha
tremijë vjet tu u tallë me ne
tremijë vjet qajnë gurë e dhe
tremijë vjet të gjallë me shpresë
tremijë vjet pa u thye me besë
tremijë vjet tue kja pranverat
tremijë vjet tue dnesë ylberat
tremijë vjet tue pre armiku
tremijë vjet vringlloj qeliku
tremijë vjet u tha zambaku
tremijë vjet u derdh loti e gjaku
tremijë vjet veshur me të zi
tremijë vjet t' huaja ushtri
tremijë vjet që na kan shkelë
tremij vjet lidhur me tel
tremij' vjet kjan' shqipni nana
tremij' vjet lidhur në pranga
tremij 'vjet nuset me t' zi
tremij vjet vorre djemsh t 'ri
tremij vjet tue na hapë vorre
tremijë vjet msyn shum taborre
tremij vjet me hasem pre
tremij vjet n' halle tu u bre
tremij vjet tue na shkelë rrota
tremij vjet na harroj bota
tremij vjet nen bajoneta
tremij vjet n' gjak na u la jeta
tremij vjet n' burgje e syrgjyne
tremij vjet pushtues na msyne
pa lanë vend tue djegë me zhari
lule as fjerë as fije bari
pa e lanë kund ndoj kokërr dhe
pa lanë kund rreze me nxe
tremijë vjet me duar në gji
tremij vjet jan lshue orgji
nuk na lan kund gurë as dhe
pa gjëmim e pa lot rrke
nuk na lan kund gzim e dritë
nuk lan djep kund n 'paqë me u rritë
tremij vjet kan gri kan pre
tremij vjet kan nda me fe
tremij vjet vllezer tue nxitë
tremij vjet pa e lanë ndoj ditë
kund të bardhë përmbi t' lashtë voter
tremij vjet n' t 'zi nanë e moter
tremij vjet tu u ndrru barbari
her pushtuesi e gospodari
romë latin e helenija
tremij vjet po qanë etnija


tremijë vjet pa e lanë në voter
n' festë as gzime nanë e moter
kan kja vashat me shamija
të bardhë ndoj dit se pat etnija
shkel me thunder gjakatari
vraj e prej digj n' flakë e zhari
tremij vjet na dogj baroti
n' lot e gjak shkuen stina e moti

nuk u gzuem në kangë e valle
tremij vjet kjajnë dhe e zalle
tremij vjet shqipja me halle
tremij vjet s' na lan qetsi
tremij vjet me armiqsi
kaluan shekujt pa ja nda
gjamë nën turk e gjamë nën shkja
gjamë nën grek e nën latin
tremij vjet kush gjak po pin
tremij vjet pushtuesi i zi
na i ka veshë motet me t'zi
n'kohra t' vjetra n' kohra t' reja
shum e nuset i la t' veja
shum e djepat i la shkret
pa i mbushë fmija pes gjasht vjet
e ka therrë me bajonetë
her me shpatë e her me thikë
tremij vjet mbi djalë e qikë
tremij vjet rracen na e qthure
tremij vjet tue kputë ushkure
tremij vjet m' dogje mbi tokë
tremij vjet na preve n' kokë
mi ke tha mbi tremij fise
na i ke marrë po det e hise
n' gjak mi qele qiell e hanen
na e shkrumbove ilirianen
detin token ara e gurra
na i ke prishë shum gra e burra
na ke lanë t'varfër pa punë
na ke shtrue me gjak e dhunë
na i ke prishur mendt e holla
na i ke prish fabrika e shkolla
ke prishë gjurmt e vjetersisë
edhe kulturen e lahtsisë
emra e fise ke shtrembrue
rrugë e ara ke shkretue
edhe fjalore e qytete
germa e shkrime e shenja jete
tremij vjet prishe kulturë
na i ke prishë germat mbi gurë
na e shkatrrove qytetninë
n'zanafillë shkrime e lashtsinë
nuk le vuajtje per mbi dhe
për pa e mbjellë me gjak nder ne
por tash koha o armiq
s' ësht per ju se sot kam miq
kam shum miq e dashamirë
që e duan shqipen n' qiell të lirë
kot po i mbrehni armë e thiken
e kam mike ameriken
kam shum miq qe qesin flakë
kot e ke oj kudra shakë
kot e ke oj skilja plakë
se për t'gjallë se shtron shqipninë
sot me shkollë e kem djelmninë
si me laps si me martinë
kemi miq kemi kumbarë
anë e mbanë mbi dheun me farë
se nuk jam ma ai shqiptarë
si dikurë n' mote i shkretë
tash shum miq për mua lanë jetë
amerika e europa
prandaj ma ti nuk merr copa
me e grabitë si te duash ballkanin
per me i knaq shkja e junanin
se kam miq si qehlibari
që t' mbulojn me flakë e zhari
e i kam djemt trima me fletë
mjaft psuhtues qe tremij vjet
koha tash ka ndrrue e favore
sot ka miq toka arbnore
edhe djem kam porsi zana
kur ti thrret kjo shqipni nana
bien mbi ushtri mbi kapetana
në thumb e marrin në ballë armikun
se zanatë e kan qelikun
dijnë me vdekë për t' lashta troje
per ta lufta ësht nji lloj loje
nuk i trmemben ata barotit
se jan djemt e kastriotit
edhe vashat si gjeraqina
besa fort ndezin martina
kan me t' zi me pshtjellë shum shkina
tash martina ka shum zjarmtare
ësht ushtrija qlirimtare
që gjak n 'vetull i merr armikut
kur t' shtrëngohen në armë t'qelikut

i kem djemt qe marrin n' sy
n' thumb martine pe kan thy
me plumb penin e kan kputë
i lindi shqipja sqepekrrutë
kan kputë pe e fije të hollë
sot shqipnija i ka me shkollë
sot edhe shkronja me gjith leter
e vret n' ballë hasmin e vjeter
biblioteka e dituria
si dikurë nuk ësht shqipnija
kur me lecka ecej prore
s' kishte shkollë n 'troje arbnore
sot po flet akademija
po flet shkenca e diturija

tremij vjet shkolla u ndalua
tremij vjet që kan kalua
sot me shkollë lulzon etnija
rrnoftë e lirë mbi dhe shqipnija
kahdo i thonë e lashtë etnike
kahdo e ka mbrojtjen qelike
---------------------------------

Autori Xhelal Ferizi
---------------------------------------

Krijimtaria poetike e xhelal ferizit
XHELAL FERIZI, POET DHE ATDHETAR
-- nga Hysen Ibrahimi*, Suedi-Förslöv, 11-09-2007

KRIJIMTARIJA POETIKE E XHELAL FERIZIT

Krijimtaria e Xhelal Ferizit, vërtetë don një vlerësim real dhe mund të merren si shembull duke e rënditur në njërin ndër poetët më të mëdhenj të kohës. Ato nxjerren nga shpirti i poetit përmes një procesi akumulues të shumë viteve që poeti nuk pati mundësinë që të shkruaj dhe botoj, për një kohë shumë të gjatë, pasi që ato ishin me përmbajtje kombëtare dhe në at kohë kanë qenë tërësisht të ndaluara nga pushteti i shkjaut. Akumulimi i madh prej një kohe shumë të gjatë, u bë shkas kur poeti shpërtheu si një lumë i akumuluar prej dekadash. Bie në sy tek poeti ajo dashuria e tij ndaj kombit, njerëzve të kombit, veprimtarija e tyre, sakrifica e tyre, tek fushat, vendlindja, lumi, hapësiar shqiptare, heronjët… etj. E ku jo! Shpërthim prej një fuqije vullkanore.

Pas leximit të krijimtarisë së poetit dhe atdhetarit tonë të shquar z. Xhelal Ferizi, pa hamendje, nga kurreshtja, nga isnpirimi i madh të krijimtarisë së tij, të cilën e lexova me qindra herë, vendosa që në një mënyrë të jap opinionin tim (një kontribut të vogël, e që autori dhe veprimtari Ferizi e meriton shumë më shumë), pa u lëshuar në veprimtarinë e gjithëmbarshme dhe shumë të begatshme kombëtare të cilën e posedon z. Ferizi.

Madje kur flasim për poezinë e poetit në fjalë janë aq frymëzuese me preokupime poetike të natyrës patriotike. Ideali i tij i vërtetë paraqitet përmes poezisë prej impulseve të thella shpirtërore e patriotike, të cilat në poemën e tij i paraqet aq të mëdhaja, sepse nga dëshira e tij i don t’i ngritë në piedestal, sa që ato dalin shumë herë abstrakte që vështirë se mund t’i prekësh. Por jo të pa realizueshme, sipas autorit.

Lexojmë strofën nga poezia ”Do te shihni ju vet”

dikush neper rrugën e keqe të shpirtit
dikush nëpër shkumbardhen rrugë lule langë aromtare
dhe kanë me gjuajtur me shtiza të akullngrirtit
me gjuhë te nanës shqiptare

Poeti shpall dyluftim të shëmtuarës, të keqes, tradhëtisë. Çka don të thotë poeti Ferizi përmes poemës? Se ekziston një lidhje e fortë mes temës poetike dhe formës së realizuar në praktikë.
Se poeti frymëzohet nga kategoritë patritike?! Me këtë rast duhet pasur parasysh një argument mjaft bindës. Se poeti është rritur në gjiun e një familje patriotike dhe as që ka mundësi të i ik patriotizmit dhe t’i përkushtohet vetëm vargut artistik. Gjë që tek shumë poet këto janë paralele që janë të denuara që asnjëherë nuk bashkohen nga binomet. Kurse tek poeti Xhelal Ferizi, janë të dënuara që ato të kenë një pikë të përbashkët, e që në paraqitje janë tejet të lidhura ngusht. Vargjet e vërteta artistike të poetit, kur i përkushtohet natyrës dhe ambijentit ku at e rrethojnë, shofim të vërtetën e vullkanit prej një artisti poetik që ndjeshëm parqet në poezi.

Te poeti Xhelal Ferizi, nuk ka dekor në poezinë e tij artistike. Lexuesi e gjen veten mbase për këtë është disi vetvetja, ngjall emocionin sidomos kur në poezi paraqitet ”Nëna”, dhe del shumë e fuqishme për nga intenziteti i ndjenjave. Këtu preket edhe ironia, edhe dashuria dhe kalon kufijtë e një poezie të rëndomt në poezi moderne.

Sot Shqypnija, n'dorë të huej
Xhelal Ferizi nga Mitrovica

Sot Shqipnija n'dor te huej
n'urdher t'djallit, n'vjet e muej
si i thot' hasmi duhet t'shkruaj
si i thonë djajt e kontinentit
vepron urdhri i parlamentit
si t'ia shkruajn at kushtetut'
e n'dy sy ta bejn te butë
mbshtjell n'europ ta lejn me i skutë
varun n'kurth varun n'cengel
n'uj e dhé t'mos ket' kah t'del
lidhur n'pranga lidhur n'tel
n'zinxhir hallke tue ndersye
ndoj pun' krimi kund me krye
besë tradit' per t'gjall' me thye
shqipni nana se c'esht' vyshkë
gjaku e loti iu kan ndryshkë
iu ka thye kombtarisht tehu
e kan' hudh' me ftyr per plehu
e cnjerzue i kan' ato zana
e kan zhvesh, shartue n'satana
i kan dhan hile me pi
n'kurs e n'shkoll, tue cue n'tinzri
e kan msue ne punë t'venusit
tu i ngul thika si kaktusit
me ia pi ata pak gjak
mandej zvarr me terheq n'lak
deri n’serbi e n’ karadak.

Këtu shofim se poeti paraqet poezi me mesazh të kjart. Vet titulli ”Sot Shqypnija, n'dorë të huej” mbanë mesazhin në vetvete dhe se poeti jo vetëm se vazhdon kontiunitetin tematik e patriotik duke e shprehë thellësisht brengosjen, por fiton vlerat me dimensione të reja patriotike kur thotë: ”iu ka thye kombtarisht tehu” ! Këtu prek në palcë lexuesin dhe dimensioni patritik kalon vlerat artistike, i thyen dhe japin një kahje krejtësiht patriotike dhe rezistuese.
Poeti prej një vjershe në një vjershë tjetër, paraqet po thuajse të njejtat mesazhe por me shprehje që ”thumbon” ndjenjen kombëtare tek lexuesi.

Gjithnjë në përpjekje që ai të zgjohet nga amullia. Bile me një mjeshtëri tejet të përsosur ngaxmon nervin lexuesit kur thot: ”shqipni nana se c'është vyshkë”, ”gjaku e loti iu kanë ndryshkë” ! Ky varg i gjason një poemë tejet dramatike, që gjason në dramën evidente të një Kombi.

Mirëpo shtrohet pyetja: çfarë është ai kontaktimi i poetit në mes poezisë patriotike dhe asaj konkrete apo e drejtëpërdrejtë? Poeti Xhelal Ferizi e jeton jeten në poezi mbase jo vetëm këtë të përditshmen, por edhe të kaluarën e kyq dhe në mënyrë të përthort bënë një krahasim me dallim shumë të vogël për derisa arrihet ideali i poetit, që e cekëm më lart. Po e lexojmë: ”Sot Shqipnija n'dor te huej”, n'urdher t djallit, n'vjet e muej.

Në poezinë e poetit ”Rraca” të cilën duhet lexuar me një vëmendje tejet të ngulitur dhe ja vlenë që të komentohet.

Rraca rrac njerzore, e prir per dukje e zhdukje
rrac njerzore me prirje per cnukje
rrac njerzore qe shkel permbi dhé
qe shkel parime e globin don me e pre
rrac njerzore qe shkel mbi parimin
qe don egon, qe e don ngatrrimin

Forma e ndërtuar e poezisë se si poeti don ta paraqesë dhe mënyra se si e formulon i përngjet, kemi me pa se krahasimi i më hershëm që folëm, poeti e paraqet të tashmën sikur të ishim me miljona vjet më parë. Bile këtu poeti kishte me kompletuar edhe me një fjalë që për mendimin tim kishte me qenë ”kanibalizmi”. Poeti arrin aq mirë të nxjerrë fjalët më të përshtatshme që kishin me hy në rradhitje dhe pozicionin e tyre. Pra se raca njerëzore e prirë për dukje e zhdukje, prek ardhmërinë e qenjes njerëzore, po qe se nuk bëhet një ndryshim rrënjësor tek njeriu mund të bëhet shumë vonë. Mesazh që njeriu në botën e sotme të ”qytetëruar” (po qe se mund të themi, se mund të biem ndesh me poetin dhe me poezinë), të filloj e të vlerëson njeriun pa dallim gjinie, rrace, religjoni, nacionaliteti, kontinenti etj. Poeti i zhgënjyer vazhdon kur thotë:

qe mbshtjell koken me do paragjykime
qe vret diell e shekuj, ne menyr' t'perkryme
qe len gjurm e krim para e mbas bryme
rrac qe per kob tendin mendjen ke t, persosun

Poeti arrin që të prek edhe „Mitizmin“ e shumë popujve që thirren në te, e që në emrin e saj a kanë të drejten që vret me shekuj e duke i lënë gjurmët. Këtu është nxjerrë me një mjeshtëri të rrallë. E tërë poezia e poetit dhe patriotit Xhelal Ferizi paraqet një mallkim tejet real, s’është gjë tjetër pos një padrejtësi e një fati të kombeve që ende gjenden nën zgjedha të pushteteve që kanë robëruar më të vegjëlit.

Poeti dallon në paraqitjen e tij me poezi të ”fjetura” nga poet të ndryshëm që i paraqesin dhe janë tejet të zgjuara dhe ngjallin edhe të vdekurin po qe se ka mundësi. Koha nuk premton për poetin. Ai din të kombinon me thurjen e fjalëve në poezi dhe radhitjen e bënë në mënyrë fantastike, prej një talenti tejet të rrallë. Pra poeti Xhelal Ferizi, me radhitjen e tij në vargje, dëshmon se ka një prirje të veçantë në kombinime të këtilla në poezi, që kanë kuptim dhe gjithnjë lidhur me temen pa u shkoqitur nga titulli i vjershës. Poeti shkon aq larg sa që nga parimi i tij pra i kombinimit të fjalëve, arrin që të gjitha të jenë kuptimplote dhe fuqinë e tij mendore shprehëse e zgjëron në përmasa të poetëve të mëdhenjë. Sa për ilustrim po lexojmë dy vargje të vjershës ”Mosni”:

”se baza e e njeriut esht shpirti e ndjesija”
”neper shkall shpirtore qe i zhvillon njerzija”

Vërtetë se janë moderne nuk do koment. Poeti në paraqitjen e tij me shprehje tejet të një niveli të lartë, tradhton vetveten dhe bije ndeshë me vjershen e tij ”Rraca”, që në vetvete ka mesazh të njerëzve më primitiv, kurse poeti dallon nga ky ”njeri” kushtimisht ta themi. Shtrohet pyetja: a thua vallë, ku po jetojka kye poet me këtë shtrirje të gjërë poetike mahnitëse!? E veçanta e poetit Ferizi është, kur poeti përqëndrohet me një problem-ngjarje dhe atij i jep forcë, i jep kuptim dhe mbrenda përmbrenda e qëllon mesazhin, e nxjerr në pah. Ka një stil tejet mjeshtror kur fjalët në poezi i rreshton dhe përshteten. Ndërtimi poetik i poetit vjenë si shkas i trashigimisë së tij prej një inidividi si shkrimtar respektivsht poet atdhetar. Ka një ”brum” të veçant kur bëhet fjalë për poezinë e Xhelal Ferizit, si produkt i një imagjinate intelektuale dhe patriotike. Talenti i poetit arrinë që përmes poezisë të komunikoj me secilin, edhe me individin, edhe me shoqërinë edhe me politikën, me Kombin me secilin. Pra poti ka shkuar aq largë sa që ka formuar ”brumin” e një gjuhe poetike që po ta kishim at të drejtë nga autori, do ta kishim quajtur ”Brumi i gjuhës ferizijane poetike”. Po e themi ”ferizijane” si emërtim i të gjitha vjershave të poetit tani më të shkruara dhe së shpejti presin që ta shofin dritën përmes botimeve shkencore.

Ta marrim poezinë: ”Loti i yllit”

Loti i yllit

lot qe bien prej yllit t'drites
kah ferkon eren n'hapsir'
a thue e sheh rrethin t'elites
qe e kan' lidh token n'zinxhir
qe e kan' lidh me fjal' planetin,
qe e kan' lidh lirin' mbi dhé,
qe e helmosin fush' e detin,
qe i helmosin kombe e fe.

Në secilën varg, poeti arrinë që nga lartësia, e mespërmes erës arrinë deri te bllokimi i një sfere, që ajo kërkon zgjedhje nga zingjirët, kërkon liri, kërkon mjalt e jo helm dhe besimin e lirë të njeriut. Duke komunikuar me poezinë, bie në sy lartësia e poetit. Këtë e kemi potencuar edhe më herët, se nga dëshira autori prek imagjinatën, abstraktitetin, e vetëm e vetëm që ai don të realizon idealin e tij, që njeriu i sotëm kudo në botë të jetoj i lirë. Gajtë leximit të këtyre vargjeve , me një një vëmendje kemi me pa se poeti nga ndjenja dhe mendimi i tij që paraqet në poezi, paraqitet në at mënyrë sa që mund të përfiton lexuesin tërsisht duke prekur shqisat e tija. Kjo është aq a fortë sa që përmban ngarkesa kombëtare me tendenca për lirinë e njerzimit. Poezia e Xhelal Ferizit kryesisht qëndrohet në kufij të këtyre tendencave, dhe se shumë vështirë mund të largohet nga kjo fushë poetike.

Falë talentit dhe prirjes së poetit Ferizi, gjatë ndërtimit të tij poetik, ka arritur që në mënyrë të drejtë përdrejtë t’u jap kahje motiveve, ideve të cilat janë shtytëse për poetin dhe e bëjnë lëvrimin tek poeti. Nxjerrin më të mirën e poezisë.

Shumë herë në vargun e poetit kemi me vërejtur se sa ka përjashtime njëri varg me tjetrin, aq ka edhe plotësime. Asnjëherë nuk mund të dal i pakuptimt, qak edhe një varg. Duke u nisur nga kjo, deomos autori has në kundërshtit e realitetit njerëzor dhe polemizon me njerëz me mendim të kundërt, me ndjenja të kundërta dhe që tek ta ka humbur kuptimin fjala ”LIRI”, e drejtë njerëzore për të jetuar. Të gjitha këto vinë si rezultat i përjetimit të thellë të jetës të cilën e ka kaluar autori nëpër kazamatet e shkjaut, për mendimin e të shprehurit të lirë për të drejtatë e kombit të tij.

Po nga e njejta vjersh ”Loti i yllit”, po citojmë:

eh ti lot i ylllit t'qiellit
a s'ma fal at gjuh qiellore
edhe at shprehje t'ballit t'diellit
t'i shkruaj hjeshem tok's arbnore

Leximi në vetvete, në një ambient malor, e pse jo edhe fushor e pranë detit, kur njeriu nxjerr nga vetja at zërin që duhet kushtuar këtyre vargjeve, e që poeti e pikat me mjeshtërin e tij poetike apo me gjuhën poetike ”ferizijane”, do të nxjerrë nga shpirti atë që është dashtë që moti t'i shkruhet tok’s arbnore. Vargjet janë të një stili thuase poeti Ferizi, ka një rregullativ të veçant e të caktuar që ka një kujdes tejet meritor. Poeti nxjerr nga vetja aq let vargun me përplot cilësi dhe vlerë. E bënë shkrirjen e vargut dhe vargjeve të tjera, duke e formuar mesazhin dhe kuptimin e poezisë. Vergjet e këtij lloji të poetit Ferizi, nxjerrin ”KUSHTRIM”.

Poeti, përveq ides artistike që paraqet mundësit e intonimit të poezisë që rezultojnë në krijimin e ndjenjës së tij, arrinë që tu jap tematikë. Kanë tematika që lexuesi në lexim të parë, ka mundësi të paraqet botën e mbrendshme të autorit. Prirja e tillë kur autori dinë me një mjeshtri tejet precize, arrinë që të gjitha vargjet e një poezie i vë përball dhe komunikon me to qofshin ato edhe të përmasave të zaknonshme.

Autorët e krijimtarisë së poezisë së mirëfillt, dinë që me vjershat e tyre të dallohen për shumë prirje të formave të ndryshme gjatë paraqitjes së tyre në varg. Sikurse që dallon poeti Xhelal Ferizi. Edhe Gjergj Fishta në krijimtarinë e tij ka një stil të veçant në paraqitje, kur thot:

Mos t’lshoj zemra as n’ditë t’sotit,
Ke thanë paska kenë prej Zotit,
Me mbetë ti nanë pa djalë,
Zemra ime t’u tha per t’gjallë

(Shih: Faqe 264, Lahuta e Malcis (origjinal) nga Gjergj Fishta. Botues: Fatmir Toqi)

Këtu edhe poeti Ferizi, edhe poeti Fishta, kanë diq të përbashkët në lidhjen e vargjeve, dhe në gjallërimin e tyre kushtimisht të themi, duke ju dhënë jetë secilit varg të vjershes dhe me përmbajtje të skajshme patriotike. Që të dy poetët i përkushtohen tërësisht çështjes kombëtare duke krijuar elementet karakterizuese me shtresë patriotike dhe një përkushtim të marrëzishëm kundër okupatorit.

Ideja e madhështisë së poetit Ferizi është se në vargun e tij ka një veçuri e cila dallon për kahë shpirtëzimi i poezisë. I shpirtëzon (kushtimisht) në disa momente kurse në fund shpirtëzimi e vargut hetohet tek lexuesi, sa që e dyturon që të këthehet përsëri në lexim e vlerësim.
Këtu unë do ta kisha emërtuar ngritjen dhe ramjen e prap ngritjen e poezisë së autorit Xhelal Ferizi, si një diagram poetik “ferizian”. Ky diagram lëvizë sipas disponimit të autorit gjatë formimit të vargjeve të tija, here në madhështi, herë në vërejtje, herë në dashuri e herë në patriotizëm. Diagrami poetik “ferizian” ka krijuar tani më një gjallëri të një stili që dallon edhe nga poetët tjerë, po edhe nga ai i Fishtës, por jo në thelbë. Sepse në shumicën e rasteve lexuesi arrin që ta kuptoj, se një pjesë e poezive të poetit të math Xhelal Ferizi, janë “binjake” me të poetit të madh Gjergj Fishta.

Poema “ferizjane” kategorizohet në disa rrafshe dhe po ashtu shpirtëzohet në disa rrafshe.
Ta zëmë, kur poezia e poetit Ferizi ka karakter kombëtar ka një shpirtëzim shumë më të madh që dallon nga poezitë e rrafsheve të tjera qofshin ato kushtuar natyrës, detit, dashurisë, bukurisë etj. Këto të fundit kanë një diagram më përmbajtës, por që kanë prap gjallërinë në mbrendi.

Po citojmë disa vargje nga poezia “Bukuria”

a ndoj sharm që bjen me fije
mbi safire e dritë larmije
kush t'krijoj moj bukuri
meteort thonë kur janë shkri
udhëve t’rrezes, n’tokë kanë mbrri
a thue bashkë janë ba shumë dete

Kur autori i shkruan “Bukurisë” e qetëson shpirtin dhe me një ledhatim artistik i thurë vargjet krahas krijimtarisë të një përvoje nga poezitë më të komplikuara për mendjen e lexuesit. Poezia e krijuar mban elemente të reja, që kur thuhet: “a ndoj sharm që bjen me fije”,” mbi safire e dritë larmije”! Shiko se sa me kujdes poeti e fillon me sharmin, safiren dhe dritën, e deri te shkrirja që i sjell në tokë. I sjell afër vetes dhe mundësive të njeriut, që “Bukurija” të preket. Nuk e lenë lartë. Dhe hyjnia e këtyre vargjeve është kur nga të gjitha këto elemente i bashkon me shumë dete. Prandaj për lexuesin dalin të reja, sepse dallojnë në diagram dhe kategorizim e po ashtu në shpirtëzim. Motivi i vjershës e motivon vet aotorin Ferizi, që ai patjetër duhet ta mbanë pothuajse në gjithë kohën një konstantë shpirtëzimi, që vërtetë autori e qëllon dhe ja përshtatë vetë poezisë „Bukuria“.

Cito me vëmendje duke i përsëritur disa here se çfarë nxjerrë autori Ferizi:

që ti n't'folun e dehë hanen
që me ballë e joshë rrezanen
edhe diellit i shton oreksin
me ta shndritë, mbi shend refleksin

Fund e krye është bukuri artistike dhe për asnjë milimetër autori nuk largohet nga vet titullimi i poezisë, „Bukuria“. Çka nuk ka të bukur...?! Asgjë. Lexuesi mbahet pikërisht kur autori në vargun e tija i jep një „frymarrje“ që të mbanë kondicionin e leximit të lexuesit po aq sa kuptimësinë më të thellë. Vet imagjinata e autorit, arrinë aq lartë, sa që bindet vet lexuesi se ka personazhin e krijuar në varg që quhet ”Bukuri”. A në fakt, këtu kemi të bëjmë me imagjinatën e krijuar të vet autorit me ide të temës dhe motivit. Lexo: „që ti n't'folun e dehë hanen“ ! Vet bukuria, sipas fantazisë së autorit është aq e bukur dhe ka një talent të rrallë në t’folur, shkon aq largë, deri te „dehja“ e hënës.
Imagjinatë e një varianti mahnitës, tejet provokues gjë që unë kisha për ta titulluar „Bukuria e shpirtërores“. Po qe se i shtohet: ”edhe diellit i shton oreksin“. Krijimi i vizionit që në këtë vargë janë „t’folunit“ dhe „oreksi“, që janë kryefjalë të vargut, e që poeti me një mjeshtri perfide i ik dimensionit moral në të shprehur. Por pa tjetër don që shpirtërorja të thuhet. Këtë edhe ja arrinë.

Cito më poshtë:

bukuri, kush t’pagzoj' në emër
diell e hana, n’dertuan zemër
po at gjak që t'rrjedhë prej ari
që t'lakmojnë lulet mbi bari

Me këtë rast, deomos duhet të kihet parasysh fakti se krijuesi arrinë që t’i bashkoj estetikën dhe etikën në këtë poezi përmes vergjeve.
Çështje bëhet kur për „Bukurinë“ duhet shkruar, autori i vjershës, krijuesi, disi paraqet në tendencë, se ja vlenë për t’u flijuar diçka për „Bukurinë“. Sa më madhështore të paraqitet fenomeni ”Bukurija”, koha dhe kërkesat për „Bukurinë“ sa vinë e shtohen, kurse poeti Ferizi e favorizon këtë poemë. Favorizuese është edhe për vet lexuesin, kur arrinë që ta gjej vetveten në këtë poezi. Krijimi tematikë i kësaj poezije, përmblidhet mbrenda gjinive, „i bukuri“ dhe „bukurija“ si një koncept që e identifikon artin e bukurisë.

Në të gjitha „Liriket“ e poetit Ferizi si: „Në mes tuaj“, Kërkimi“, „Bukurija“, „Do gjak mbi borë“, „Që nuk mund të thuhet“, „Nuk e dini“ “Pasqyrja“ “Hapi mbas kohe“ e shumë të tjera, kanë konfiguracione me die që prekun shumë fusha, tema të larmishme.
Shpesh autori e bind lexuesin me krijimtarinë e tijë dhe formulimin e vargjeve, sikurse tani kur kemi të bëjmë me poezinë „Bukurija“. Del shumë origjinal, thuase ky autor, poet apo edhe krijues, nuk merret me asnjë poezi tjetër, përveq asaj të Bukurisë. Thuase ju ka kushtuar tërësisht kësaj fushe poetike në krijimtari. Vet lartësija e vargjeve dhe talenti i autorit bie ndesh me lexuesin pasi ta lexon këtë poezi. Pse? Sepse e ka të vështirë që pasi të lexohet poezia të njoftohet lexuesi se poeti Ferizi shkruan për shumë fusha poezi. Për lexuesin kishte me qenë e pa kapshme dhe jo bindëse. Sepse poezija dhe mjeshtrija e formulimit të vargjeve kalonë në poezi moderne.

Po citojmë disa vargje nga poezia: „Që nuk mund të thuhet“

pse nuk thuhet
se gjuha nuk mund ta percjelllë se e mbytë
ate vetëm shpirti i stërvuajtur e mban
ajo e pa thanun qe s'e shohin sytë
armet shpirtrore dot nuk e vranë

Shikuar nga pikëpamja e mbrendshme, lexuesi mund ta humbë busollën dhe aspak poeti Ferizi nuk don që të paraqet ndjeshmërinë pak më hapur për lexuesin. Krenarija në paraqitjen e poezisë kombëtare, dallon shumë me poezinë në fjalë se këtu tek krijuesi flet shpirti dhe të gjitha dalin nga ndjenja e zemrës pa dashur që të paraqitet hapur. Bile arrinë mjeshtërisht, që t’i mbetet besnik vet titullimit të poezisë. Autori, arrinë ta detyroj lexuesin që ai të futet në vargje dhe të analizoj vet, pikërisht arrinë që titulli i poezisë t’i përket përmbajtjes së poezisë. Dhe nuk thot, apo siq e titullon autori: „Që nuk mund të thuhet“!

struk thell' në përjetsi të vetëdijes
apo nën vetëdije fshehur vepron
sa do që i kam thirrë qellimit e hijes
as pesha e loti nga zaptimi s'e largon

Vargu i poezisë kur thot: „struk thell në përjetsi të vetëdijes“ dëshmon që ajo strukje e thellë dhe në përjetësi të vetëdijës, të mendjes, tregon thellësi që as për së afërmi nuk e ka mundësinë që të dal. Aty do të mbetet në përjetësi. Është një „lajmë“ që dikuj i drejtohet, e që nuk thuhet! Apo kjo lidhet shumë bukur me vargun e dytë: „apo nën vetëdije fshehur vepron“ kur qëllimisht poeti vihet në pozitën e një besniku tani më të besatuar, edhe pse ka tendenca që t’i thërret arsyes por nën „hije“ e ka me kot, cito: „as pesha e loti nga zaptimi se largon“! Del i tëri i robëruar për diq që nuk mund ta thot, apo nuk don ta thot, që mos t’i ik kuptimi i titullimit të poezisë. Vërtetë art i krijimtarisë, që tani këtë kisha me formuluar si një ”Monolog”, kur vet autori ka hulumtuar për ta gjetur dhe zbutur zemërimin e tij, e që don të monologoj nga largësija, pa dashur që ta potencoj! Jo rastësisht poeti e titullon poezinë me këtë emërtim.

zaptim a thue për jetë cerdhe gjeti
si hyri aty u përvodh
dhe loti im me pasthirrmë i shkreti
sa her' të pathanures iu drodh

Se autori me zgjuarësinë e tijë, vë në plan të parë idetë dhe përmbajtjen e poezisë, tani më u vërtetue shumë kjartë. Kombinimi mjeshtëror dëshmon frymëzimin e tij poetik, që poezija e tij e ruan freskinë dhe besnikërinë në lidhjet me jetën, njerëzit dhe të kaluarën. Këtu tërthorazi del edhe dhimbja e cila buron nga vetëfakti kur autori mbetet anonim. Qortim në vetvete kur nxjerret fjala nga thellësia me motiv dashurije. Poeti arrinë që përmes kësaj poezia nxjerrë në pah: ”se si duhet mbajtur sekretin”, ”mundësinë e njeriut për t’u shprehur gjithëmonë duke u thirrur në titullimin e poezisë”, ”Që nuk mund të thuhet”, a në fakt nga mbrendësia shpirtërore e nxjerr emocionin. Kjo ngjanë në filozofinë e të shprehurit të një sokrati Amerikan që quhet Stephen R. Covej, e që në librin e tij ”7 zakonet e njerëzve të suksesshëm” përmes leksioneve të fuqishme arrin në ndryshimin personal në jetën e njeriut. I njejti poeti Ferizi arrinë që përmes poezisë krijuese të tijë, arrinë që të ndikoj në personalitetin e njeriut e të ndryshon në jetën e tij.

Poezia „Që nuk mund të thuhet“, është një filozofi në vetvete dhe tejet provokuese që mund t’i japesh shumë dimensione, shumë kuptime dhe nuk mund ta anashkalosh pa u merr me te.
Këtë ja arrinë nëpërmes mendjemprehtësisë, burimit të pashterrshëm të fjalëve, pasurinë e shprehjeve artistike, ideve fenomenale për ta kapur qëllimin, zgjuarsinë e lidhshmërisë në vargje dhe shpirtëzimin e poezive. Këtu është bazamenti i të drejtës sime, që krijimtarinë e poetit dhe atdhetarit Xhelal Ferizi, ta quaj krijimtari ”FERIZIANE”.

Në lirikën ”Amaneti” po e lexojmë dhe kemi me pa se sa provokuese (me plotë të drejtë nga autori) është poezia. E lexojmë:

jam liriku me i pendë t'lehtë
e kam lanë po amanet
vorr mbi dhé për mos me m'celë
mua gjallesat mos me m'shkelë
mos me ardh te vorri me letër
me lexue gjithfarë lugetër
veç për fjalë do farë madhore
me ma prishë qetsinë kohore
kur sa isha gjallë mbi dhé
me harresë n'shekuj m'ka bré
ka pas thanë dikur nji hallë
këndoma kangen sa t'jem gjallë
se mbas vdekjes edhe macorri
din me cue pak bisht te vorri

Qysh në vargun e parë, poezia mbanë një modesti: ”jam liriku me i pendë t'lehtë” që do të thot se i lehtë po, por jo për anashkalim. Poezia mbanë një mesazh në mbrendësinë e saj dhe i drejtohet njerëzve me përgjegjësi, apo kritikë e drejtë-përdrejtë, që ka subjektin në vete. Kur thot: ”vorr mbi dhe për mos me m'qelë”,” mua gjallesat mos me m ' shkelë”! Këtu poezia hap një polemizim hapur me subjektin, që varri afër gjallesave (subjektin e quan gjallësë, se nuk e meriton ndryshe), të mos i hapet dhe të mos e kanë at mundësi për të shkelë mbi varrë. Poeti me të drejtë shprehë paknaqësinë.

Kjo është fatale dhe ua merr të drejtën e subjektit (faktorit njeri), që në ditën e amshimit të vjen tek varri gjithëfar ”lugeter” me një letër. Kjo poezi ka të bëjë me kritikën, por sa bukur është nxjerrë nga autori në mënyrë artistike. Kjo poezi tematike midis poezive të tjera, mund të jetë një prej poezive më të avansuara të poetit, kur ka të bëjë me subjektin i cili duhet të dal me vlerësime, ndaj atyre që sakrifikuan. Por jo pas vdekjes, por sa njeriu është gjallë. Simbolika e poezisë, shkaqet dhe motivet janë të shumta, që poeti nuk ka dashur me qëllim të lëshohet më thellë. Këtë e lëshon si një sinjal të parë për subjektin. Apo i jap një rast subjektit për këndellje. Poeti nuk ka shpërthyer, sikur që din vet të shpërthej, me shpresë se kjo do të hasë në drejtësi një ditë. Si rrethanë lehësuese e merr kohën nëpër të cilën po kalon Kombi i tij, që gjendet në një udhëkryq.

Aftësia e autorit Ferizi është, kur përmes krijimtarisë poetikë të tijë, arrinë që botën e tijë të mbrendshme ta paraqes kahdo që anon. Herë kah dashurija e her kah vërejtja. Her kah lavdata e her kah kritika. Her kah ngritja e her kah ramja. Her kah bukurija e her kah e shëmtuara. Kjo e begaton poetin me aftësinë e tijë me botën e tij paqësore, sepse tek shpirti i tijë gjenë edhe gëzimin edhe dëshpërimin. Pikërisht krijimtari ”FERIZIANE”.

Kemi me vërejtur një fenomen tekë poeti Ferizi, që për të arritur të kap qëllimin e poezisë, shpërthen vrullshëm dhe nga ai shpërthim i shpejtë, për ta qitur në faqen e fletës, fare nuk i përkushtohet drejtëshkrimit. Këtu çfaqet origjinaliteti i autorit, se nuk premton koha për një drejtëshkrim gjuhësor, se mund të ik ideja dhe kuptimi i poezisë, apo të dal nga ideja e cila posa ka lind dhe është në shpërthim e sipër. Sikur doktori për ta nxjerr analizën e një sëmundje, përdor drejtëshkrim tejet të palexuar dhe të pakontrolluar.Me rëndësi për te është që analiza të potencohet dhe kuptohet. Në këtë rast poetin Ferizi kisha me quajtur, ”doktorin e drejtëshkrimit poetik”. Rëndësi ka për poetin në fjalë, arritja e evidentimit të poezisë, ides dhe kapjen e fantazisë në poezi. Gjë që i përkushtohet me tërë ndjenjen e tijë shpirtërore. Drejtëshkrimin e qet krejt në rend të dytë, për të zënë vargun artistik. Për autorin me rëndësi ka poezia dhe ideja.

Po ta marrim poezinë e autorit e titulluar ”Shiu”. Ndër thuhet:

Je Si Guri i Safirit
Rrumbullak kur Bjen Kallirit
Grurit t’Bardhë që Valzon Në Ara
Ku i Gjelbron Blerueshem Fara

Lexo edhe më poshtë:

Ah O Shi Ti i Këndshmërisë
Si Currili Që e Qendisë
Bimë Natyren e Bujqsisë
Ti Je Vet Arti i Qiellorit
Ti Je Ngjyra i Shejtnorit
Qe Bjen Langshem Mbshtjellë Me Dritë
Bimë e Bari Ti që i Rritë

Poezitë e autorit sikurse në këtë poezi që paraqitet varianti vertikal (i lartësisë nga qielli) në mbrendësinë e shumë poezive preket edhe varianti horizontal (që përfshinë rrafshin). Pra përfshirja e kësaj poezije dhe poezitë tjera të poetit përfshihen në dy varjante: horizontale dhe vertikale. Varijante që burojnë nga realiteti që poeti inspirohet nga secili subjekt apo objekt që ndodhet rreth neshë, del se poeti në poezitë e tijë përveq varjanteve horizontale dhe vertikale, arrinë që të të prekë edhe varjantin e mbrendësisë (në thellësi), i shpirtëzon. Të gjitha këto varijante e bëjnë poetin të begatshëm në aftësit e tija poetike. Lexo në strofin më lartë kur thot: ”Je Si Guri i Safirit”, ”Rrumbullak ;kur Bjen Kallirit”, ”Grurit t’Bardhë që Valzon Në Ara”, Ku i Gjelbron Blerueshem Fara”!

Poeti në këtë rastë e vlerëson në mënyrën e vet më të çmuar në ”safir”. Ose ”rrumbullak kur bjen kallirit”. Këtu ka ngjallje emocioni tek lexuesi. Prekë një vizion thelbësor që i vërtet i përkushtohet shiut. Lexo: ”Ah O Shi Ti i Këndshmërisë”, ”Si Currili Që e Qendisë” ! ”Ah o shi” është diçka autentike që del nga thellësia drejt e te shija e këndshme. Edhe ramjen e tij në fjalë të përkushtuar ”curril” që e zbukuron me ramjen e tijë, apo e qëndisë…! Vërtetë lexuesi mund të hamendte në lexim, po qe se futet në thelbin e poezisë. Bëhet një lidhshmëri e vargut dhe kuptohet se poeti ka një përvojë në thurjen e vargjeve.
Përpilimi i poezisë nga autori me një pasuri shprehjesh ”ferizijane” është e pasur me shprehje të pastër poetike.


* * *
Është e pa mundur të anashkalohet një poezi, që gjatë leximit, e të mos ndalet për të vlerësuar strofën e poezisë ”Shiu”, ku në secilin vargë të cilën e ka shkruar poeti ka një kuptim. Kuptimet e këtilla, i japin esencën e poezisë dhe mundësit e veprimit nga shiu apo pikat e tijë. Autori thurë vargjet dhe të gjithave u jap një frymë poetike. Këtu prekë emocionet e një bujku mërgimtar, që ka kohë që nuk është marrë me bujqësinë. Lexuesi me profesion bujkë, apo edhe agronom, kishin me ditë shumë më mirë për ta vlerësuar poezinë e autorit ”Shiu”, se sa bukur e ka peårshkruar shiun, se sa shumë e ngritë dhe e vlerëson edhe një pikë shi. Me poezinë ”Shiu” poeti done që të ngacmon shtresen e njerëzve që punojnë me tokën, sepse shiu është i bereqetshëm.

N'Gurë te Ujit, kur Ngjyr T'ket Shkri
Ashtu Shkrinë Ai Shi Tue Rrshqitë
N'Bim N'Për Kopshte Tue Flladitë
Qdo Shtat Bime Tue Ujit

Poeti Ferizi, në duke u përpjekur që poezia e tijë të përfshihet edhe në kuptimin e pezisë por edhe në qëllimin e saj, arrinë që të dyave edhe kuptimit edhe qëllimit t’u domethënje. Qëllimi i autorit është që shiun ta rënditë si njëra ndër tematë më prioritare që duhet të përfshihen në krijimtarinë e tijë. Lexo: ”N'Gurë te Ujit, kur Ngjyr T'ket Shkri”, ”Ashtu Shkrinë Ai Shi Tue Rrshqitë” ! Këtu autori e sjell shiun, shkrirjen e tij në rrëshqitje. Po ashtu autori i jep edhe ngjyrë, sepse e shef diq të bukur, arti e preferon ngjyrën (kushtimisht). Në sytë e autorit që e shef ai aq bukur shiun, ai i jep ngjyrë shiut, sepse shpirti i autorit është është i mbushur në shpirtin e tij ma artë, me të bukurën. Prandaj në sytë e tijë shiu ka ngjyrë, ai shëndritë, ai ujit, ai flladitë dhe madhorja e autorit kemi ma pa se kur thotë aq bukur: ”N'Bim N'Për Kopshte Tue Flladitë”, ”Çdo Shtat Bime Tue Ujit”! Po ta marrim edhe shkencërisht, se shiu është uji i reshjeve që formohet në avuj në atmosferë. Avujtë e krijuar në atmosferë gjatë ftohjes krijohet në gjendje të lëngët në shi dhe pika-pika bie në tokë. Çka e tërheq poetin?! Poeti inspirohet me pikat e shiut që ujitë çdo shtatë bime, kopshtet duke i flladitur, duke ju dhënë një pamje bukurije.

Lexojmë më tutje poezinë ku ndër të tjera shkruan:

Shi O Shi O Shi, lotbardhë
Je Si Lëngu N'Ftue e Dardhë
Je Si Guri i Safirit
Rrumbullak kur Bjen Kallirit

Te njerëzimi, shiu sjell të mira bimore, malore, fushore dhe shiu rritë gjithëçka që mbihet mbi tokë dhe është e gjallërueshme. Jo rastësisht poeti e simbolizon shiun me lotin kur thotë:
“Shi O Shi O Shi;lotbardhë”! Simbolika e shiut në lot, jap tjetër vlerësim tek poeti. Përveq lotit poeti për t’i dhënë edhe shie simbolike shiut, ai formulon një vargë shumë përshtatshëm duke e zbuluar tendencën e tija për shiun kur thot po e citojmë: “Je Si Lëngu N' Ftue E Dardhë”! Duke e ditur se nga çdo pemë bimore sidomos ato që ne i përdorim si ftonin e dardhën, kur ato shtrydhën del një lëngë pemësh (frutash) që shtë tejet i shijshëm, i freskët.

Poeti ngadal por sigurtë arrinë që formulimi i vargjeve ta kenë kuptimësinë e saj kushtuar shiut. Këtë edhe ja arinë me plot sukses. Asnjë vargë i poezisë nuk largohet nga shiu dhe shprehje për shiun. Këtu qëndron aftësija krijuese e autorit.

Pikërisht dhe tejet origjinale shprehje poetike ”ferizijane”. Kjo arrihet falë në formulimin poetik, falë aftësive të larta krijuese të autorit.

Ne kemi me pa edhe në poezinë e tij të krijuar, e cila titullohet:

”MORA N’VARGJE ART PREJ HANE”

Vet titulli i poezisë, të cilën autori e titullon me qëlim që të përqëndrohet kryesisht në artin futet në përfshirje. Kurse në artë hynë me bukurinë, dashurinë, hjeshinë...!
Ne do ta lexojmë ngadal e me vëmendje disa strofa, duke u ndalur në disa vargje. Sa bukur në shprehje poetike, poeti arrinë që herë të dal te vajza Diana, herë te motratë, herë te mikeshat, herë në Dardanë e kështu me radhë. Larmi me pasuri tejet mjeshtrore që arrinë të lidhë vargjet duke e mbajtur lexuesin gjithnjë afër.
Poeti bukurinë e emërton me emrin Diana. I shkruan dhe i drejtohet Dianës. Lexo: ”MORA N’ VARGJE ART PREJ HANE”! Çfar komunikim me hënën (sipas autorit hanen), sa bukur e stilizon hënën. Thuase vetëm në hënë ka artë, vetëm hëna jep vargje të bukur prej arti! Poeti gjithëherë priret të shef vetëm bukur gjatë krijimtarisë së tijë, sidomos kur i përkushtohet kësaj fushe.

germa drite në gjuhë nane
mora vesen permbi bari
dhe shkëlqimin qe e ka ari
dhe pingulet rreze hana
me t'përshkrue ty moj Diana

Bukurija nga poeti në këtë poezi, identifikohet me ”Dianën”. I kushtohet Dianës si simbolikë. Por po qe se e analizojmë më mirë dhe futemi në një studim pakë më reale, poezia në vetvete i kushtohet subjektit dhe askuj tjetër. Këtu poeti nuk përdor indikacione, por shkon në bazë të një mungese të mbrendshme i përvujtun, pa lënë asnjë dyshim tek njeriu që parafrazohet dhe i kushtohet përmes poezisë! Së paku poezia zbulon karakterin e saj të mbrendshëm. Këtu hudhet menjëanë friga. Disi vjenë në shprehje trimërija e paraqitjes, duke aluduar ”mjaftë pritëm e nuk shkrova”! Lexo: ”germa drite në gjuhë nane”, mora vesen permbi bari”! Germa drite në gjuhë nane. Këtu është prirja e poetitë kur formulon bukur vargun në “gjuhë nane“, gjuha kombëtare, shqipja. Lexuesi orjentohet që në fillim të poezisë, duke dituer se ka të bëjë me vlerën e krijimtarisë. Apo mora vesen (lëngë që bie mbi barin, livadhin, bar i vesuar, i lëngët me vesë), përmbi bari.

Në mungesë të ngyrës për të shkruar e që ndodhet rastësisht vet në natyrë që e inspiron të dashurin e Dianës (poeti shumë bukur, arrinë që i dashuruari për Dianën edhe pse në fushë dhe nga dëshira për t’i shkruar detyron të marrë vesen), në mungesë ngjyre e merr vesen që i duket baras me shkëlqimin që e ka ari. Shprehje vërtetë poetike. Prekë thellësisht në shpirtë, dhe poezia merr kahjen e vet për t’u gjallëruar. Thuase ka ndodhë diqë e vërtetë, dramë e vërtetë. Kur shumë poet, në mungesë ngjyre në poezitë e tyre, kur i dashuruari pret gishtin dhe me gjakun e vet i shkruan të dashurës! Kjo vesa e poetit Ferizi dallon dhe krijon një antologji shumë më të kapshme për lexuesin e rëndomtë dhe është më romantike.

Kurse në dy vargjet e fundit ku shkruan: „dhe pingulet rreze hana”, ”me t'përshkrue ty moj Diana”! Punguluet (që zbret nga lart posht, ose nga posht lartë. Rreze pingule nga hëna e në tokë) paraqiten një lidhshmëri në këtë poezi sipas poetit, që vinë deri përshkrimi i Dianës.

që at gaz ma ke si ylli
cehren fletë që e mbanë kërcyelli
ëmbëlsinë si shpirt ylberi
gazin e celë si ngjyrë sheqeri

Poezia e autorit Ferizi, ”MORA N’ VARGJE ART PREJ HANE”, lënë mbresa për një poezi të shquar. Kështu që autori në tekstin e formuluar në thurje të vjershes, autori bënë një tematikë që është në zhvillim e sipër. Është në lidhje vlera e paraqitjes së kontaktit me Dianën, se si duhet komunikuar dhe hjek muret që mund të ndajnë gazin që është si ylli. Apo që shkonë më tutje: „qehren fletë që e mbanë kërcyelli“, „ëmbëlsinë si shpirtë ylberi“, „gazin e qelë si ngjyrë sheqeri“!
Është një shkallë a lartë krijuese e realiste prej një autori siq është z. Ferizi. Përkatësisht formatë e poezisë në fjalë në poezinë ”MORA N’ VARGJE ART PREJ HANE”, janë identifikue me bukurinë (qehren) e fletës që e mbanë kërcylli. Apo kur në varg thuhet ëmbëlsinë si shpirtë ylberi, e menjëherë e lidhë bukur vargun kur thot: “gazin e qelë si ngjyrë sheqeri“! Cila mund të jetë sipas autorit simbolika e ylberit dhe sheqerit. Mund të themi lirisht se me futjen e ylberit, i cili simbolizon hjeshin e shtatë llojshe ngjyrash, harku në qiell që ka ngjyrat e spektrit të dritës dhe hjeshon qiellin për kah bukurija. Sheqeri në këtë rastë paraqet ëmbësinë e Dianës, më shumë se sa ngjyra.

gjithë t’ue mbajt doren nën faqe
siç mbanë fleten manushaqe
e at shikimin art natyre
diamant at shprehje ftyre

Poti përmes këtyre vargjeve, më tepër është përqëndruar në që ta përshkruaj fëtyrën e Dianës duke filluar që nga mbajtja e saj doren në faqe, shikimin e artë në fëtyrë, leximi i saj prej në diamanti me fëtyrën e saj e kështu me radhë. Këtu më tëpër është një përqëndrim i leximit të fëtyrës së Dianës. Këtu përdoret një metodë me tendencë, se fëtyra në shikimin e saj ka shprehje, mendime në dashuri flet. Shprehja vjen që nga dora e mbajtjes në faqe, edhe kjo ka thënjën e vet, apo gjuhën e vet që Diana mund ta kishte thënë. Poeti në këtë rastë Daianën e lexon apo e qet në pozicionin e të dashuruarës, përmes qëndrimit të saj. Arrinë shumë bukur që të kuptohet në shikim të parë. Ndërsa fjala gojore e Dianës mbetet në plan të dytë, apo poeti e mbanë si statuj. Nxjerrja e këtij reflektimi nga poeti Ferizi, e bënë lexuesin të thellohet, dhe përpara syve të tij e paraqet Dianën si një vukuri të rrallë. Të dashuruar, e thelluar në mendime e shumë vargje prej arti.

Lexo më tutje:

më fal se arti po më nxitë
t'i përshkruaj ty bukuritë
me sy të mirë që të sheh hana
ti je sharm që rrin ndër zana

Çfar thurje e mirë e vargjeve, dhe përshtatjen e saj të përsosur. Është e rrallë te poetët, që e tëra poezia t’i përmbahet temes, sikurse që ndodhë tek poeti Ferizi. Krahas kësaj s’do mend se duhet të veçohet ideja e strofës dhe e poezisë në fjalë, që fund e krye është art.

Ka vlera artisitke dhe prekun qelizat e ndjenjave shprirtërore të lexuesit dhe të atyre që merren me artin në veçanti. Të gjitha vargjet e poezisë lidhen me shprehje të përshtatshme. Çka don të thot poeti kur thot në vargun e parë: „më fal se arti po më nxitë“...! Vetë fjala më falë, zënë një vend meritore dhe tejet të kulturuar që len mbresa tek gjinia, apo në këtë rast tek Diana. Poeti para Dianës ndërton një imazh, që Diana ka të bëjë me një individ që merret me artin, dhe përmes shprehjeve artisistke të poezisë, dhe vet bukurija e Dianës, e detyron petin që të merren me bukuritë.

Apo fjala „nxitje“! Çfar e nxitë autroin që të përshkruaj sytë e bukuritë, e gjer te vargu i funditë: „me sy të mirë që të sheh hana“, „ti je sharm që rrin ndër zana“! Kryesisht kemi të bëjmë me motivacionin, që është bukurija, kurse në këtë rastë poeti arrinë që për kryefjalë në këtë varg Dianën ta paraqet me një sharme që rrinë ndër më të bukurat.

Lexo më tutje:

e unë këngën ta vargisi
me cicrrimë t'zogut n'majë lisi
me shpirt qiellë të gjerë t'poetit
ty që m'je si lulja e detit

Mesazhi për Dianën, se përshkrimi i saj përveç vargjeve artistike në poezi, i dashuruari (që e cek edhe vet në vargun e dytë poeti), donë që të paralajmëron, se për të ka gadishmëri edhe të këndoj. Mund të them pa fije mëdyshje se poeti me këto vargje i jep shpirt poezisë kushtimisht të themi, dhe e gjallëron. Poeti me sa shifet, ka dashur që me çdo kushtë, kësaj poezija t’i jep emocione të ndjenjave, kushtimish të themi.

Ta marrim cilindo varg të poezisë dhe do të shohim se në mbrendësin e tyre lënë të kuptojnë në qëndrueshmëri, besnikëri dhe dashuri. Kjo fiksohet nga poeti, i cili arrinë që përmes shprehjeve (të pasura që posedon), të fitojë iden kuptimore të poezisë. Synin në të njejten kohë edhe saktësinë e të shprehurit për Dianën, shprehje të cilat të jenë sa më joshësedhe tërheqëse.

Në dy vargjet e para që thuhet: „e unë këngën ta vargisi“, „me cicrrimë t'zogut n' majë lisi“ ! Shpirtësia e poetit paraqet, se për Ty Diana mund të këndoj në çdo vend, në çdo kohë dhe me çdo lloj vegle (në këtë rast në vend të veglës, me cicrrimë t’zogut n’maj lisi). Apo kur thotë në vazhdim: „me shpirt qiellë të gjerë t'poetit“, „ty që m'je si lulja e detit“! Shpirt qiell !? Çka don të thot poeti !? E thot, edhe me një metodë perfide poetike „ferizijane“, ja arrinë që të kap qëllimin e poemës e titulluar ”MORA N’ VARGJE ART PREJ HANE”.
Me shpirt qielli, autori paraqet shpirtin e tij të gjërë qoft edhe duke e precizuar idenë në varg.

Në poezinë “Pse“ poeti e krijon një imazh, i cili shoqërohet me lidhësen (pytësen) “Pse“. Imazhe të tilla të krijuar nga poet të aftë sikurse poeti Ferizi me ide sikurse në këtë rastë me këtë poezi, bëhen bartëse të besueshme ideore mbi një ndërtim ideor në poezi. Gjatë leximit të poezisë, duhet pasur gjithëmonë parasysh mundësistë e të shprehurit në artin e poezisë. Atëherë do të arrihet kapja e tendencës së poetit Ferizi duke ditur dhe zbuluar imazhin e kësaj poezie, e cila fund e krye është me vlerë artistike.

Po e lexojmë poezinë „Pse“:

po pse ti oj fort fletëbardha e gzume, nuk ma hodhe nji ylber
lidh për zemre ditëve t' lume, në at Kosovë dikund n’pranverë
po pse ti oj shkrirja e ngjyrë bardhes, nuk ma hodhe k’ndej me nxe
ndoj copë dielli a ujë t’shkumbardhës, kah Shqipnisë i thonë Atëdhe
po pse ti oj fjalëbardha e motit, nuk ma qove një të falë me hije
a s’mi sheh qerpikt e lotit, kahë po m’pikun n’mallë etnije

Zbërthimi i kësaj poezije, lë të kuptojë se poeti Ferizi, vështruar nga aspekti i të formuarit poezi, tani më ai ka ”brumin” poetik që e ka krijuar sikurse që e kemi cekur më lartë, e që unë e kam pagëzuar me: ”Brumi i gjuhës ferizijane poetike”! Kur lexohet poezija „ferizijane“, duhet ditur se kemi të bëjmi me artin dhe ma larminë e fjalëve dhe të gjitha me kuptim të kjartë. Poeti në këtë poezi, personazh kryesor nxjerë pyetsen „Pse“. Me këtë arrinë që përmes pyetses “pse” të cilën e përdorë si „armë“ kryesore, të polemizojë me „fletëbardhën e gzueme“, me „shkrirja e ngjyrë bardhes“, me „fjalëbardha e motit“. Poezia „Pse“ trajton problemin e një njeriu të dashur për Atëdheun dhe mallin e përkushtuar të tijë për vendin e tij të lindjes, edhe ate nga mërgimi i largët që ndodhet.

Poezia ndërtohet në frymën më patriotike dhe shumëçka vjen si rezultat i mungesës së Atëdheut, vuajtjes për Atëdheun duke e krijuar sikurse që e cekë poeti Ferizi: „a s’mi sheh qerpikt e lotit, kahë po m’pikun n’mallë etnije“ ! Loti është ngushëllimi, si shenja kryesore e mallëngjimit, përmallimit, vuajtjes dhe hidhërimit në mungesë të Atëdheut Shqipëri. Të lexojmë vargun e dytë dhe tretë:

„po pse ti oj shkrirja e ngjyrë bardhes, nuk ma hodhe k’ndej me nxe“
“ndoj copë dielli a ujë t’shkumbardhës, kah Shqipnisë i thonë Atëdhe“

Vazhdo lexo:
po ti shpirtë a ke zemër, a ke gjak që të ecë n'damarë
po për Shqipni at lashtin emër, digjem i mjeri mërgimtar
po a se sheh ti oj oj dritëgzume, e ju tjerë o të bijt e hirit
pash at rreze t'reflektueme, pse s'çonë shndritje n'gjak t'ilirit

Sa bukur shprehet malli i pa shuar për Atëdheun. Mirëpo meritë edhe më e veçantë e poetit Xhelal Ferizi është se të gjitha fjalët më të bukra të mundhsme në hapësirën e tijë të aftësisë artistike dhe poetike, i she në një rrafsh ”horizontal” dhe ”vertikal”. Kjo poezi e nxjerrë nga poeti, mund të them lirisht se bazat i ka në traditën shqiptare, kulturën shqiptare. Kurse forma e ndërtimit të poezisë i takon mjshtërisë poetike ”ferizijane”.

po unë i lirë jam këtu i mundimit, po unë jam vet nga i lashti dhe
nën sa thundra të sundimit, mbetë kam, shkelë ndër kombe e fe
po ti ku e ke moj karajfilin, që s' kërkon nga ai ndoj fjalë
ku ma ke ti at bibilin, që pin ujë mbi shkumbë e valë

Pa tjetër se poezia në vete ngërthen shprehje të tilla, që lexuesin e bënë për vete. E futë atje ku edhe e ka qëllimin autori i poezisë. Poeti me këtë poezi tejet të pasur me artë, e pasuron krijimtarinë e vet, duke e zënë vendin ndër poezitë më të mira.

po pse ti oj karajfile, kurr s' ma dhe ndoj shpresë vlimtare
po unë në gjak n' mergim s' kam hile, pse këtu vlon dhimbja shqiptare
mos ma qoni mos m' dërgoni, se ju me djegë fort jeni m'su
por se këtu gjemim i joni, nëpër breza ka me ushtu

Poezia e autorit, fillim e mbarim e mbanë ngritur peshë, në këmbë lexuesin dhe për asnjë moment në këtë poezi nuk ka ramje dhe ngritje sipas diagramit poetik, që në shumë poezi autori e përdor. Këtu diagrami poetike jo vetëm se nuk ka ramje, por ngritja e tij është në maksimale. Ne e pamë edhe fillimin e poezisë nga një përcaktim i qartë i temës.

Lexo vargjet e fundit:

e ju tjerë që flisni arbnore, gjuhën të lashtë atje mbi baltë
lanë na keni fort mbas dorë, tue lpi lukset n'llump e mjaltë
veç ta dini mergimtari, nuk harron sa ju n'harresë
e ju, ai fieri edhe bari, do të ju kajnë në të pikshmen vesë

Sa bukur e nxjerrë përfundimin autori. Nxjerrë fjalët më fenomenale kombëtare, edhe „kritike“ nëse mund të themi, por disi në butësi, për harresen e mërgatës shqiptare. Poeti dhe tendencat a tija, nuk kanë të bëjnë vetëm me një pjesë të mërgatës shqiptare, por arrinë një përfishrje të rrafshit „horizontal“ sikurse që e cekëm më lartë, prej kohërave të Skenderbeut, Qamërinë, Arbëreshët, Europë, Amerikë e Australi, e çdo kund ku ndodhen shqiptarët. Fakti kryesor për autorin, ka qenë që të u’a zgjon ndërgjegjen e atyreve që kanë lënë pas dore mërgimtarin. Mërgimtarë të cilët kanë përdorur format më elementare të ekzistencës për të mbijetuar dhe ruajtur në shpirtë atdhedashurinë, gjuhën, kulturën dhe simbolet kombëtare, deri në skajin në vendin e të një trajtuari të huaj. Mirëpi poeti me syrin e tij gjërat i shef më për së afërmi, duket se i ka prekur fenomenet e një pakujdesije për mërgimtarin, që sipas autorit, nuk bënë të lehet anash. Duhet kërkuar rrugë se përndryshe, po citojmë vargun e poetit: „e ju, ai fieri edhe bari, do të ju kajnë në të pikshmen vesë“ ! I mallkon dhe ua thërret ndërgjegjen që kjo shtresë e trungut ILIR duhet trajtuar ashtu siq e meriton. Përndryshe e cek në varg: „veç ta dini mergimtari, nuk harron sa ju n' harresë” !

Kjo poezi dallon nga poezitë të tjera, sepse poeti ka një përqëndrim më të theksuar dhe ka një spontanitet në rrjedhen e poezisë. Është tejet i kujdesshëm në fjalët domethënëse, që ato të mos reflektojnë pasqyrën tërësisht kritike. Por që ka një qëllim, po se po. Si kishim mundur ta nxjerrim një ”formulë” të poezisë ”Pse”. Mendohet se kjo kishte me qenë:

”HISTORIJA KA ARGUMENTIN E SECILËS KOHË NË SECILËN PUNË TË VEPRIMIT TË NJERËZIMIT”
Këtë ka dashur autori ta thot, e t’ua bënë me dije, atyreve që duhet zgjohen nga amullija dhe të largohen nga lakmija personale.

Kjo veçori e pasur e poetit e të shprehurit në krijimtari poetike e tij, na bënë me dije se poeti Ferizi, me krijimtarinë e vet të filluar me poezi do të arrinë që t’i josh njerëzit më me infuelncë që të merren me te.

Në të gjitha poezitë e krijuesit Ferizi, preken fragmente nga problemet më të ndryshme që i shtrohen jetës aktuale, të cilat i klasifikon me një disiplinë poetike. Këto disiplina janë njohur qysh nga poetët më të hershëm si nga Aristoteli, Bogdani e deri te poetët aktual të kohës, të cilët kanë prekur disiplinat e tyre poetike. Por asnjëher të ngjajshme tërësisht njëra me tjetrën, sikurse disiplina poetike e z. Ferizi që dallon me të të tjerët.

Shumë poetë thonë se dallimi i historisë dhe poezisë qëndron në faktin se historia e tregon ngjarjen e kaluar, ndërsa poezia tregon ngjarjen e mundshme, të kaluar, aktuale dhe të ardhme.
Është pë përshirëse, këtu varet nga disponimi i poetit dhe stili i tijë i krijimtarisë së tij poetike.

Ta marrim shembullin e poezisë të poetit Xhelal Ferizi ”Dasma e Malsisë“, se si në stilin e tijë aty për aty krijon dhe i kushtohet aktualitetit, i shkruan dhe krijon për aktualitetin, kur thot:

kur ndoj dasëm t’ban malsija
m' thirrni mua me vargje t'mija
unë me vargje ndër malsorë
zbres ylberat ndër dasmorë
kur unë n'vargje t'thirri hanen
e ta gzoj at Shqipni nanen
unë i nxis po gur e dhé
e nxis n’valle nusen t’re

Sa bukur bëhet ilistrimi i joshjes së atyreve që bëjnë dasëm, me një paraqitje të ideve me pikëpamje gazmore, se si kishte me qenë bukur prania e poetit. Në funksionin tjetër, poeti e thellon lexuesin duke i paraprirë paraprakisht se si duhet trajtuar një dasëm përmes poezisë, pa e ditur dhëndrrin dhe nusen, arrinë që të krijon poezi duke thurur vargje kushtuar dasmës.
Poeti potencon Malësinë në këtë poezi. Si justifikim e merr Malësinë nga nostalgjija që poeti ka për rajonin e Malësisë dhe nivelin e lartë të këtyre trevave që dinë të organizojnë dasma të fuqishme me një kulturë jashtëzakonisht të pasur kombëtare. Pasandej, poeti gjatë gjitha poezive të tija, potencon Shqipërinë, Malësinë, Kosovën dhe treva të trungut ILIR, që është i mishëruar poeti Xhelal Ferizi me këta emra.

Lexo më tutje:

unë i nxis malet më folë kur t'ju them vargjet me shkrolë unë vallzojë se jam valltar jam poet e vargatar kur n' kullim ndoj krue t' kem pa vargu im nuk ka me u tha germa ime ua shton vlimin kur me varg e nisë këndimin

Ky koncept i të formuarit të poezisë me stilin ”ferizijan”, pa dyshim se fle në shpirtinë dhe mendjen e njeriut. Krijon imagjinatën e të gjithë atyreve që janë në prag të organizimit të dasmës nga një distancë, vetëm përmes poezisë. Autori prekë kulturën dhe nxitë ndjenjat e nikoqirit të dasmës. E futë në mendime se ka pasur nevojë për një shpjegim, tani që ka hasur apo e ka në dorë fantazinë e dasmës, që kishte me qenë e vetmja shprazëtirë e organizimit.

Lexo:
në ato vrrije në ato male
me gjuhë flete n'recitale
e kur vallja t'niset n'hapa,
vargjet t' mija si merr vapa,
se me fllad e këngë dasmore
lidhen n'hije t'bjeshk's malsore
at'herë lmimi ju bjen n'gjak
ju dehë kënga pak ngapak
edhe vargu e çiftelija
unë me varg vij kah dollija

Kështu në këtë poezi, shumë fjalë në vargje merren si elemnte gazmore, sidomos kur thotë:
”at'herë lmimi ju bjen n' gjak”, ”ju dehë kënga pak ngapak”! Pra arrihet një gëzim kulturor duke e shprehur edhe në këngën që poeti se shef para tijë dhe ka një frymëzim.

Kjo poezi dhe poezitë tjera të poetit Xhelal Ferizi, mbajnë në vete një frymëzim dhe qëllim të fuqishëm dhe tejet të kujdesshëm në formën e të shprehurit.
Arrinë të krijoj materjalë bazë të mjafteshëm të vargjeve poetike, që pasandej poezia të strukturohet në formën me të cilën autori don t’i jap kahje. Thënë më kjartë, se tërësija e krijimtarisë poetike të z. Ferizi, janë poezi origjinale, të frymëzuara nga ngjarjet e kohës së më parme, të tashme dhe të ardhmen.

Lexojmë më tutje, gjithënji në vargje të poezisë ”Dasma e Malësisë”:

unë me krushqë me hapa dridhem
n'varg me rreze e tinguj lidhem
vargun tim si sherbet deti
shartoj valle n' kangë poeti
at'herë dasma merr at vlim
m' thirni pra o kombi im
kahdo n' dasëm kah Malsija
edhe ne troje kah etnija
m'thirrni n’dasëm o vise t'mija

Vargjet që i cituam na bëjnë me dije, se poeti ndodhet në dasëm dhe shprehë gadishmërinë e tij për të kërcyer kur thot: ”unë me krushqë me hapa dridhem”, ”n 'varg me rreze e tinguj lidhem” ! Hynë me krushqit me hapa, në varg (vargu i poezisë) duke u lidhur me rrezet e deri te: ”vargun tim si sherbet deti”, ”shartoj valle n' kangë poeti” ! Poeti me mjeshtëri bënë evokimin e së kaluarës me një traditë etnike shqiptare e pse jo malësore (sikurse ja ka kushtuar poezinë), i kontribuon ruajtjen e identitetit kombëtar.

Vargje në vijim:

m'thirrni n'dasëm me tupana
ti Malsi e ti Dardana
kahdo, kahë dheu' e zalli
se n'mergim mua po m'djeg malli
me u mbajt n'valle dor për dore
n'tinguj t'këngës t'lashtë arbnore

Me sa duket poeti me këto vargje e prekë idenë e tijë kryesore të poezisë që përveq të tjerave synime që ka, prekë te lexuesi edhe ndjenjen e emocionit, sidomos lexuesin e mërguar në mërgim me vite të tëra. Në vargun e parë: „m' thirrni n' dasëm me tupana” dhe të dytin: ”ti Malsi e ti Dardana”, janë në shenjë të idesë që të hyhet në mbrendësinë emocionale të lexuesit. Këtë ja del me mjaft sukses poeti. Fjalët që i mërguari mund t’i ket përjetuar me vit e vite të tëra si veglen muzikore shqiptare tupanin, dhe ftesa e Malësisë dhe e Dardanisë, vërtetë janë mallëngjim. Kurse më tutje e potencon: ”me u mbajt n'valle dor për dore”, dhe ”n'tinguj t'këngës t'lashtë arbnore” , bëjnë çrregullimin e mbrendshëm të qenies shpirtëror duke e ngacmuar dhe futur në mendime lexuesin.

Vargjet e fundit të poezisë:

m'thirrni n'dasma fise t'mija
me këto vargje germa e vija
m'thirrni se vargjet po ju thrrasin
ato në art me ju do t flasin
se do t'flasin thanjet e mija
me çdo këngë që e k’non Shqipnija

Gjuha poetike me të cilën artikulohet poezia, janë shumë të lidhura ngushtë me titullimin e poezisë ”Dasma e Malsisë” dhe as që largohet nga mendimi bazë i poezisë dhe si e tillë del se fillimi dhe mbarimi janë të lidhura ngushtë me titullin. Prandaj kjo është poezi ”ferizijane” që i reziston origjinalitetit të vet.

Poeti Ferizi, është në kohën më të madhe të ngritjes së tijë në krijimtari, në vlugun më të madh të krijimtarisë së vet krijuese. Poeti ka një elan të madh për të krijuar në këto kohëra. Diagrami poetik në krijimtari të poetit, është në ngritje e sipër.

Në poezinë e tijë ”Në mes Tuaj” duke e emituar të madhin Naim Frashëri, do të nxjerrim disa opinione në vlerësimin e kësaj poezie. Poetit me siguri se stili i Naimit, ngjallë nostalgji në krijimtari, e jo për ta emituar në mungesë të stilit të tij në krijimtari por thjesht poeti Ferizi vlerëson shumë lartë krijimtarinë e poetit tonë të math Anim Frashëri. Tjetër, këtu dëshmohet se me prirjet që posedon poeti, don të dëshmon prirjet e tija të mirëfillta krijuese me aftësi edhe ”emitimi” !

Derisa poezia në fjalë nuk mund ta kalon elementin personal, në anën tjetër disi vuan nga largësia dhe shifet një shprazëtirë e tij.

në mes tuaj tash qëndroj, shkrihem germave e në shpresa vlojë
në mes tuaj kur me shihni, penden time ju ma krihni
e ma mbani gjallë në jetë, nëpër vleren e vërtetë
kur t’ndegjoni se jam tretur, vargun tim ta keni gjetur
mos mendoni se kam vdekë, unë dua majen lart me e prekë
unë dua brezit me i ligjëru, si bilbil në bli e ftu
unë jam qiri që po shkrihem, në mes tuaj dua të ndihem
dua dritë me qenë për ju, dua n' shkrirje me u fliju

Vet titulli i poezisë ”Në mes Tuaj”, i cili korrenspondon me eimitimin e vargjeve të Naimit, është një argument tejet bindës, se autori ka afësi poseduese dhe e larmon krijimtarinë e tijë krijuese duke e pasuruar edhe me ”emitime” në stile të autorëve poet shqiptarë, por me tematikë tjetër dhe shprehje të tjera. Ka ndonjë fjalë në varg që i ngjanë vargjeve të Naimit, gjë që autori Ferizi me qëllim i përdor sa për të kujtuar lezuesin se jemi në stilin e poezisë ”naimjane”.
Në këtë temë të kësaj poezie, autori e trajton veten e tij, që krijohet personazhi kryesor në poemë. Poeti korrenspondon me vetveten, e po ashtu fitohet përshtypja se është në komunikim edhe me tërë shqiptarinë: ”në mes tuaj tash qëndroj, shkrihem germave e në shpresa vlojë”, me këtë vargë i drejtohet horizontit njerëzor.

Tërësija e përmbledhjeve poetike të personalitetit z. Xhelal Ferizi, do të krijon një vepër madhore dhe pamëdyshje se do të zen një vend meritor në krijimtarinë e letërisë shqipe, krahas Pjetër Bogdanit, Fishtës, De Radës, Asdrenit, Naimit, Mjedes, Serembes, Çajupit, Nolit e deri te krijuesit më të rinjë. Kjo vepër e tijë do të tërheq vëmendjen jo vetëm të studiusve të letërsisë, por edhe të atyre krijuesve letrar që merren me botimin e poezisë shqipe. Po ashtu poeti Ferizi, do të jet një frymëzim për poetët e ardhshëm, sidomos ata që pretendojnë të jenë poet bashkokëhorë.


FUND
*Vlerësimi poetik.

Hysen Ibrahimi
11 shtator 2007
Suedi-Förslöv




-------------------------------------------------------------------

Të nderuar dhe të dashur lexues gjaku i arbrit kahdo që jeni
në forumin e bukur Malsija ua paraqes kritiken letrare për vargjet e autorit poetit xhelal ferizit pra ua paraqes kritiken letrae të politikologut kritikut historianit mjeshtrit të mjeshtrit të madh
të kritikes letrare zotri Hysen Ibrahimi
Zotri Hysen Ibrahimi ësht nga lagjja shupkofc e Mitrovices se bukur shqiptare
dhe tash sa kohë merret me aktivitete kombtare me vite e vite
per shkak te patriotizmit te tij i jan montuar disa kurtha qysh heret ne rini dhe ka qenë ne sy të keq të udb s poashtu ja kan shkatrruar lidhjen dashurinë me nji vajzë ather ne mitrovicë që e synonte nji gjykats i poshter gjaksorë i lidhur me udb n jugosllave dhe e burgosin Hysenin gjykatsi antishqiptarë i cili ishte i lidhur me udb n e beogradit
njeri pis që urrente atdhetart dhe nuk ishte i vetmi atdhetar hyseni qe psoj prej ti ai
gjykats ka bë shum te kqia tjera ne shqiptarë
Familja e hysen ibrahimit strehoj disa antarë te familjes heroike jasharaj
të prekazi në kohra të veshtira kur ishte rrezik dhe ata kekroheshin nga policia e millosheviqt
Hysen Ibrahimit i vranë sërbët vllaun me pushkë snajper ne demostrata mu ne uren e ibrit dhe ai mbeti deshmorë Isak Ibrahimi ndersa djalin e agjes ne menyren ma mizore
njisia speciale serbe e shkelin disa her duke e shtyp me kerr ma makinë
deri sa vdes quhej abaz ibrahimi familje atdhetare që dha deshmor per atdhe
Hysenin e urrenin disa njerz ne gjygj ne sigurim ne mitrovicë qysh ather sepse ne ishim mbi njinqid e ma teper njerz ne mitrovicë shokë e shoqe që ishim grupe atdhetare lexonim material politik gazeta libra me ermbajtje patriotike
ndeersa un me recitime vargjesh atdhetare shpeshher i bëja edhe me qa me lot
ishin vitet ather para vitit 1981 kur njerzit emitrocvices dhe rrethines jan gjallë e diojnnjerzt dhe odat e shokt se qfar vargjehs ju kam recituar qka e deshmoj edhe sot me veper
hysenin e urrenin disa polic dhe gjykatsa prandaj ja bënen nji far kurthi dhe e burgosen
ather se se ishte patriot i vertet atdhetarë dhe e deshmoj se qysh athher hysen ibrahimi nuk ju nda veprimtaris per atdhe
duke enjoft intelgjencen e tij qysh ather i kam pas than hysen ti je i mir edhe per kritikë letrare qeshte dhe heshtte e me thoshte un nuk dua te behem kritik i yt letrar se tjer jan ata qe duhet te meren me vargjet tua e kritiken
Mbas shum vitesh kur un dola ne diaspor i perndjekur nga udb ja jugosllave
kontaktova me njerzt atdhetarë me Zotri Emil Kastriotin Musa Hotin
Sali Qekun Me hafiz Gagicen shokun tim te burgut Ujkan Nikqin
e nder shum tjerë edhe me Hysen Ibrahimin qe kontaktojm shpesh ne telefon Hyseni jeton dhe vepron ne suedi merret me histori botim librash esht aktivist i madh politik
aktiviteti i tij ka shum shtrirje te gjerë esht poltikolog dhe e kam nxitur qe te shkruaj edhe kritik letrare ne filim me tha jo nuk dua por un i thash po dhe mos ma qo ma gjat se e di un te njoh qfar intelegjence ke dhe ai filloj kritiken letrare
pikrisht nga vargjet e mia qe po i shihni
pastaj Hysenit ju lajmruan shum poet dhe shkrimtarë duke elutur per kritiken letrare
te cilen shkelqyeshem po u a bën të gjith poetve e shkrimtarve dhe nji dit ne shaka ne telefon po me thot ta kam pa sherrin ty o poet xhelal ferizi se gjith kto ngarkesa
nuk i perballoj sepse i jan drejtuar shum njerz tash ndersa ai merret shum me aktivitete politke me vite si dhe shkruan libra historike
ka botuar librin kontributi i diaspores ku shihet edhe kontributi shum vjeqarë
I hysen ibrahimit per atdhe i pa ndeprerë qe sa vite dhe shum i fuqishem
sidomos ne mbledhjen e te hollave dhe aksioneve tejra dhe mbajtjen e arsimit
me te holla dhe kontaktet diplomatike me struktura poltike te shetteve te skandinavisë ua mundsoj taklimet edhe politikanve e aktivistve nga kosova
lexojeni me vemendje pjesen e parë te zotri hysen ibrahimit kritiken letrare per vargjet e poetit xhelal ferizi si kritiku si poeti qe te dy jan mitrovicas dhe kan banuar ne te njejten lagje hyseni ësht i lindur ne at lagje ndersa poeti xhelal ferizi shperngulet ne at lagje nga nji lagje tjeter e mitrovices por njihen qysh ne rini si me shum tjer mitrovicas
qe njihej poet xhelal ferizi
Duhet te dihet edhe diqka shokët e xhelal ferizit kan qenë të gjith të përndjekur politk dhe te burgosur politik ndersa disa edhe te vrarë nga udb ja jugosllave ndersa poeti
xhelal ferizi u keqtrajtua dhe perjetoj ferrin neper burgje si i denuar politik
shpetoj rastesisht vetem rrethanat dhe fati e shpetojn nga vrasja ne burg qe donte ta organizonte udb ja
ndersa shokun nji nder shokët më të mirë romansier shkrimtar i talentuar shqiptar trim djalsoh 25 vjeqar ne at kohë i denuar me 9 vite burg politikisht Abedin Bala
vritet nga udb ja jugosllave ne burg
trimerit e Abedin balajt ne burg jan trimri legjendare dhe syri nuk ju tremb as para gjyktes ushtrake kur u denua
Abedini u maltretua në mënyren ma qnjerzore vetem pse ishte atdhetarë i jashtzakonshem me intelgjencë lirisht mund ta krahasojm me ukshin hotin e madh me gjeniun e zhdukur nga udb ja serbe

---------------------------

Shum nga shokët e poetit Xhelal ferizi jan keqtrajtuar burgjeve dhe sakatosur
te gjith ata shum her jan marr ne pytje edhe perpara dhe jan pyetur per aktivittin politik te poetit xhelal ferizi ne kohen e veprimtarive ilegale te grupeve nga drenica e mitrovica te para viteve 1981
ndersa shoku nji nder trimat e rrallë qe nuk ju tremb syri asnjiher ishte shkrimtari Abedin Balaj i cili nder romanet tjera eshkruan romanin me titull
Un ua tregoj sllavët pikrisht për shak të kti romani ku Abedini pershkruan ne menyr fenomenale veset e tyre qe nga ardhja e tyre ne ballkan pershkruan histori ngjarje
rama novela tregime
Abedin balaj shquhej ne fushen eklrijimtaris si romansier ndersa poeti xhelal ferizi ne vargje perveq asaj Abedini ishte kengtar jashtzakonisht i talentuar dhe vizatues ia vizatoj portretin e Oso Kukes ne burg te Mic Sokolit Shote Galices ishte i jashtzakonshem vizatonte te gjallë njeriun dhe portretin
Duke e diktuar poltika jugosllave s eme qfar njerzsh kan te bejn krijojn rrethin dhe kurthin per ti eliminuar qe te dy por xhelal ferizi shpeton sepse ankesat me shkrim i drejtoheshin her pas here komitetit qendrorë te lidhjes komuniste te sllovenisë kshillit ekzekutiv te sllovenisë jurispondences pastaj disa gazetar slloven qe ishin te burgosur dhe kishin dnejt me xhelal ferizin poetin u angazhuan duke u treguar organeve sllovene se si maltretohej poeti
Organet sllovene ku ishte i burgosur xhelal ferizi ne burgjet sllovene nuk benin edhe aq shum presion por pikrisht ata udbasha dhe kriminela serb qe e kishin nedor krejt jugosllavin edhe slloveninë sepse poltika sllovene kryesisht me perjashtim te disa tradhtarve slloven qe i sherbenin serbve ata kundershtonin maltretimin e te burgosurve shqiptarë dje ndjekjen e intelktualve dhe poetve e shkrimtare ne burg te juristve te profileve tjera ne at kohë ishte edhe gjeniu Ukshin Hoti ne burgjeet sllovene
BISHA udbja bishë e beogradit q e te tre kta i ndiqte Ukshini u zhduk pa gjurmë
Abedinin e vranë në burg pasi ja lexuan shkrimet e rrezikshme
ndersa poetit xhelal ferizi ja nxinin jeten duke i ndersyer te burgosurit kriminel kunder tij me shufra hekuri e thika
si mbijetoj poeti xhelal ferizi ehst intresant ta dij publiku lexuesi
poeti xhelal ferizi ishte edhe futbollist q e nga rinija rridhte prej familjes sportiste atdhetare vllau i madh i poetit xhelal ferizi qe e zhdukken e helmuan udb ja jugsollave
dhe la gruan e re e kater vajza ai ishte teper ne sy te keq nga udb ja jugosllave
babain epoetet e kishin demtuar ma heret ai ma nuk shihte dhe ishte verbuar
ndersa poetin e ksihin burgosur e pernedjekur shum e here ne polici edhe para vitit 1981 püoetin xhelal ferizi e kan maltrtuar shum her duke embyllur neper podrume ndersa ne vitin 1981 nga dajaku i madh dhe terrahurat ja pelcasin te dy timpanat e
veshve ku poeti kishte marrje mendsh
udb ja gzohet duke emnduar se e kan lan tash ma te paaft per jetë pasi edhe e goditen
ne shum vende ne trup ene kokë ja lenduan brijt ja kan krisur brijt mandej sa e sa her e kan godutru fuqishem ne zemer per ta lan vdekur dhe ja ndrruan edhe ritmin e zemres
megjithat poeti xhelal ferizi mbijeton sepse ehde familja kercnoheshin dhe bënë shum per ta shpetuar duke intervenuar te organet sllovene
POETI XHELA FERIZI ME DIT RRINTE NE BURG NE GREVA URIE DHE DETYRIMISHT VINTE JURISPONDENCA NE BURG DHE SHIHNIN GJENDJEN
Aty te burgosurit paraqisnin maltretimet dhe ankesat mandej shkruheshin nga jurispondenca vrejtjet dhe ankesat republika e sllobenis mundohej te qetsonte gjendjen por bneogradi i frynte zjarrit ata kishin informacione se kush qka esht
poeti xhelal ferizi shpesher ka ken ne gjendje te mjerushme shendetsore
nga pasojat emaltretimit
e dergojn nga burgu ne nji
spital te burgosurve te zagrebit per ta eliminuar atje duke tentuar ta fusin me te burgosurit ma te rrezikshem te cilet mendohej s emund ta vrisnin dhe te shpallej se gjoja ne konflikt ne mes vete u vran te burgosurit
disa mjek kroat nuk pranojn ta dergojn aty pasi poeti xhelal ferizi ua spjegon qellimet
e udb s mjekt kroat mahniten nga fjala dhe rrefimi i sinqert i peotit dhe e lan ne nji vend jo te rrezkshem
Ne at kohë per sigurinë e burgut dhe te regjionit pergjegjs ishte nji serb i cili ishte i lidhur me beogradin dhe tregojn edhe te burgosurit se burgu dhe jurispondenca sllovene shum her kishin pas kundershtime me at qetnik dhe konflikte por ai kishte
fuqi se ishte i perkrahur nga shteti pra nga qendra q ekomandonte shtetin nga beogradi
edhe pse sllovent dhe kroatet kundershtonin poltiken e beogradit jo te gjith kuptohet se edhe nder ta kishte tradhtarë na ka pas ba pershtypje ather qe edhe nji polic malazez polic burgu nuk pajtohej me politken e beogradit athere
at polic e kishin mashtruar per te vra nji te burgosur pa faj diku ne burgjet emalit te zi dhe ai ksihte kaluar ne kriza pastaj kishte ik ne sloveni dhe punonte polic burgu ne slloveni ne seksionin e zavends komandantit t e burgut i cili ishte slloven por ky malazezi nuk esht sjell keq me te burgosur dhe dukej i penduar q ekishte vra nji te burgosur pa faj ksihte ken sa her te mjeku dhe ka marr ilaqe perdepresion njerzit tregoninse e vriste ndergjegjja per vepren qe e kishte ba
ma hollsisht nuk dihhen rrethanat se si e kush e kishte nxituar ta bej at vrasje
por po e them se ne ish jugosllavi i vrisnin te burgosurit pastaj i shpallnin te vetvrarë
edhe ne ushtri kujt ja venin syrin e eliminoni siq kan eliminu shum ushtarë shqiptarë
të cilet jan vra pa pik faji vetem pse ishte koha e qmendur shoveniste dhe
vrisnin shqiptarë thue s epo vrasin miza ndersa shum prej tyre i maltretoninderi ne at pikë sa qe i shkatrronin
ishte shun veshtir me ju ba ball provokimeve dhe maltretimeve te ndryshme

Poeti xhelal ferizi ne rinin e tij esht marrë shum me sporte ndersa shkthsia ishte e lindur natyrale si dhe ushtrimet tjera akrobacione gjudo dhe karate
rinija delnim ne pll ene fushë dhe ushtronim pastaj ngritje peshash si dhe gara ne shpejtsi noti kush sa her po e kalon lumin andej kndej kercime nga urat e tj
prandaj shkathetsia e shpetoj poetin nga sulmet enji pas njishme fizike qe ja shkaktonte udb ja nga njerz dhe te burgosur kriminel te pa ndjenja
vrases te pa shpirt gjithfar lloj fundrrinash bisha perverse ordiner te mallkuar hajdut kriminela provokatorë qellimi i udb s ishte ti largonte qe te dy nga shkrimet abedinind he xhelalin qe te mos ju bjen nder mend per shkrime e krijime
ti shkatrronte me maltretime
ket zullum ekan perjetuar shum shqiptarë neper burgje shum te burgosur politik e perjetoj edhe gjeniu i madh Ukshin Hoti i cili edhe ne fund u zhduk pa gjurmë vetem e vetem pse ediktuan talentitne tij se qka mund te shkruante
serbia nuk donte shqiptarë te zgjuar shkrimit shqip nuk donte me ja pa as gjurmt as
kurfar germe serbia mundsisht vetem lavertart shqiptar do ti lente bujqit dhe njerzt q e punojn si sklever neper miniera asgjë tjeter te tjeret do ti shperngulte dikah
me deshirë do ti ndiqte ne shkretirat e afrikes disa do ti vriste disa do ti burgoste disa do ti bente rrogtar disa do ti punsonte ne sherbim te shtetit serb ky ishte qellimi i serbis fashiste shoveniste pansllave ndersa ata atdhtarë qe shkruanin serbia i urrente
Politika Serbe e percjellte Ukshin Hotin dhe Abedin Balajn dhe Abedini ndoshta do t embijetonte e do te dilte i gjall nga burgu por ai ka shkruar gjëra teper te rrezikshme
te kohes ishte njeri qe nuk trembej dhe shkruante publicistikë romane
Ai shkruante novela dhe tregime te bukra dhe dirain e fletoret i lente neper tavolina ua jepte njerzve me lexu organet e burgut per qdo dit ja fotografonin fletoret dhe ja kontrollonin shkrimet ai kurr nuk mshefej shkruante publicistik hapur dhe diskreditonte politiken dhe regjimin ishte i hatshem pe rpublicistikë dhe jashtzzakonisht trim mund ta krahasoj trimrin e ti me ndonji nga herojt epopullit shqiptar ishte vertet trim tamam asi trimash qe din me dhan drenica trime heroike krahinë e njohur per atdhtar dhe trima shqiptarë siq e dha fazli grejqefcin qe vdiq pa u penduar per flamur ne tortura ne kohrat erankoviqit i tillë ishte Abedin Bala idealist dhe patriot por shaka me abdeinin nuk behej
policet qe e ngacmuan disa her dhe deshten me ja lidh duart ju kcente kapelja tri metra larg kur i godiste abedini njiher na kujtohet ne te burgsurve kur abedinit ja lshuan qenin e ushtruar te policis dhe abedini ua ka plasur qenin abedini ka ken njeri i jastzakonshem ne godotje si nji rrufe dhe ishe e kotë qdo peprjkeje per ta shty dikush mbrapa qoft edhe nji ushtri le te jet ajo ishte e kotë ishte nji intelektual trim i rrallë per shka te tij u bën♪7 sa e sa remuja ne burg sepse te burgosurit shumica nuk mund ta duronin situaten e remuajve q ebeheshin dhe kacafytjet en burg e padrejtesit e zullumit
Abedin Bala u vra per shkak te atij romani shkrimet qe ai shkruante deri ather nuk emoren shum ne sy ndersa me rastin e atij romani ku ne menyr jashtzakonisht te takentuar shprehu fakte hsitroike ardhjen e sllaveve mentalietetitn politiken kahjet drejtimet shfarosjet q ekishin ba ata dhe veset e tyre ather urrejtja ndaj ti ariti kulmin te gjith te burgosurit shihnin filma te gjallë se qka behej ne burg kunder ti
njiher e patennrrethuar mbi 60 polic dhe me nji lloj gazi e paten trullosur
e dergonin neper qleija te burgosurti lenin menjiher punen behshin greva per ta shpetuar
behej bllokad dhe tollovi por kot ishte sigurimi jugosllav ja kishte vu syrin dhe shoihej kjo ne secilin veprim ku e sulmonin her pas here deri sa e vranë shkrimtarin e talentuar nga drenica ABEDININ TRIM ASHTU SIQ E VRANë fazli grejqefsin per flamur
ashtu siq e vranë Enver Hadrin ne Brukesel ashtu siq e vranë Jusuf Gervallen dhe Kadri Zeken ne gjermani ashtu siq e zhduken Ukshin Hotin
poeti xhelal ferizi shpetoj sepse ma teper shkruante vargje ma te matura dhe shum material nuk i jepte armikut perdori edhe diplomacinë e sjlljes dhe ankesat me shkrim te organet si dhe grevat e urisë por ne vitet 1987 ndryshoj politka sllovene dhe u konfrontua vet me poltiken serbe dhe ndryshuan rrethanat per shqiptarë te cilet ishin te burgosur ne slloveni edhe pse seerbia akoma kishte ndikim por shum ma te vogel se ne vitet 1981 deri ne vitin 1986 1987 ndersa ne vitin 1985 vritet Heroi i Popullit Abedin Bala romansieri publicisti kengtari atdhetari trimi i madh i kombit shqiptarë njeriu qe do te shkruante qudira romane e kujtime e publicistë po te ishte gjall enjihte shum bukur historinë dhe politiken dhe kishte prirje per romane e tregime novela
Ja pra se si vriste serbia dhe maltretonte njerzt intelegjent t e pendes dhe ne qfar zullumi kaluan njerzt e inelegjences e pendes nga serbia bisha ma ezez q e ka njoft hsitoia europes e ma voonë qe shkaktoj masakra perbidshe kanibale
habitem me europen e civilizuar si nuk e izolon ket egersisrë nga civilizimi por merret me te e me dialog po kjos erbia nuk emeriton me i folë ksuh mbi dhe se le ma me u marr kush me te dhe vertet europa duhet ta ruaj vleren e civilizimin te mos humb vleren duke perkrah serbinë nji qenje e krimit e mudndimeve ma llahtare e ma te zeza qe u ka ka ba kombeve epse vetem nga shpirti izi shoven dhe i eger
europa njerzore nuk duhet te perlyehet me ket shovene qe la nam te perjetshem per te zi mbi dhe sa te jen shkeujt e hsitoria te pshembullt qe veq njerzt jashttoksor do t ebenin kso veprimesh shtazarake ekrimesh te qthurura vepra edhe mentalisht te quditshme anti njerzore
serbia e pa civilizuar barbare duhet te mnbahet nen mbikqyrje ata njerz qe edhe akademiku i tyre esht ne gjendje te vras njeri te masakroj njejt si ordineri ata nuk jan ne rregull as nuk bejn pjes ne njerz por jan diqka fenomen jashtnjerzorë
rrenat etyre shpifjet pa kurfar turpi paraqitja ne publik pa kurfar ftyre lotet e krokodilit
mbas te gjitha ktyre te zeza që i bëri serbia nuk ka ma kuptim qe bota te merret seriozisht me ket gersisrë sepse edhe bota mandej disi e humbë vleren e vet
ja humb shrepsat drejtesis dhe nivelit njzor civilizimit dhe kuptimit te jetes ndjenjes njerzore dhe vet njerut si qenje
serbia duhet te paralizohet te dobsohet te bllokohet paramendojeni se qka do te kishte
bë ajo sikur ti kish duart e lira neper kombe fqinjë jam i bindur se edhe ne kinë ne rusi apo ne francë njejt do t evepronte vetem pak mjafton ta motivoj dikush sepse shpirti i tyre esht vrases i lig tinzarë masakrues qnjerzorë kanibalist jashtoksorë

Nga shokët e poetit xhelal ferizi ka edhe të tillë që kan shkatrruar ne burgje e njërin nder ata edhe psiqkisht në burgun e poszharevcit
serbia ësht qenje kriminale mbi dhe
kur njeriu mendon si e pse ky armik vepron e veprpoi kështu me nji popull të pafajshëm kur mendohet dhe analizohet pse serbia neper shekuj aq shum lot e dhimbje ju shkaktoj shqiptarve duke filluar që nga shekulli i gjashtë e shtatë pa u ndalur as sot --- habitet njeriu me mendje normale se si ka mundësi një qenje
e tillë aq makabre të bëj aq shum zullum mbi njerzim
Abedini tregonte edhe për përjetimin s e si udb ja e rankoviqit ja kishte torturuar babain dhe ja kishte thyer dhëmbët e ia kishte rrahur fytin me shkopij për të ja ndalë këngen patriotike sepse babai i Abedin Balajt Selman Balaj kishte kenë këgtarë i këngve atdhetare dhe nuk ndalej pra serbia dhe politika serbe zbatonte planet e psikopatit vasa qubrilloviq dhe të ashtuqujtur klubit kulturor serb të ilija garashaninit nikolla pashiqit e shum psikopatve tjer serb që veten e quanin shkrimtarë e intelektual por ishin vetem monstra barbar sadist të sëmurë nga shoveniszmi shizofren megaloman
serb nga kafshria dhe shpirti i sëmurë serbomadh si rankoviqi dhe shizofreni shovenist millosheviqi si psikopati shizofren karagjiqi që ioshte gjoja psikiater por njeri poashtu shizofren i sëmurë nga kanobalizmi mental së bashku me njerzit e kishes serbe që nëpër shekuj trillonin prralla e mite serbe për vjedhjen e grabitjen e tokave të huaja
Gënjeshtrat dhe trillimet seerboshovene gjat gjith shekujve nuk u ndalen dhe habiten
edhe vet presidentin amerikan kur ka lexuar detalet shizofrene shovene serboqetnike krimanle e planeve antishqiptare shovenizmit shizofren serbo vampiresk që as mendja e zezë e nji vampiri ma kriminal nuk mund ti pjellë
Nji pushtues kaq i zi satan që me paftyrsinë ma të madhe edhe sot e ka të njejtin shpirtë kanibelesk shizofren sadist pushtues mishngrënës gjakpirs shpirt vampiresk
nuk i bën nderë aspak bashksisë nderkombtare që të priovelegjoj serbinë
nji shtrigë kaq e zezë pushtuese nji antinjerzore kriminale që nuk i shihet shembulli mbi dheun e ne planet ka mjaft shtete e luftra e pushtime por nji shembull i tillë antinjerzorë nuk i gjindet krahasimi në botë prandaj qka i mbetet shqiptarit ktu
asgjë tjeter përveq shtrëngimit të pushkes gjithmonë pushken gati për ti ndejtur
gjithmonë gati nji armiku siq ësht serbia.
Pamavarsisht se kam pas rrespekt pë Zotri Ibrahim Rugoven por vetem në disa anë të tij
por jo në të gjitha drejtimet dhe pipamjet e ti rrespekt kam per shkak se ai njeri ishte teper i urtë dhe paqsorë nganjiher më dukej nuk edija a ësht president apo misionarë
natyra e tij e qetë dhe përcaktimi për paqe të bënin për vete pa dyshim
por kjo vlenë vetem te njerzit kulturorë nëse kundershtarin e ke suedez apo norvegjez
njerz me kulturë për shembull por jo te rastet e njerzve me gjenetikë dhe prirje kanibaloide që mendojn nat e dit se si me qeshë si me u tallë me rracen shqiptare kur të ju shkaktojn fatkeqsi dhe mjerime kso lloj monstre të flasësh për paqe me ta e per qdo lloj marrveshje ësht gabim jetik i shqiptarve.
Fatkeqsisht po e shprehu nji fjalë të disa kroatve edhe pse ata kroatet nuk u sollen mirë gjat luftes se kohes se franjo tugjmanit i cili lidhi aleancë me serbinë kur e gjith bota ishte kunder sajë por megjithat disa kroat intelektual më paten thanë të mjert ju e ne e i mjeri ai që e ka serbinë në kufi apo e ka komshi

Kur njeriu mendon përse sëtbët bënin kso provikmesh vrasje zhdukje pa gjurmë të shqiptarve burgime të gjata të rinisë shqiptare
ata vepronin kështu vetëm e vetëm që të zhbënin një komb në mënyren ma të sëmurë mentalo vampireske vepronin dhe merreni me mendë sikur të mos ndërhynte nato dhe perenimi se qka do të bënin ata cilat do të ishin veprat e tyre bizare perverse kriminale që nuk i mbanë as toka
lirik nuk është në linjë

Ibrahim Rugova nuk mendonte drejt në kët rast pamvarsisht se nëse marrim nga
aspekti moral edukativ mshrues dhe njerzorë Ibrahim Rgova dukej si një ëngjull i paqes
dhe dialogut shembull ndoshta në gjith boten njerzore ngjajshëm si nënë tereza për humanizëm por ai ndoshta kishte llogaritur gabueshëm armikun se me ke kishte të bënte me bishen ma të zezë që ka njoft sadizmi i qenjes njerzore e kjo ësht serbia
prandaj duhej pushka filozofija jetsore e mbijetesese dhe pushkes
Pamvarsisht s e jam njeri i pendes dhe ndoshta nuk më ka hije që po e afirmoj ma teper forcen mendoj se humanizmi paqja dhe kultura ka kuptim vetëm te njerzt por jo te të pa njerzt siq veproi serbia me ne neper shekuj dhe bëri poshtrime të pa fundme dhe kur shtrohet pyetja përse e bëri kët veprim
vetëm e vetëm se shqiptarët ishin prezent fizikisht dhe megjurm historike në trojet e veta ndersa serbi ktyre tokave u kishte vu syrin mendoj se serbi ka smundje të pashërueshme patologji gjenetike si mund të ushtrohet nji sadizëm shizofren i pa kufi në nji popull të pa fajshëm dhe jam i bindur se edhe nën dhe me varret tona me skeletet tona serbi do te shfrynte shovenizmin dhe përse gjith kto urrejtje manjake
--- sepse shqiptari nuk i bënte askuj asgjë në torjet e veta domethënë serbi nuk din ta dalloj fajësinë nga pafajsia por fajtorin e të pa fajshmin i maskaron i dhunon ushtron sadizëm mbi ta katastrofë kjo e pspjegueshme se mund te ket lloje te tilla njerzish ne planetin tonë e habitshme mbetet njeriu normal pa tekst pas kurfar spjegimi
Mendoj se me të tillë njerz secila filozofi paqsore e shqiptarve apo iluzioni se mund të krijosh marrveshje me njerz të tillë siq jan serbt ësht koncept i gabueshëm te shqiptarët.
pena dhe pushka te shqiptart se bashku me punen solidaritetitn dhe unitetin duhet të jen bashk.
Ndjenja dhe nevoja e vetmbrojtjes me pushkë gati gjithmonë para nji kanibalizmi të tillë paraqitet sa të jen shekujt te shqiptarët.

Përse u masakruan boshnjakët qfar kuptimi kishte ky dhe qfar të kqiash ju shkaktuan ata serbve .
Nëse ka pas popull dikun në botë që nuk p%rziehj në kurfar punseh të askuj ishin boshnjakt ata.
Kam rrepsekt per at popull të urtë dhe puntorë të logjikshëm e të sjellshëm dhe me sinqeritet ata jan njerz kavaliera njohin miqsi dhe jan mikrpitsa solidarë njerz të pa djallzuar.
N♪7 kohen e ish jugosllavis ata ishin per ilizionin e bashkim vllazrimit dhe nuk ngacmonin asken as nuk kishin an cionalizëm as nuk i bini kujt në qafë ishin si qengja të urtë kavelra bujarë të pa sherr ushqeheshin me iluzionins ebota esht e mirë dhe ky lloj opiumi ju kushtoj me prerje në fyt nga ana e kasapve serb.
Ktu do të ishte mirë që ekspertët shqiptarë dhe botrorë të merren me strukturene shpirtit të zi të manjakve serboqetnik serb dhe sadizmit të tyre të smurë.
Si ka mundsi që nji popull kaq i urtë si bosnja
ideal i te cilve ishte jeta qetsia dhe muzika e mikpritja
e që donin te kishin miq
sepse per mIqsi dhe mikpritje bosnja njihet
ashtu siq ësht edhe shqiptari neper shekuj
dhe mendoj se boshnjakt e kan trashguar kët vyrtyt nga ilirët e lashtë
sepse ma se tepermi gjurmë ilire ne bosnje jan gjetur
Pra si ka mundësi që mua edhe sot trupi më rrënqethet nga kasaphanja dhe qmenduria
e sadizmit serb mbi boshnjakt e pafajshëm .
Un kam kontaktuar edhe me kroat dhe jam rrenqethur nga tregimet e tyre per veprimet që kan ba serbt ne kroaci dhunime masakra sadizma dhe kan detyruar familje kroate e boshnjake të bëjn marrdhenje seksuale ne mes vete kan lakuriquar njerz edhe neper kosovë kan bë gjithfar poshtersirash makabre të pa sjegueshme per mendjen njerzore
:Ky perversitet e ka gjenetiken dikund as krokodili nuk ka ksi shpirti ja pra se nuk ësht vetem populli shqiptarë që serbet pa kurfar faji i gjuhen në shpinë por jam i bindur ser serbët sikur të ju lihej dorë e lirë ata do të bënin kërdi mbi kroat hungarez mbi truq kinez arab gjerman austriak franqez italian e këdo që të gjen para sepse e pa besueshme ësht përbërja e tyre shpirtrore katarni i zi bloza e djajve ne mendjen e tyre të zez krimnale sadizmi i smur i pa kufij manjako psikopatik.

Dëshmoni kroatët në një rast kur s♪7rbët shkie qetnik ishin mbledhur rreth nji zjarri ata kishin pre nji kroat ja kishin hequr koken ja kishin futur shkopin me dner me thanë
nga prapanica dhe ja kishin qit te fyti i prerë te koka prerë dhe po pimin raki e po këndonin këngë qetnike DUKE E RROTULLUAR NE ZJARRë TE MASKRUARIN KROAT THUA SE ISHTE NJI DELE APO DERR PER TU PJEKUR
Kah më tregonin kroatët për krimet e serbve ne kroaci kunder kroatve me luante kapaku i kokes.
Si ka mundsi njeriu qenja njerzore të jete tillë të këndojnë aq qetë e te defrejn rreth nji kufome te me kokë të prerë njezore të hanë e të pijnë rreth ti thue se esht piknik ne natyrë e argtim.
Europa i di punët e veta ma mir se askush por kujdes europë se mos po te infektohet mendja me shkja sepse atyre sherrin do të ua sheh trualli europian
mendoj s emenyra ma e mirë ësht pas ksaj që dëshmua se kush ësht serbia të gjitha shtetet europiane ti thirrin mendjes eta izolojnë sa ma mir sa ma sigurt ta qarmatosin
dhe ta lënë ashtu pa kurfar roli dhe qenje qe nuk do te luaj ma kurr rrol kurfare
bile do te ishte mir qe te kontrollohej nga dikush serbia te mbahej nen kontroll
të përjetshëm por jo ti rriten vesht e të bashkpunoj europa me ta.

Europa ësht ne kontakt me nji infektim te rrezikshem demokracia liria dhe civilizimi e vlera e gjithqka kulturore që ka europa mund ti perlyhet e ti bie poshtë për toke se bashku me kulturen nese europa rrin ne anen e serbit
a poo i jep qfardo lloj perkrahje serbisë kjo do te jet katastrofa dhe kobi i europes
rrezikim i vlerave dhe paqes kultures se europes dhe dinjitetit mrekullis njerzore qe europa ndertoj ne kulturen e vet dhe sjelljet si dhe shpikjet teknologjike krijimtaritë filozoft dhe shkrimtart e mdhej qe dha tekniken dhe kontributin e artin vleren e lirisë
ndarjen e fesë nga shteti dhe kualifikimi i njeriut ne radh te par si njeri
te gjitha kto vlera europa i rrezikon me mija dijetar e vlera e ideale nese vehet ne anen e seerbisë se pa vlera dhe kriminale.
lirik nuk është në linjë Përgjigju Me Kuotë

Sa i përket popullit shqiptarë ai duhet t ejet shum i kujdesshem dhe vigjilent
të jet i organizuar dhe ta marr shum seriozisht faktin se pran kujt jeton ne kufi dhe të aftesoj djemt e vajzat per armë dhe vetmbrojtje
Vetmbrojtja i takon poashtu humanizmit
DHE MBROJTJESS SE VLERAVE E DINJITETIT NJERZORë
Mos mbrojtja paraqet shkatrrim vlerash dhe pajtim me humbjen e velrave qka paraqet ligsi dhe barbari.
Nuk jam per filozogfin paqsore deri sa njeriu i tillë ësht edhe pse penda ♪7sht dashuria ime pran saj le te qëndron pushka që ja mbronë vlerat
Pamvarsisht se mund te kem shum simpatti per njerzt e dashur dhe të urtë e paqsorë
ata do ti mbroja e do ti doja me qdo kusht por q kuptim do te kishte te mbjellim lule e humanizem ne knetat e krokodilave aty duhet vetem pushka me krokodila ne knetë
nuk arrihet kurfar dialogu a s marrveshje sepse ata te shkyejn pa kurfar pyetje as pa kurfar faji ashtu siq e shkuejn drenushen duke pi ujë ne nji cep t e knetes
pasi ajo ka ngrënë gjethe e barineper mal dhe ndjen etje don me pi uj dikun krokodili
rrin ne balt i paluar i mshefur e makuar me balten behet si ngjyra e paqes dhe kur kercen ekemi pa se qfar mizorie ka kur ja ngjet viktimes

Pikrisht ktu mendoj s ekombi shqiptarë në shkollë qe nga klasa epest♪7 duhet te ua msoj fmijve shkollorë landen e parashtrakut
kur merret parasysh s e qfar poshtrimesh e dhunimesh kan bë serbet jo vetem ne ket kohë por edhe ne sangjak
e ku do
edhe ne kohen e drazha mihajloviqit edhe ne vtitin 1913 dëshmon se vetem pushka esht garancioni ma i mirë i kombit ton asnji shteg tjeter nuk ka perveq edukates se popullit tonë në qëndresë ndersa se si bëhens erbt pula kur bien ne dorë të kundershtarit të armikut nga krokodili në pulë edhe kjo dihet ësht dëshmuar dihen edhe lotët e tyre e britmat që kërkojnë mshirë pasi ti ker pre sa djepa fmijsh e ti ket kthye permbys keron mshirë dhe qanë e dridhet tamam si krokodili me lot ne knetë deri sa ta fut ne dorë viktimen tjeter kushdo qe shkon shkujdesur dhe mashtrohet
te kneta qoft zog apo drenuishë e pson pastaj sepse si krokdili askush nuk din me kja

Në jeten time rrall kam takuar njerz si Abedin Bala njei me ideale aq te forta ai kur shkruante nuk ja merrte ne dorë askuj njeri qe nuk i trembej syri nga asksush
me i than kujdes apo ruaju nga dikush te hidhrohej dhe nuk t fliste ma te thoshte sa do me rrnue te lutem mos na fol per frigen thoshte a je shqiptart ti ku ke ndegju se trembet shqiptari prej dikuj dhe hidhrohej pa mas ë nuk kishte njeri qe e zmbrapste at njeri qoft edhe nji ushtri me tanke me ja qit para ishte mjeshter i fjales dhe burrnisë ishte tipik i gjatë djalosh pak si qubardhak floket ngjyr qelë pak diqka si ngjyr te bardhë por ma teper si te bardha disi nji far ngjyre karakteristike ishte i gjatë nji meter e tetdhjet centimetra nji djalosh tipik shqiptar♪7 syt i kishte tamam si te shqiponjes nji djalosh i till trim nuk prishej as per gjak por armiku nuk pyet as per vyrtyte as per bukuri njerzore ku e lente femren te dshuren e ti me duar ne gji duke vajtuar as se e merr në qafë rininë djaloshare as e idealet e jeten ne lule te rinisë
ARMIKU URDHRONTE NGA BEOGRADI DHE ne e ndjenim zullumin ne burg
dhe provokimet ndersa per Abedinin te gjith të burgosurit e shihnin se qka po i pregatisin e qka duan ti bëjn
qfar zullumesh dhe qfar kurthash e telashesh e ngacmimesh i bënin
Po në at burg policia shërbimi sekret vrau edhe nji shqiptarë tjeter
Lepaja quhej meqense ishte ne nji pavilon tjeter te burgut ai
pas kaq vitesh ja kam harruar emrin por me duket s e Se Albin Lepaja
e kishte dhe të më falë lexuesi se mua asnji dokument as fletore as poezi meperjashtim te disa poezive qe i kam shpetuar ratsesisht nga burgu asgjë nuk më kan lënë kurfar gjurme as aktkauzen time me e marrë pas tet vjet qendrimi ne
burg dola nga ai kazamat jugosllav ku perjetoheshein provokimet e shpeshta
dhe zullumet
LEPAJA shqiptari trim
i cili nuk duronte aspak zullumet dhe provokimet
ai ja theu dhëmbet nji polici të burgut
ndersa nji grup ordineresh kriminela serbo malazez e slloven
grupe banditesh ne burg që kishin ra per vrasje e vepra te ndyra vrasje plaqkitje
dhunime e ngacmuan lepin

lepaja shqiptarë i vertet qe nuk lente me ju prek dinjiteti i therri me thikë
pes a gjashtë prej tyre ndersa ata po iknin disa i goditi ne kokë disa shpines ata duke ikur ne oborrin e burgut po zhvillohej drama ndersa do tjerë lepi i ndiqte rreth ndertesave te burgut
as polic askush nuk guxonte me e kapë
te burgosurit i thonin lepi kshtu e njihnim ne
ishe i biri i nji shqiptari nga kosova qe kishin ikur nga zullumi serb ne dalmaci
sepse babai i tij ishte ngatrruar me shtetin
me polic dhe per te ju hakmarr ja vranë te birin
edhe ai ishte i perndjekur
dhe kishte ardh
per te punuar ne dalmaci dhe ky lepi ather kishte shkuar s i fmi shtat vjeqarë
ne dalmaci
dhe ky pra lepi me aq turr u trurr mbi bandat qe i nxiste regjimi per sherre ne burg sa qe ju kishte prish gjaku
donte të bënte namin mbi ta at dit
të them te drejten lepi dukej djalë i qetë e i kulturuar
i urtë qeshte aq ëmbël e but
sa që num ma merrete mendja se ai dinte te behej aq i rrept
natyra e ti nuk dukej ashtu por e kishte humbur sepse me provokime e kishin ngacmuar vazhdimisht ja kishin prish gjakun
por si duket bishat bandite te ndyrë kush e di se qfar provokimi i kan bë
pas ksaj ngjarje
policia shtetit mandej e vranë me tradhti
e mashtruan njiher deri sa e lidhen mandej ne nji veturë thonë e kan qit jasht burgu dhe e kan vra dikund.
Mandej polict rrinin me ata kriminela dhe ne te burgosurit shqiptarë kishim informata se si polict ju kishin thënë atyre banditave ngacmoni ju shqiptart mos e keni problem se ne ua heqim qa fe ata nji nga nji ja si ua hoqem qafe lepaje armikun tuaj qe ju therri me thikë ja pra kshtu shkonin punet ne burg her ksihte ngapak qetsi do kohë por ksihte edhe turbullira te jashtzakonshme e therrje me thika errahje masive hallakama qe ishte vshtir me i perballu jetë mizore me provokime te vazhdueshme
po ne at burg u vra edhe nji shqiptarë te cilin eshpallen gjoja te vet vrarë qe aspak nuk ishte e vertetë ndersa me thika u therren disa shqiptarë e u godit me shufer metalike
ne kokë Gjavit Morina i burgosur politik diku nga drenica ishte ai djalosh atdhedtarë
i cili nga ushtria nga zullumi kishte ik ne shqiperi direkt nga ushtria me gjith arnatimin
pastaj ushtria shqiptare e kishte dorzuar ne kufi te serbet kta pasta e kishin denuar jugosllavia e kishin denuar me 6 vjet burg per dezertim
Në burg maltretimet që i jan ba atij njeriu nuk kan të sosur dhe ne fund u godit me shufer metalike ne kokë nga disa te burgosur ordiner natyrisht te nxiitur nga udb a jugosllave po nga kush dhe gjavitin e derguan ne spital por nuk u pa ma ne at burg flitet se u vra dikund edhe ky njeri po sakt nuk e di ku
Mandej u plagos edhe shtjefen mirdita nga gjakova ky u therr me thikë ne burg ate e ka fye rend nji polic qe shtjefni e godet pastaj si hakmarje polict i nxisin disa te burgosur bandit per ta therr shtjefnin ne tollovi e siper shqiptart duke dahst ta mbrojn shtjefnin plagosen mbi gjasht shqiptarë në tollovi e siper edhe
Abedini plagoset duke mbrojt shtjefnin
pasi që Abedini dhe shtjefni ishin ne nji ndertesë bashk te burgut dhe ishin në nji dhomë
pra ne tollovi te rrahjes masive ku policia nxiste serbet e tjera nacionalitete jugosllave kunder shqiptarve këto punë te ndrya i bënon ata qe ishin te shitur te politka serba dhe ishin vegla të beogradit me qellim që ti hasmonin te gjith jugosllavt dhe nacionalitetet me shqiptarë
Pra ne nji godtje fatale qe donte ti binte shtjefnit njifar mijoviqi qetnik me shufer kokes ndersa te burgosur të nacionaliteteve tjera sulmonin poashtu u bë tollovi emadhe edhe policet i ndihmuan te burgosurit e tyre ndersa shqiprar nuk u ndihmuan nga askush veten në forca të veta shtjefni dhe abedini kan ken edhe ne ushtri bashk ku jan denuar ne kazermë ushtarake Abedini me 9 vjet Burg e shtjefni me shtat vjet Burg kan ken shokë të pa ndarë qe jepnin jeten per njeri tjetrin por
sa i perket abedinit jeta per te ishte si nji lpener ai ishte njeri i veqant
Ma ne fund ne tollovi e siper policia intervenoi ndersa naqallniku ivan kos mbante anen e te burgosurve tjer dhe fajsonte shqiptart per ngatrresen e madhe ne oborrin e burgut

Per shtjefen mirditen ma von kam degjuar s e kan vra ne itali kur ka dal nga burgu kush tjeter vetem dora serbe e kan gjet te kasapitur mizorisht me shum thika sepse ishte patriot atdhetarë e pse pra nuk vrisnin ndoj lavertarë bujk po pikrisht atdhetarët
gjith kta njerz qe vriteshin burgjeve sakatoseshin thereshin ndiqeshin izoloheshin mbaheshin me burgime te gjata a i b♪7nte rastesisht poltika serbe gjith kto zullume
e izolime jo kurrsesi vetem per te bë zullum ne shqiptarë dhe nxitje hasmeri me popujt jugosllav u peproq politika serbe me qdo kusht te na hasmoj edhe me te tjeret
ne kto rrethana duke u nxit nga nji plan ne nji kazerm jugosllave ajo vrau disa ushtar te
te ri te pafajshem dhe mandej vrau edhe Aziz Kelmendin
Vrasja e Aziz Kelmendit u bë me qellim serbet te prirur per kurtha dhe intriga vranë nga secila republikë jugosllave nga nji pjestar te ati nacionaliteti dhe ja mveshen se i ka vra Aziz Kelmendi shqiptar nga kosova
të gjitha kto nxitje neper gazeta dhe urrejtje i bënin serbt sepse kishin mediat ne
dorë ndersa mos infromimi dhe errsira ishin akoma ne fuqi ishte vshtirë shum vshtir per dhqiptart ne ato kohra te ishe i burgosur siq ishin ne ne kazamatet jugosllave sepse ne akuzoheshim si teroist si dhunues te varezave serbe prishes te jugosllavis te vllazrim bashkimit si iredentist qe ishim per shqiperinë e madhe dhe kishim presionte shum te forta
ishin ato vitet e krizes s emadhe qe ne e perjetuam dhe shum te burgosur kan dal me dëmtime ne shendet
pra tollovi ka pas shum ne burgje ather sepse te burgosurit jugposllav ishin te disponuararmiqsisht ne ne kishte grindje perqarje dhe konflikte u therren dhe u lenduan shum shqiptar ramizi nga prishtina therri nji ndersa u therr ademi nga deqani
paoshtu Ruzhdi Terlabuqi e therri me thikë zlatko sadikoviqin nji melez serb nga nëna serbe e bosnjes ruzhdiu e therri disa her ne bark nuk di si shpetoi ai
ndersa nji far jagosh miserliqi nji qetnik qe ma vonë ka kenë ne radhet e qetnikve
ne kosovë dhe gjat luftes ka bë kerdi masakra ne civil ai ka vrane nji fshat te klines se bashku me banden e ti njerz dhe ka dhunuar fmera ndersa nji vajz shqiptare e kan
vra e kan dhunuar dhe ekan lan ne nj stall te gjevshur ndersy fmijve dhe nanes se saj shqiptarja nuk ka pranuar te shnjerzohet dhe esht mbytur mizorisht nga banda e jagosh miserliqit ishte ky serbo malazez nga rrethi i klines se dukagjinit ne koosovë kolon
i ardhur aty qe nga kohrat e kolonizimeve
Ne oborr te burgt ku shpeshher ndizeshin sherretpor edhe mbrenta ne koridore te burgut e neper salla sepse ishim rrreth tremi te burgosur e kishte gjithqka aty gjithfar lloj harambashi
pra jagosh miserliqi kapet fyt per fyt me nji djal drenicas shqiptar i rrept nji quhej feriz veliaj dhe ishte nga polluzha e drenices
ndersa kcejn tjer serb e malazez e shkie te bosnjes
kishte dhe tjera nacionalitete qe u ndihmonin ather atyre
ne shqiptart ishim si jetima edhe policinë e kishim kunder
dhe birucat i hanin shqiptart
ne tollovi e siper kcen shtjefni dhe abedini e ruzhdia mandej kcejn bajrushi hagji e haliti djem nga prekazi i drenices si dhe isa ejupi nga drenica me nji thok ne dorë i therr dy te burgosur malazez ne tollovi e siper djemt e prekazit dhe abedini eshtjefni e lan♪7 per toke njifar jovon mijo dhe jagosh miserliqin te pa ndjenja policia kervcen mbi ta
por nuk arrijn se Bajrush Murati trim nga prekazi legjendarë kacafytet me nji polic fytas fyt per fyt e abedini e shtjefni kapen fyt per fyt me policinë ne anen tjetrer Hagjija Haliti poashtu dhe Ferizi e Ruzhdia mandej vjen edhe ruzhdi kelmendi nga podujeva ruzhdi kelmendi ka qen ne burg per gjak jo politikisht ka ken njeri i cili ka ken per gjak ne burg ky deri sa ka ndejt ne burg ja kan vra baben pastaj mer gjakun ebabes dhe hyn prap ne burg ruzhdija ka pas shum perleshje me bandat ne burg ato vite ne oborrin eburgut u ba nji tollovi qe vetem ta shihje se si shkonte puna mbi njiqnd shqiptar♪7 te burgosur nxoren drujt ku ishin shportat e berllogut te vendosura
disa me shishe ne duar dhe po te mos nderhynte nji njisi ma e fort e policis at dit ishte tu u ba nami per shkak se kishte provokime shoevniste ndaj shqiptarve
dhe kta nuk duronin e regaonin
zullumi dhe provokimet nxiteshin nga beogradi ishin njerzt e caktuar qe ndzinin kto sherre
qelli,i ishte hasmimi me jugosllavinë ndaj shqiptarve ishte vitit 1983 1984 viti kur shqiptart ishin ma se tepermi ne rrezik dhe vriteshin edh ne armeten jugosllave
ndersa ne kosov♪7 e ne mbar jugosllavinë ku jetonin shqiptart ngacmoheshin provokoheshin ju beheshin shtypje e padrejtesi te mdha
Udb ja dhe politika jugoslave kishte lidhje me kriminel ordiner te ndyrë dhe i nxiste per sherre ashtu siq u nxit arkani kriminel i njohur pastaj i vrisnin vet kta
por neper mes ktyre krimineleve vrisnin aktivist politik shqiptarë edhe jasht shtetit
siq e vran Jusuf Gervallen Enver Hadrin Vehbi Ibrahimin ekan plagosur nji numer
tjer ndersa nxitjet bënin nepermes veglave te tyre vet

---------------------------
----------------------------------------
disa kujtime nga e kaluara sipas kujteses
nga poeti xhelal ferizi ish i burgosur politik i vitit 1981
dhe perjetues i shum zullumeve dhe provokimeve te armikut
--------------

kët politikë e ndoqen serbo shevenët qe njimij e treqind vjet pa u ndalur kunder shqiptarve me milona e miliona zullume vrajse provokime dhunime e raste qe nuk i njohim e ndoshta as nuk i dijm gjat historisë
ju jan ba shqiptarve zullumi fund nuk kishte
zullum i pashembullt ne historin njerzore
prandaj shqiptart duhet te jen te gatshem dhe fuqishem te vendosur te ju kunbdervihen serbve gjithmonë dhe duhet te jen te vendosur shum te vendosur me ta
dhe te rrept pernrdyshe shqiptart do ta humbin atdheun pikrisht nga serbt e grekt nese nuk tregohen teper te bashkuar teper te vendosur të pa kompromis
vetem forca ebashkuar dhe qendrimi i qelikt embron atdheun secila hamendje tjeter apo lshim pe te srbi esht humbje per ne

Shqiptarët kan vetem dy rrugë tjeter shteg nuk kan bashkimin dhe vendosmerin♪7 me idealin o vdekje i o liri ose kapitullimin humbjen e tokve te trojeve stergjyshore
me kta pushtues rrugë tjeter nuk ka
shqiptart vet le te vendosin
se kah do te ja mbajn ata e dijn vet por vetem kto dy rrug jan
le ta zgjedhin cilen te duan ata vet

Abedin Bala u vra per shkak te ktyre romaneve dhe trimris e vendosmeris qe e kishte
ai nuk u dorzua asnjiher dhe familja e ti ka arrit te mar vetem do shkrime novela
dhe disa vizatime
---por jo romanin me titul un ua tregoj sllavët ---
abedini shkruante dhe shkruante ishte edhe i penes edhe i pushkes
jam i bindur se sikur te ishte gjall ne uhstrin qlirimtare te kosoves do ti ndjehej larg zani ati trimi
Kosova nuk eperkujton kurr nji trim te till qe dha jeten per lirin e atdheut as nuk
ka permendore as pervjetore se momentalsht jan te zanun me do tallava muzikore dhe perdridhje prapanicash edhe televizioni qe i jep shum ma rendesi nji perdridhje e cullakhanene lakuriqhaneve te talalvave jevgjite se sa herojve e deshmorve
kan ardh kohra te kqia te dashur vllezer shqiptarë ne kosovë thuhet nji fjal evejter popullore ---hesht mik s e po flet kada ---

siq ka ken zakoni i shqiptarit neper i oda me ndej burrat por te gratë kan ken jevgjitet me i ra defit diku diku neper dasma i kan porosit jevgjitet mygjypet pra dhe nji
burr i lig epaska pa que magjypen ne odë qka nuk ka ken zakon i kohes
magjypja paska ken kada me emer
dhe ky buri i lig ja ka dhan fjalen kades se ishe ken ba marak n magjyupen
dhe i thot mikut ne od para burra hesht mik se po flet kada qysh ather ka mbet legjendë kjo fjalë neper kosovë edhe ne tash burrat po hehstim s e po flet kada njiher
nuk duket s ee sht koha e jonë ma shum po i
jepet rendesi kades se do punve tjera
dhasht zoti e bëhet mirë ne trojet etnike shqiptare

Mahni Dardane
.................................................. ...........
Xhelal Ferizi autori i shum vargjeve shqiptare
----------------------------------------------
kur kam dalë n'kala dardane
kam pa qiell e vetull hane
kam pa dritë t 'shkrime vizllue
me hjeshi dardanes shtrue
që i,kish shtri,deri n'pafundsi
fushes t'gjelbër thue mahni
syve t 'drites ju ka,ra
n'per,lot,t'kthjellun kur kan pa
sa,e paanë,e,sa e gjerë
sa e bukur si,pranverë
sa,e gjelbrueme n'lule,shtrue
ajo,dardanë që,m,lindi,mue
e ato t'bardha kroje,e gurra
ato lugje,e brigje e curra
në ato,kodra,mblue,me,brushë
n' tufa,bari,porsi,n'fushë
sa,e,ëmbel,sa,ëngjëllore,
shtrihej,but,ajo,tokë,arbnore
shtri,m 'jan,kraht si flatra t'arit
me,ra n'gryk' me troje t'parit
q'mu,shpërnda,flladi,rreth,ballit
shkri,m'ësht,loti,n,ashkël,t'mallit
e si i dehur shkri me,ngjyren
tue,sodisë,t'gjelbërt,natyren
t'ëmbla,lule,veshur,n'bari
n'qehre t'lashtë,e,n'gjuhë shqiptari
thue po flasin po,m'sodisin
fletve,e,shtatit,po,harlisin
lule t'shtrime,fletve,kthye
kah,po,l'viz'in ,aq,leht' mbi,krye
era e,lehtë puhiza e qiellit
që u,bjen,bashk,me,rreze,t'diellit
veshur,ngjyre,t,shkrime,nurit
që,ndoj,her,edhe,rreth,gurit
kur,lulzojnë,,me,fletë,n’,hjeshi
edhe,guri,nis’,me,u,shkri
prej k'saj’ ,ere,e,këndshmërije
n’,për,dardanë,n,kët,fushë,shqipnije
ashtu,l’viznin,leht,prej,ere
leht,n’,fërkime,her,mbas,here
lmueshëm,trupit,e,n’,për,fleta
përmbi,kokë,ju,sillej,bleta
t’,ëmblin,lang,me,u,marrë,t’,nektarit
q’,jan,përzie,ngjyrat,e,arit
me,ngjyrë,lulesh,fushes,,shtrue
leht,tu,e,l’vizë,e,shkunullue
disa,si,pupla,bien,mbi,bari
ah,dardanë,moj,tokë,shqiptari
ti që je fushë bereqeti
ti që je e gjerë sa deti
me hjeshinë që e ke prrallore
ti gjithmonë ke qenë arbnore
edhe e lashtë je ilirike
qofsh' shqiptare e bardhë etnike
ti që je argjend e ari
dhe ma i bukur që e la i pari
që,t,valvisen,si,valë,deti
lulet,gruni,e,bereqeti
q՞e ,nuk,len,me,u,ngopë՞,hjeshi
syrin,,t’,njerit,plot,lakmi
sa,e,pa,fund,kjo,fusha,jote
sa,t,të,ëmbla,nder,motmote
i,ke,stinët,veshur,n’,ngjyra
sa,e,lulzueme,t’,shndritet,ftyra
sa,të,këndshme,e,ke,kaltrinë
yjet,t’,qiellit,dritë,që,t'shkrijnë
sa shkumbardhat,t’,gurgullojnë
sa,bilbilat,n'fushë,t’,këndojnë
sa,shum,t’,ëmbla,ujna,e,gurra
sa,shum,zana,t,rrrijnë,nder,curra
sa,mirë shtatit,t’,shkon,hjeshija
gjinin,t’,lashtë,ta,dha,shqipnija
emrin,t’,lashtë,n,gjuhë,iliriane
moj,kosovë,e,lashtë,dardane
t’,lakmon,era,me,t’,,l'mue,brushen
bari flladshëm,t,përgdhelë,fushen
buzes,t’,drinit,n’lug,t,ibardhes
që,u,bjen,uj’t,si,langu,i,dardhes
n’për,zallina,gurve,t’,zallit
shum,ma,t’kthjellt,se,loti,i,mallit
si,q’,bjen,leht,era,e,puhija,
që,e,frymon,mbi,dhe,shqipnija
e,i,valzon,valbardhat,n’,gurë
nder,zallina,u,jep,nurë,
n’,sumblla,t,bardha,tu,i,rrotllue
si,ndoj,kangë,dikah,me,u,kndue
ashtu,t,kndon,vala,n,zallina
edhe,ujrat,leht,n’,lugina
kur,ju,bjen,erlehta,n’,valë
edhe,bilbili,nisë,me,u,ndalë
zemra,n’prehje,i,bjen,lugines
malli,e,dehja,i,bien,stines
lugje,t’flladit,ku,lshojnë,hije
shelgje,e,lule,n,erë,flladsije
t’,ndahen,ujrat,nëpër,va
n’lugje,e,prroje,vijnë,tu,u,nda
e,t,gurgllojnë,shkumbardhat,prronit
t'rritet,mjedrra,e,lulja,e,ftonit
t,rriten,arrat,me,lajthija
lulë,arome,t'ka,shqipnija
lule,e,kuqe,je,kosovë
t,bukura,i,ke,pejë,.e,gjakovë
llap,gollak,shalë,e,rugovë
drenicë,t’kuqe,e,dukagjin
fushë,dardane ,e,anadrin
drita,e,syrit,fushes,t’ bjen
me,soditë,n’,t’bukurin,prizren
që ,ma,t’,bukur,thonë,mbi,dhe
s’ka,pa,dielli,.se,ka,le
as,ajo,hana,n,dritë,shkëlqimi
as,kah,lindja,e,kah,perëndimi
prandaj,ty,shum,t’,kan,lakmue
per,ujbardhat,n’,për,qdo,krue
për,qytete,e,për,kala
për,at,hise,qe,t’,ka,ra
qysh,se,u,nda,nën,diell,e,hanë
toka,e,lashtë,e,ilires,nanë,
ty,ta,dhan,emnin,dardane
t',kan,stolisë,prej,asaj,ane
plot,me,dardha,e,me,bashtina
lulë,bogjurret,ti,dha,stina
ti,dhan,motet,t,lashta,troje
bletët,t,arit,t,ë,mbla,hoje
ti,lan,hiset,n'mes,t,ballkanit
lulja,e,parë,e,ilirianit
ti.lan,shpatë,e,e,zhgjetë,në,,dorë
gurë’të,megjes,mbi,qakor
q',merr,prej,fushes,shkup,,e,thanë
deri,n’,mollë,t’,kuqe,je,dardanë

se lulkuqet,askund,tjetër
nuk,lshojnë,shtat,si,n’dheun,e,vjeter
si,n,dardanë,ku,i,mbjelli,zoti
e,i,pat,rritur,stina,e,moti
---------------------------------------

e’i pat,rritur,perendija,
e,u,gzon,eren,dardanija,
u,njomë,rrënjen,me,uj,t’ kthjellun
nuk,jan,tha,qysh,se,jan,mbjellun
se,me,uj'e,gjak,shqiptari
jan,njomsue,qysh,se,i,la,i,pari
ilirjani,,n,troje,t,veta
edhe,n',shqip,tha,ju,ngjat,jeta
kjofshi,t'kuqe,n,token,tonë
me at,ngjyr',t,bukur,që,u,hjeshon
ju,marrtë,eren,shqipja,e,motit
ju,ruajt,toka,e,kastriotit
ua,ruajt,famen,perendija
u,pastë,n’mote,e,n’jetë,shqipnija
mbi,dardanë,gjithmonë,me,mbi
që,e,ka,shqipja,t’shtrejten,bi
pjesë,ma,t’bukuren,n’hise,t’parve
kah bjen, dielli n’ dhe t ,shqiptarve
-----------------------------------------

Autori Xhelal Ferizi
------------------------------------

l i r i k u
**************************