Vargje nga poeti Xhelal Ferizi

Më fal o vetvetja ime
-----------
autori xhelal ferizi
------------
më fal o vetvetja ime
të gjitha lutjet do ti sjell nga qielli
me gojë me zemer e me shkrime
më fal që nuk ta solla asnjë rreze dielli
-----------
mos më akuzo në at botë
se hajdutët e rrezeve të gjith vodhen
ata natën pa hanë e për hanë dje e sot
rrezet i grabiten për vete i mblodhen
------------
un nuk vodha askund
asnjë rreze lumturije
të solla zhgënjime e mund
më fal pa pikë mërije

---------
më fal në at botë e në kët botë
edhe lulet mo vodhen tradhtarët
un ty të solla vetëm lot
dashuritë mi vodhen dinakët tregtarët
-----------
edhe lulet mi vodhen
rriskut tim si lan kund hise
të' gjitha qeshjet me maska e pa maska i mblodhen
sa grabitqare kto fise
---------
thue se kan pi kta grabits jo ujë por shpejtësi
thue se ushqehen me fat
vetëm un pse vetëm un pa pi
sa do pak uratë
----------
ah vetvetja ime e gjorë
si të jap ndonjë burim magjik
si ta ndrroj gjithqka me buton a me dorë
të mos vet'quhem ma tragjik
------------

Autori Xhelal Ferizi
----------------------------

Titulli: Vargje Nga Poeti Lirik Xhelal Ferizi

--------------------------------------------------------------------------------

Titulli: Vargje nga mergimtari xhelal ferizi
Kur qaja si fëmi
.............................
Autori Xhelal Ferizi
...................................
kur qaja si fëmi vaji ishte për gji
për qumsht e për bibron
kur u rrita vaji mu bë elegji
për dheun e të parve tonë
---
kur qaja si fëmi vaji ishte nga lagshtija
ose nga barku i thatë
kur u rrita qaja se më mungonte lirija
qaja nga robërija nëpër shekujt e gjatë
---
kur isha fëmi kam qa për djep
kam qa për nënen kur s' më rrinte pran
kur u rrita kam qa për gurë e dhe e shkrep
për shqipni etnike të dashurin vatan
----------------------------------------

Autori Xhelal Ferizi
::::::::::::::::::::::::::::::::

Titulli: Vargje Nga Poeti Lirik Xhelal Ferizi

--------------------------------------------------------------------------------

Titulli: Vargje Nga Poeti Lirik Xhelal Ferizi
Trojet tona gjithkombtare
'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' ''''''''''
Nga autori Xhelal Ferizi
''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
l-i-r-i-k-u- n-ë- m-ë-r-g-i-m
'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' '''''''''''''''''''''''
trojet tona gjithkombtare
përmbi dhe ku vlon shqip jeta
do i bashkojmë e n' gjuhë shqiptare
do t' vloj shqipja n' troje t' veta
do të ket shqipni etnike
sa të ken shekujt ecje para
e pathyeshme si qelike
do të rrin shqipni e mbara
në mes europe një lule prilli
qelur n' fletë me sharm mahnije
mbarë shqipnisë do i niset fillli
në za do të jet për punë e dije
nami i sajë edhe jehona
në fise e fe do t' jet sa i qiellit
kahdo shqip mbi trojet tona
ka me nxe n' gzim rrezja e diellit
kan me vlue dijet shkencore
e flamujt me i mbajtë hjeshija
përmbi dheun e tok's arbnore
ka me shndritë n' shekuj liria
kan me vlue shum abetare
në gjuhen shqip do t' kndojnë filizat
gjuha e jonë si qehlibare
ka me i joshë fllade e puhizat
e shqipnija e lashtë etnike
ka me vlue si vala e detit
gruri i sajë mbi tokë antike
përmbi ara t'bereqetit
kahdo tokes karajfilat
kan me qelë edhe në degë shum pipe
kan me kndue gjithkah bilbilat
kahdo flitet gjuha shqipe
ka me lue shtati i kallirit
kahdo shtrihet bereqeti
shtati i sajë bija e ilirit
me tri fe n' nji aortë shteti
me tri fe do të ket nji zemer
si kah deti e si kah toka
nji shqipri me t' bukurin emer
me shqiponjen me dy koka
me lavdi ndër fise e fe
do t'permendet si dukati
porsi zonjë do t' rrin mbi dhe
do ti shndrisin puna e fati
do ti vloj gjuha magjike
nder ma t' vjetrat vlerë e motit
lart mbi fron do të rrin etnike
si ma i bukuri yllë i zotit
edhe kohrat do e bekojnë
kahdo dheut e kah zallinat
mbi qiell t' sjaë gjith do t' flutrojnë
me dy krena gjeraqinat
do i permendet sqepekrruta
sa të jet kanga e fjala e shkrola
do ti kndoj per jetë lahuta
për skendera e mic sokola

mbi ato male bjeshkë e suka
do t'permendet edhe vranina
mbi barot ai oso kuka
ku la nam edhe martina
edhe tjerë por si skyfteri
do t' përmenden kah trimnija
selam labi e jakup feri
do ti kndoj gjithmonë sharkija
por edhe trimin legjendarin
me shtat zemra prej qeliku
trim si rrfe adem jasharin
që se trembi kurr armiku
--
e shqipni do të ket mbi dhe
sa te ket diell e hanë e yje
nji etni që i mbanë tri fe
me kreshnike kreshta e pyje
e me të bukura ato lulzime
me plot drita ato qytete
do te kndoj shqipnia trime
n' za do t' jet nder kombe e shtete
'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' ''''
Autori xhelal Ferizi
''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''





'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' ''''''''''''''''''
Autori xhelal ferizi vargje shqiptare
-liriku i këngëve tona shqiptare trojet tona Shqiptare qe gjinden jashte kufijve Shqiptar... Camerija,trojet ne kufijte e Malit te Zi (Ulqini, Tivari,Podgorica, Plava e Gucia), Lugina e Presheves në kufijt e Serbise(Presheva, Bujanoci dhe Medvegja), trojet ne kufijte e Maqedonise ( Shkupi, Gostivari, Kumanova, Tetova, Struga)... " tënjohim-trojet-tona-shqiptare-jashte-kufijve-shqiptarë
'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' ''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' '''''''''''''''''''''''''''''
autori xhelal ferizi
liriku shqiptarë i këngve shqiptare
në mërgim
gjithmonë i harruar nëpër vite
dhe i lënun në harresë
nga populli i vet
nga disa shqipfolsa edhe i përbuzur
'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' ''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''

Titulli: Vargje Nga Poeti Lirik Xhelal Ferizi

--------------------------------------------------------------------------------

Titulli: Vargje nga mergimtari xhelal ferizi
'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' '''Shqiptarë të bijtë e vuajtjeve

'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' '''''

Xhelal ferizi autorë

''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''



shqiptarë të bijtë e vuajtjeve të lindur nga guri

shqiptarë të bijtë e gjamëve e dhimbjeve pa kufi

shqiptarë nëpër shekuj që laku fytin sa ngusht ua zuri

shqiptarë sa vujatjet i keni pi

''''''''''''''


o zot q' ësht ky fenomen o zot ku e ka burimin

kah vijnë kto rrisk'zeza fatale

kto mote që na shkruhen ku jeta e humbë kuptimin

e na rënkojnë fusha e dete e male

''''''''''''''''''''''''

mbytu nëpër dete mbytu nëpër lot

mbytu nëpër ikje e mërgime

si dje nëpër kohra ne shekuj edhe sot

rob të lidhur në mundime

'''''''''''''''''''

të bijtë e varfrisë të bijtë e zingjirit

të bijtë e tragjedisë

të bijtë e dramave që nga koha e ilirit

të bijtë e etnike shqipërisë

'''''''''''''''''

të bijtë e trotoareve të botes endacak

pa cak po tokë e pa dhe

te bijtë e dënesjeve në të shprishurin gjak

te bijtë e përbuzjeve nëpër kombe e fe

''''''''''''''''

të bijtë e ikjeve të bijtë e eksodit biblik



të falur mëshirave të botes

të bijtë e shërbimeve për nji metelik

nëpër duart e pa'lara të botes

o robër të planetit pa kumarë e pa mik

''''''''''''''''''

robër të kulteve robër të anarkisë

o robër të pshtjellimeve nga mjerimi të ndjekur

robër të lugetërve e të padronve të kurvrisë

o robër për së gjalli të vdekur

''''''''''''''''''



shpërnda o robër të bijtë e askundit nëpër glob

pa pikë mbështetje në atdhe

o të bijtë e vuajtjes që ju prodhojnë kob

të zezat kombe të botes shum etni e fe

'''''''''''''''''

nëpër të huaja udhë me akuj e udhkryqe

nëpër kalime tunelesh me plot mërzi ftoftësije

të mbështjellur në akuj të huaj nëpër skuta qyqe

mbi rrema rrënqethës të mbuluar me akuj hije

'''''''''''''''''''''''''''''


në atdhe të mbuluar me perde të zeza

të shtruara nga maskat mizore

si dje si sot nëpër mote e breza

o të bijt e provave botrore

'''''''''''''''''''''''

mbi ju o të bijt' e eksperimenteve bizare



kaluan shum intriga laboratore

o të bijtë e shqipërisë etnike shqiptare

ju mbyten nëpër valle djallzore

'''''''''''''''''''

luaj për djallin e luaj për miq të huaj

luaj për për europë e për grek

luaj për të huaj tjerë oh mëmë sa po vuaj

luaj o i biri i vuajtjes pa shtek

'''''''''''''''''''


të bijt' e vuajtjes të bijtë e lojes diktat

të bijt'ë e stërzgjatjeve të mbyllur në qark

të bijtë e kusuritjeve nga pakti në pakt

të bijt' e rrethit të mbyllur n' gjysëm hark

'''''''''''''''''''

të bijt' e europes njerkë që për treg

ju ka ,e për karta e kazino e zare

të bijt' e kontinentit që ju pjekë e ju djegë

e ju shuan me premtime n' pazare

''''''''''''''''''

Autorë Xhelal Ferizi
------------------------------

URATA
---------------
XHELAL FERIZI AUTORI
-------------------------
FALMA ZOT MA Të BUKUREN FJALë
Që E MBAJNë LMUE KARAJFILAT
E MA Të BUKUREN CICëRIMë N'MAL
Në PRANVERë Që E KNDOJN ë BILBILAT
------
FALMA O QIELL AT QELS SEKRETI
Që E MBANë HANA E BUKURISë
E GURë QMUE Që I KA DETI
EDHE ARTIN E HEJSHISë
---------
ART HJESHIJE Në METEORE
ART Që E MBANë SHARMI I RUBINIT
Të JA DHUROJ VASHES ARBNORE*
QELë SI NGJYRA E LULES T 'DRINIT
----
VARGUN O ZOT MA SHNDRRO Në KROJE
Në UJë DIAMANTI GURë E ZALLIT
MA BëN VARGUN BILBIL GOJE
PENDEN Të QELë SI NGJYRA E ALLIT
---------
E TI SHKRIJ ART KSAJ MIQSIJE
PORSI YJT Që SHKRIJNë N' GJI NATe
ME AT NDJENJë SI ART MAHNIJE
Që I NXJERRë HANA PREJ URATE
-----------------
Autori xhelal ferizi
-------------------
PREJ URATE I NXJERRë HANA
KUR SHEH TROJET ME GURGULLIMA
NëPëR PRROJE GURë E RANA
PORSI VARG DERDHë VALë ME RIMA
---------
ASHTU VARGUN UN PO E VESHI
PLOT MIQSI SI LULE ARE
PORSI DIELL MIQSISHT PO I QESHI
KSAJ URATES VASHë SHQIPTARE
---------
E DHURATë DO VARGJE Të LIRA
PORSI TUFA N' KAMOMILE
JA DëRGOJ SE ëSHT MA E MIRA
VASHë E BARDHë SI KARAJFILE
--------------
ME ERë Të BUKUR AROMTARE
SI E KA GONGJJA ME FLETë Të HOLLë
PO JA SHKRUAJ ME GJUHë SHQIPTARE
ME LULZIM SI PIPAT N' MOLLë
----------
VEQ TA NDJEJ KJO THELL MIQSINë
SI E NDJENë GJAKU I BURBUQES
SI E NDJENë FUSHA DARDANINë
KUR LUAN ERA n' SHARM T' BURBUQES
------------
AUTORI XHELAL FERIZI
LIRIKU I VARGJEVE SHQIPTARE Në MëRGIM

Titulli: Vargje nga autori Xhelal Ferizi
Te jeshë shqiptarë
''''''''''''''''''''''''''''
shkruan
'''''''''''''''''''''''''
xhelal ferizi autorë
'''''''''''''''''''''''''''''''''
të jesh shqiptarë,duhet me pasë,nji det lotësh me vete
të jesh vlla i qyqeve,
të jeshë prej qliku
duhet me qenë i ,biri i vujatjeve
''''''''''''''
dhe cak i shënjestrave të djajve
duhet me fol vet me vete
me u ndejtë,gati mërive e shpërgajve
me qen cak i ngutjeve
duhet me mbet,besnik i gjyqeve
''''''''
duhet edhe me pasë durim qiellorë
me ngranë hekur të kuq
me qenë në europë,i të fundit dorë
me qenë argtim për shekullin huq
'''''''''''''
te kerkojnë si kurban kohrat si argtues i sadistonjerzve
material loje,i,thundërshkelsve
i shtruar për tu tha gjith nën diell
të jesh në duart e sherr pjellësve
lakuriq as në, tokë as në, qiell
në voter te duan jo me ndejtë i lirë
të duan si simbol varfërie
her ,në,pranga her,,në, zingjirë
objekt loje me qenë për botë
me të sjellë si, os n'ë për rrotë
fuqitë me të ,ba drejt teje me gisht
ashtu si ne secilen kohë e mot
me të njitë gjithmonë ndoj bisht
te lanë pa diell hanë
t'mos,kesh' as babë as nanë
për vlera kurr mos me folë
për krim me shkue në shkollë
kshtu duan,faraonët,mbi,dhe
sundimtarë si djaj mendjehollë
në besë ata duan me te pre
,t,mos,keshë as kryq as dinë per fe
me emer duan te quajn dobiq
as gjallë as vdekë nuk te duan mbi dhe
te gjveshur nga qdo gjë te duan lakuriq
as,mall as,gjuh nuk të lënë pasuri as pare
të duan të nderë e të dalun fare
të duan pa dhe e gurë
të qnjerzuar ti duan djem e qika
te duan pa flamurë
duan me tu shue etika

******
te duan lotin rrëke
të duan per se gjalli me te vra
ne bes te duan me t'pre
të duan të përthurur nën grek e shkja
'''''''
te jesh shqiptarë do të thot
me të lanë pa fe e fis
me të lanë pa fe e zot
pa triqi e simbol e plis
me ,t ë nda gjithmonë me fe
për dhe me te rrxue si lis
me,t'que,gjarpërij,në fole
me të lan ,pa,shpres ,mbi krye
me të lanë gjithmonë hyzmeqarë
me,të lan,udhkryqesh ne mergime thye
i botes gjithmonë rrogtarë
nën gurë e dhe tue ,t',rrmye
me te shitë per ndoj euro a dollar
te jesh shqiptar ne botë

te duan neper shekuj varë
me te vyshkë si lulet n' qdo mot
'''''''''''''''''''''
si breshëri qe i bjen lules në fletë
se len me qelë në jet
ashtu me qelë s të lënë ty
ne varfri te duan me te thy
''''''''''
te jesh shqiptarë mbi glob
ri gati veq për kob,
kur danajt të bien dhurata
europa fjalë të gjata
ti duan si koloniale
ne grryerje fusha e male
e duan me ta thye shtatin
nuklin me te vjedhë e dukatin
me te shembë neper miniera

me të shitë neper tendera

të jeshë shqiptarë duhet me derdh gjak rreke
nuk të lënë as diellin tënd me të nxe
kur ven ndoj kryq në ballë
ti djegun gurë e zallë
kur bëhesh me arabe fe
të vyshkun te gjallë mbi dhe
kur behesh me fe shqiptarë
mbo dhe te terhqein zvarrë
e token ta bëjn gjak e lot e varr
me qen shqiptarë ësht vështirë
se nuk,të mendojnë të tjerët të lirë
të vijnë gjithkah gjahtarë
e të vrasin puntorë dijetarë
ta vrasin intelejtualin
e rriten ne prodhim ta ndalin
ti zhvatin minierat e tua
në kurtha te tyre merr n' thua
e bjen shqiptari me hundë me buzë
e trojet ja bëjn shpuzë
ja bëjn edhe shkrump e hi
varfri i japin me pi
shkatrrim e papunsi
e mbsuhin kahdo token tonë
kolon mashtrues e demon
zyrtarë e taksa e dogana
i ligu bëhet mbret me nishana
te shkelë mbi dhe këmbë e huaj
e gjakun ta bëjn në damarë uj
shqiptari thonë duhet te vuaj
keshtu shkelsit të thonë
në rënkim me qa toka e jonë
te jesh shqiptar në, europ
te duan per mish e cop
askend nuk mundesh me ngopë
as të europs sadizmin ne oreks
sllavianët të duan për dhunë e per seks
e bota të don për orgji
moralinmbi dhe me ta nxi
të duan me te ndrydhë si mizat
ti qesin kahdo vizat
te rrethojn kahdo me djaj
me ujq e skile e qakaj
te jesh shqiptar ,s'ke,mik
kufomë je e rrethue me detin adriatik
nuk te vlenë askund pasaport
të kpusin në zemer e në aortë
dhe mbytje të duan neper det
ta vrasin mbi dhe qdo adet
me qenë shqiptarë me plis
të rrxojnë për dhe si lis
të presinn rremë e degë
të helmojnë hoje e shegë
nuk t 'lshojnë me shkue n 'zhvilim
t 'pengojnë në përparim
te duan pa fe e në krim
të duan me fe në vajtim
te duan as n ë qiell as në tokë
me t' pre shqipen n' dy kokë
të duan si krrokë cilikokë
si korb si sorrë a krrokë
të duan si qyqe e turrec
te duan ,të vyshkur pa ecë
të duan mbrapa me ngecë
të duan mos me u dalë në udhë
të duan,ne erë me t' hudhë
e lulet mbi dhe me ti vra
të mos keshë as mik as vlla
te jesh shqiptar mbi dhe
te mbshtjellin në njiqind fe
që udhë kurrë mos me gjetë
nji lis me e nda në shum fletë
përthurë me e lanë në për ngatrrestare fije
në prore me e lanë në hije
nuk duan shqiptarëpermbi dhe me pa
e duan,nën grek e shkja
'''''''''''''''''''''''''''''''''''''
xhelal ferizi mërgimtarë nga Mitrovica-
liriku i vargjeve shqiptare
'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''

Titulli: Vargje nga autori Xhelal Ferizi
Te jeshë shqiptarë
''''''''''''''''''''''''''''
shkruan
'''''''''''''''''''''''''
xhelal ferizi autorë
'''''''''''''''''''''''''''''''''
të jesh shqiptarë,duhet me pasë,nji det lotësh me vete
të jesh vlla i qyqeve,
të jeshë prej qliku
duhet me qenë i ,biri i vujatjeve
''''''''''''''
dhe cak i shënjestrave të djajve
duhet me fol vet me vete
me u ndejtë,gati mërive e shpërgajve
me qen cak i ngutjeve
duhet me mbet,besnik i gjyqeve
''''''''
duhet edhe me pasë durim qiellorë
me ngranë hekur të kuq
me qenë në europë,i të fundit dorë
me qenë argtim për shekullin huq
'''''''''''''
te kerkojnë si kurban kohrat si argtues i sadistonjerzve
material loje,i,thundërshkelsve
i shtruar për tu tha gjith nën diell
të jesh në duart e sherr pjellësve
lakuriq as në, tokë as në, qiell
në voter te duan jo me ndejtë i lirë
të duan si simbol varfërie
her ,në,pranga her,,në, zingjirë
objekt loje me qenë për botë
me të sjellë si, os n'ë për rrotë
fuqitë me të ,ba drejt teje me gisht
ashtu si ne secilen kohë e mot
me të njitë gjithmonë ndoj bisht
te lanë pa diell hanë
t'mos,kesh' as babë as nanë
për vlera kurr mos me folë
për krim me shkue në shkollë
kshtu duan,faraonët,mbi,dhe
sundimtarë si djaj mendjehollë
në besë ata duan me te pre
,t,mos,keshë as kryq as dinë per fe
me emer duan te quajn dobiq
as gjallë as vdekë nuk te duan mbi dhe
te gjveshur nga qdo gjë te duan lakuriq
as,mall as,gjuh nuk të lënë pasuri as pare
të duan të nderë e të dalun fare
të duan pa dhe e gurë
të qnjerzuar ti duan djem e qika
te duan pa flamurë
duan me tu shue etika

******
te duan lotin rrëke
të duan per se gjalli me te vra
ne bes te duan me t'pre
të duan të përthurur nën grek e shkja
'''''''
te jesh shqiptarë do të thot
me të lanë pa fe e fis
me të lanë pa fe e zot
pa triqi e simbol e plis
me ,t ë nda gjithmonë me fe
për dhe me te rrxue si lis
me,t'que,gjarpërij,në fole
me të lan ,pa,shpres ,mbi krye
me të lanë gjithmonë hyzmeqarë
me,të lan,udhkryqesh ne mergime thye
i botes gjithmonë rrogtarë
nën gurë e dhe tue ,t',rrmye
me te shitë per ndoj euro a dollar
te jesh shqiptar ne botë

te duan neper shekuj varë
me te vyshkë si lulet n' qdo mot
'''''''''''''''''''''
si breshëri qe i bjen lules në fletë
se len me qelë në jet
ashtu me qelë s të lënë ty
ne varfri te duan me te thy
''''''''''
te jesh shqiptarë mbi glob
ri gati veq për kob,
kur danajt të bien dhurata
europa fjalë të gjata
ti duan si koloniale
ne grryerje fusha e male
e duan me ta thye shtatin
nuklin me te vjedhë e dukatin
me te shembë neper miniera

me të shitë neper tendera

të jeshë shqiptarë duhet me derdh gjak rreke
nuk të lënë as diellin tënd me të nxe
kur ven ndoj kryq në ballë
ti djegun gurë e zallë
kur bëhesh me arabe fe
të vyshkun te gjallë mbi dhe
kur behesh me fe shqiptarë
mbo dhe te terhqein zvarrë
e token ta bëjn gjak e lot e varr
me qen shqiptarë ësht vështirë
se nuk,të mendojnë të tjerët të lirë
të vijnë gjithkah gjahtarë
e të vrasin puntorë dijetarë
ta vrasin intelejtualin
e rriten ne prodhim ta ndalin
ti zhvatin minierat e tua
në kurtha te tyre merr n' thua
e bjen shqiptari me hundë me buzë
e trojet ja bëjn shpuzë
ja bëjn edhe shkrump e hi
varfri i japin me pi
shkatrrim e papunsi
e mbsuhin kahdo token tonë
kolon mashtrues e demon
zyrtarë e taksa e dogana
i ligu bëhet mbret me nishana
te shkelë mbi dhe këmbë e huaj
e gjakun ta bëjn në damarë uj
shqiptari thonë duhet te vuaj
keshtu shkelsit të thonë
në rënkim me qa toka e jonë
te jesh shqiptar në, europ
te duan per mish e cop
askend nuk mundesh me ngopë
as të europs sadizmin ne oreks
sllavianët të duan për dhunë e per seks
e bota të don për orgji
moralinmbi dhe me ta nxi
të duan me te ndrydhë si mizat
ti qesin kahdo vizat
te rrethojn kahdo me djaj
me ujq e skile e qakaj
te jesh shqiptar ,s'ke,mik
kufomë je e rrethue me detin adriatik
nuk te vlenë askund pasaport
të kpusin në zemer e në aortë
dhe mbytje të duan neper det
ta vrasin mbi dhe qdo adet
me qenë shqiptarë me plis
të rrxojnë për dhe si lis
të presinn rremë e degë
të helmojnë hoje e shegë
nuk t 'lshojnë me shkue n 'zhvilim
t 'pengojnë në përparim
te duan pa fe e në krim
të duan me fe në vajtim
te duan as n ë qiell as në tokë
me t' pre shqipen n' dy kokë
të duan si krrokë cilikokë
si korb si sorrë a krrokë
të duan si qyqe e turrec
te duan ,të vyshkur pa ecë
të duan mbrapa me ngecë
të duan mos me u dalë në udhë
të duan,ne erë me t' hudhë
e lulet mbi dhe me ti vra
të mos keshë as mik as vlla
te jesh shqiptar mbi dhe
te mbshtjellin në njiqind fe
që udhë kurrë mos me gjetë
nji lis me e nda në shum fletë
përthurë me e lanë në për ngatrrestare fije
në prore me e lanë në hije
nuk duan shqiptarëpermbi dhe me pa
e duan,nën grek e shkja
'''''''''''''''''''''''''''''''''''''
xhelal ferizi mërgimtarë nga Mitrovica-
liriku i vargjeve shqiptare
'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''

Titulli: Vargje nga autori Xhelal Ferizi

--------------------------------------------------------------------------------

Edhe në qiellë duket mërija

'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' '''''''''

autori xhelal ferizi lirikave te kohrave moderne

'''''''''''''''''''''''''

Nuk ka vend ku s 'shkruan tradhtija

Nga ndoj rrotull e nga ndoj dredhë

As gjithsija s' mund ti mbledhë

Se q' ësht mbushë po pafundësija

esht zgjerue pa ftyrsija

Në grykë po derdhet kopilija

Thonë se shtri ësht deri në dete

Edhe n' gjithsi nëpër planete

S'e po pjellë po truri i njerit

Sa të gjith qiejt po për njiherit

sherre e te liga luftra në botë

don me e la jeten me lot

kahdo e shkeli ai mjerimi

edhe varfria rrena e krimi

me miliarada e shum tradhti

ngatrroj yjet varg e vi

e nuk ka ne qiell e dhe

e nuk ka nder kombe e fe

ku nuk ndihet padrejtesia

skamja e zezë edhe tradhtija

edhe sundimi e kalkulimi

lllafe bosh e i kotë premtimi

jan ra popujt ne pikë te hallit

thonë po ndahen gur'ët t'zallit

prej merzie e prej dredhije

prej mashtrimi mizorie

thonë jan plasur drujt ne per pyje

edhe te quiellit ato yje

edhe lulet thonë jan vyshkë

shum ezemrat thonë jan ndryshkë

se po zhvatin grabitqartë

se jan shtue zullumqartë

se kahdo e keqja e ka mblue

edhe planetet i ka hutue

se kan dalë mbi dhe permbi

matrapaz e fajdegji

edhe e dhunshmja superfuqia

shkelë në t' drejten ësht njerzia

po e ulë koken fukaraja

kahdo ligj po dredhë paraja

edhe mbret bëhet tradhtari

ajo kamata e dollari

rubla e euro e tjera pare

sot ka ardhë koha barbare

edhe mashtrimi po lavdrohet

po lavdrohet e po vizllohet

gjithnji i varfri po mjerohet

perfiton po rrenacaku

edhe ka nisur me u prishë gjaku

se në gjak ka hy lakmija

jo kultura e pastertija

as poema e ideali

seq po drdihen fusha e mali

se q' po ndillen do termete

kund kuptim ma s' shihet jete

ndoshta sherre veq po ndillen

gjak e lot mbi dhe do t'mbillen

luftra tjera e hata

se kjo botë qetsi s' po ka

veq mashtrime e llafe te gjata

kshtu po ecin dita e nata

kur karrigen e mbanë vampiri

e jo ne botë shpirti ma i miri

se ma dredhë zingjirin loja

per me i ra planetit ploja

kshtu e kallë lojen politika

per me u shndrrue ne dhunë etika

per me vuajt po djem e qika

gjenerata e shum breza

per me pa veq dit te zeza

e jo paqe karajfile

jo me rrnue mbi kohë idile

as mbi botë me lule ere

as me gzue ndoj shije vlere

veq me pasë kriza manjake

neper boten rrumbulllake

ne qdo shekull e qdo epokë

tue u nxe mendje e tu u nxe kokë

per do kob do luftra te zeza

per me pasë varfri nder breza

qe kurrë e mjera gjenerata

mos me pas kund gzime te gjata

perveq vuajtje e shemtime

gjak e lot luftra e mallkime

e me pasë kriza per pare

kshtu e don bota nderkombtare

me vrapue mbi mbijetesa

e me u shue etika e besa

hajde hajde o rendë rruspije

q' po i shuen vlerat prej njerzie

vetem kriza kriza e kriza

me shemtue gjithmonë filiza

mos me lanë mirqenje ne tokë

por me i prishë qdo shpirtë e kokë

tue vrapue permbas dollari

kush si bishë kush si zagari

ekxistenca e imponimit

per me i msue ne shkollë te krimit

me e shendrrue njeriun n' barbarë

me shit vlla per nji dollarë

kshtu e ka rendi i feudalit

që zgërdhinë si bisha e malit

turp pa pasë pa kqyrë per fe

ditë të bardhë s' po len mbi dhe

kahdo lotin po e derdhë rrke

edhe brengat ne zemra tjera

po i varfron shtresat e mjera

qe shum fise me u pendue

pse jan lindë e pse jan shtue

pse kan ardhë mbi botë te zezë

tue mallkue jetë e brez

se po i vyshkë per t' gjallë varfrija

se mbi fron po i rrin tradhtija

po i rrin djalli e faraoni

veq tue kja rrin glob i joni

kahdo luftra e rrena t' mdha

kund t' vertetë mbi dhe s' po ka

se mashtrim po bën kamata

kshtu po ecin kohrat t' gjata

llefet plot me shum vizllima

fat i varfri s' ka s a grima

se zgerdheshja e pasanikut

per nji rrotë te metelikut

e len tha e vyshkë mbi dhe

nuk e len n' pak gzim me u nxe

por qysh se u lind me u sorollatë

gjith tue tallë me barkun thatë

me vrapue per nji kafshatë

gjith tue lagë me lot qerpikun

e tue msy at metelikun

per fmi te vet e per buk goje

pasaniku e sjellë rreth loje

si te ja do qejfi ati

her me maskë her me dredhi

thonë do te bëhet bota hi

bota hi thonë do të jet

se nuk mbetë kund e vertetë

kohë as njeri burrë as grue

fort ky glob ësht tjetersue

as vullnet s' po ka per djepa

drue do i kndojnë qyqet mbi shkrepa

se ësht prishur nga dredhija

nga mashtrimi e nga lakmija

se kush lahet përmbi pare

e dikush qanë mbo tokë barbare

gjith mbi kohen varfanjare

përmbi token e pamëshirë

nuk e ka ndoj ditë te mirë

nuk ka pare as me hy ne dhe

as copë buke per me ble

deri sa i pasuri mbi at rrenë rrote

me reklama sillet bote bote

shkon n' hotelet ma luksoze

i lmon deshirat tekanjoze

si te ja do degjenerimi

edhe qeshet prej vizllimi

se e shperdorë pa fund paranë

gjith tue tallë at fukaranë

porse dije o pasanik

gjith s 'do te jesh mbi metelik

pse tash bota u msue me sherr

nuk duan vuajtje lot as terr

per se gjalli nuk duan ferr

se po bjen nataliteti

ke me folë ti vet me veti

se askush permbi varfri

nuk po don me pasë ma fmi

as me u shtue jo njerzia

kur nuk shihet siguria

prandaj ti shko rrno me bisha

thatë do t' mbesin shkolla e kisha

edhe gjamija e fabrika

nuk do te kesh ma djem as qika

se nuk duan ma te mallkohen

mbi varfri e vuajtje t' shtohen

që të vuaj gjith nanë e shkretë

t' mos ket buk per fmiun e vet

veq pse don kshtu pasaniku

ai bastardi edhe armiku

po ai armiku i njerzisë

me e luejt lojen e varfrisë

si te don po llokme e ti

si te ja don ajo orgji

pyetni mot e pyetni stinen

feduali si e lmon shpinen

kahdo shkon neper masazhe

shtin makinen n' per lavazhe

e ne hotele te shtrejta dhoma

ku të dehë luksi e aroma

porositë ai at rrogtarin

at sherbtorin e hyzmeqarin

me ja lmue edhe kaqikun

tue ja hjedhë ky metelikun

porsi qenit tue ja gjue

kahdo trupin ky tu i lmue

kahdo muskujt tu i qlirue

kahdo prore ky zgerdheshet

kahdo andej ky del e gjveshet

neper plazhe e pishina

ne luks tu i shkue moti e stina

e fuakaraj qajë me lot

hyn ne lufta e hyn n' barot

veq pse e don ky i ziu zotnija

ne gjak me u la gjith qytetnija

per hesap te atij padronit

kahdo e nxitë plani i demonit

veq pse e don i madh zengjini

me ecë gjaku siq ecë drini

e me qa gjith fukaraja

per me lvizë arma e paraja

per me ecur do pazare

me u perdredhë gjuha tradhtare

ne konferenca e pordhë tjera

per me u shitë llafet e mjera

kahdo ne lojra e opiume

per me u ngaranun do llokume

pasi t' ken mbyllur te rrejshme paqe

per me nisur tjera gjaqe

e me u zgerdheshë gjithmonë mizori

e me u zgerdhi ai puthadori

e fukaraja i mjerë i gjori

per pak pare me u la në lot

në gjak e luftra e në barot

bota keq thonë ësht tue shkue

galaktiken e ka trulllue

vija e kryqe e punë mashtrimi

në univers tash ësht nisë krimi

mbasi i mbushi tokë e dhe

edhe vend s' po ka nder fe

as nder rraca e n' zallina

nuk ka pllambë pa u shtrue nder stina

ktheu e rrudhu mshefu e struku

her n' për terr e' n' mjegull duku

shëndrrou n' maskë e n' shum lustrime

thue e ktheu neper lakime

edhe lakoj si elastikë

nderë e normë e qdo etikë

thuru n' djalë e thuru n 'qikë

neper burra e nepre gra

n' labirinte kurrr pa nda

ajo zgerdheshja e interesit

kan nisë rrota permbas vesit

edhe bota andej po sillet

kah paraja keq po mbshtillet

jo kah arti e kah etika

sot po derdhet loti n' pika

prej mjerimit prishjes s' moralit

baba t' miren s' ia don djalit

djali baben e len ne udhë

porsi leckë mbi dhe e hudhë

sepse mendja i ësht bë pare

me u perdredhë mbi rrotë tradhtare

mbas vizllimes e mashtrimit

mbas grabitjes rrene e krimit

si me e shmangë dikund ndoj pare

si me gjetë ndoj shteg a qare

kah mashtrimi e interesi

deri sa n' grykë të mbushet thesi

ësht harruar dashurija

ajo etika e bukuria

e jetes së shpirtit e të mirsisë

e mbu loj maska e tradhtisë

me grabitë e me mashtrue

edhe prindin tue harrue

mos me njoftë ma vlla as moter

farë as fis as komb as voter

as kund dinë a s kryq mbi dhe

mos me njoft as kishë as fe

hogjë as prift po as gjami

perveq pares në rrokkulli

kshtu e soll norma bizare

jeten te ligë po ashiqare

e ka bë mbretereshë e intrigen

rrenen krimin e te ligen

por jo besen e te denjë njeriun

porse lart e ka ngritë thiun

derrit dajë duhet me i thanë

se q' po vyshken diell e hanë

nga mashtrimet komerciale

se q' po qajnë po fusha e male

se po prishet e gjith etika

se paraja po hyn si thika

nanë e djalë po per me i nda

as nuk ka ma fis as vlla

as nuk ka ma njerz t' vertetë

veq paraja ësht kult mbi jetë

të ciles i falen të gjith mbi dhe

kah ka kombe fise e fe

'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' ''

autori xhelal ferizi

'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''

liriku i vargjeve shqiptare te kohrave moderne

te vargjeve moderne lirike te aktuealiteteve sot te botes

se pa meshirë me plot zjgjyre mashtrime zhvatse -

ku as djalli nuk i perballon dot kti rendi mashtrues te pa mshirë

ku asgje tjeter nuk favorizohet sa paraja e mashtrimi-



'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' '''''''''''''''''''''''

Në mendime
----------------
autori xhelal ferizi
''''''''''''''''''''''''''''
Sot po shkruaj un e po dridhem
Thue n' për ndjenja,n,trup po lidhem
Se,q,po m, vijnë do ndjenja t'kqija
Kur n,kujtim po,m'del rinija
E pa fat,e plot me rrëmujë
E nuk di si ta përshkruaj
vinte armiku porsi hije
e mi kpuste shkollë e dije
e me ndiqte në troje t'mija
e m' rrethonte me t' kuqe vija
e më merrte n' pyetje prore
pse un doja tokë arbrore
me qonte jeten ne burgime
veq pse e doja token time
at dardanë ku i thonë etni
veq pse thrrisja per liri
me burgosi e m' ndjeku armiku
edhe tradhtari e munafiku
Ktu kam mbetë tash n' dheun e huaj
Veq me pendë me dorë po shkruaj
Kjo ka mbetë nje shpresë per mue

sa shum thell po m,shkojnë nder mendë
shum kujtime n ,për qdo vendë
kah ka shkelë ,kjo kemba ime
kah kam pasë po përjetime
se,q,po,m,vijn në krye si valë
kur në at kohë un isha djalë
n,moshë të re e pa e ditë vleren
si nji zog tue kcye pranveren
degë më degë e duke kndue
për ditë t' vshtira tu u mendue
ndoshta edhe n' mendje un s' kam ditë
me mendue se kshtu ndoj ditë
do të shterren sytë e mi
neper ferre mbi dhe t 'zi
ku i thonë mergim i vyshkur
ku te bëhet gjaku i ndryshkur
te humbë gjuha e kombi e fara
mbetesh ne udhë ne fusha e ara
e ne qytete te huaja prore
neper tretje gjithkohore
--------
por se kshtu se menduam ne
se do t, vjen nji dit mbi dhe
shpresat t, mija me mi pre
ktu n' dhe t 'huej t, varfer me m' lanë
atje n' dhe i kam babë e nanë
që n' kosovë po m, kann lindë mue
n' për varfri e tu skurrue
n 'mund e vaj për timen jetë
shum ka rrjedhë po loti i nxehtë
keq na shkoj po jeta e shkretë
por jam mbajtë besa krenarë
me kokë lart e si shqiptarë
u pat hije jeta , e ,nderi
por shum her Ju perzie vneri
me fjalë t 'lotve n' për mjerim
se u pat ra mbi kok vajtim
e shum her s' gjalli jan jan djegë
qajë si qyqe degë m, degë
se kjo jetë thonë qenka prrue
helm e gzim që lshon skurrue

po e kujtoj jeten at,here
kur me moshë isha qun vere
si ai zogu e kanarina
n 'per ledina m' shkonte stina
babë e nanë po me varfri
kah rropeten për kta fmi
me gjak t' syve me na rritë
shtrue n, për mund n, për javë e, dit
por gjithmonë kan ndejtë krenarë
pa i koritun fis e farë
n' per varfri e pa u nenshtrue
jeten t' vshtirë po tue vazhdue
por kan mbetë me besë te vjeter
nuk kan njoftë ndoj kanun tjeter
nuk kan njoftë ndoj leqe a hile
as shartue s' jan kurr me skile
vra e kan djallin me gurë
gjith shendritë jan n,nderë e nurë
besa shum po u ka pasë hije
fjala e tyre fisnikrije
edhe n' shpirtë sinqeriteti
n' gjak kan pasë po nderë sa deti
ah në ballë e kishin driten
si ylberi koloriten
q' po na rrisnin ne me i rrogë
si n 'kaqep ushqye ndoj zog
me na e dhanë per me e perbi
at ushqim n 'per fyt me e,shkri
eh kshtu ishin ata eter
qe s' kan njoftë ndoj kanun tjeter
perveq nderit beses t 'vjeter
qe s' kan njoftë ndoj sherr t' shejtanit
veq tradites t' ilrianit
qe me shekuj kan trashgue
fjalen fjalë e pa dredhue
as pa e njoftë ndoj kund ndoj leqe
as ndoj hile a punë te keqe
ah medet po q' m' rrjedhin sytë
thue se n' lot po m' jan permbytë
e m' jan lagë deri kah qerpiku
po kjo zemer s' ësht prej qeliku
ah gjithmonë kshtu me qendrue
kohra t' lashta me kujtue
edhe me bë po gjithmonë ballë
n' tym e flakë gjithmonë tu u kallë
n' mallengjim e n 'kujtim t' vjeter
tu i kujtue po fis e eter
babë e nanë e edhe atdhe
token t' lashtë po ku jam le
edhe vllezrit miq e shokë
ku i kam shtrue lojnat ne at tokë
neper balt e ku kam qeshë
ku jam zhgrra e jam veshë
ku ja m lye me dhe e balt
ku e kam pasë vatanin mjaltë
'''''''
me ata gurë që i kam pas n' dorë
me ato fjolla ra s i borë
që e kan mblue me t' bardhë qdo fushë
mbi kosovë at ëngjellushë
q 'po m' kujtohen ato ara
q po m kujtohen pem't me lara
plot me t' larme t 'bukura fletë
zot i madh q' qenka kjo jetë
sa mirë flutrat kur jan ndalë
ather n' moshë un isha djalë
e m' kujtohen tue flutrue
kur nektarë kan thithë jan lshue
neper pemë e neper lule
aman zot zemren q' ma shkule
kur kto data po m' kujtohen
neper gjak rruzat m' rrënohen
her po m' ndezen shum kujtime
kah m' kujtohet toka ime
dhe i ëmbel me zallina
ku m' kan shkue po moti e stina
edhe rinija e njomë me lojë
deri sa erdhi koha plojë
na burgosi e na treti
veq kutjimi tash na mbeti
''''''''''''''''''''''''''''''''''''
nga autori xhelal ferizi nga Mitrovica e kosoves
vazhdon ne pjeset tjera
'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' '

Në mendime
----------------
autori xhelal ferizi
''''''''''''''''''''''''''''
Sot po shkruaj un e po dridhem
Thue n' për ndjenja,n,trup po lidhem
Se,q,po m, vijnë do ndjenja t'kqija
Kur n,kujtim po,m'del rinija
E pa fat,e plot me rrëmujë
E nuk di si ta përshkruaj
vinte armiku porsi hije
e mi kpuste shkollë e dije
e me ndiqte në troje t'mija
e m' rrethonte me t' kuqe vija
e më merrte n' pyetje prore
pse un doja tokë arbrore
me qonte jeten ne burgime
veq pse e doja token time
at dardanë ku i thonë etni
veq pse thrrisja per liri
me burgosi e m' ndjeku armiku
edhe tradhtari e munafiku
Ktu kam mbetë tash n' dheun e huaj
Veq me pendë me dorë po shkruaj
Kjo ka mbetë nje shpresë per mue

sa shum thell po m,shkojnë nder mendë
shum kujtime n ,për qdo vendë
kah ka shkelë ,kjo kemba ime
kah kam pasë po përjetime
se,q,po,m,vijn në krye si valë
kur në at kohë un isha djalë
n,moshë të re e pa e ditë vleren
si nji zog tue kcye pranveren
degë më degë e duke kndue
për ditë t' vshtira tu u mendue
ndoshta edhe n' mendje un s' kam ditë
me mendue se kshtu ndoj ditë
do të shterren sytë e mi
neper ferre mbi dhe t 'zi
ku i thonë mergim i vyshkur
ku te bëhet gjaku i ndryshkur
te humbë gjuha e kombi e fara
mbetesh ne udhë ne fusha e ara
e ne qytete te huaja prore
neper tretje gjithkohore
--------
por se kshtu se menduam ne
se do t, vjen nji dit mbi dhe
shpresat t, mija me mi pre
ktu n' dhe t 'huej t, varfer me m' lanë
atje n' dhe i kam babë e nanë
që n' kosovë po m, kann lindë mue
n' për varfri e tu skurrue
n 'mund e vaj për timen jetë
shum ka rrjedhë po loti i nxehtë
keq na shkoj po jeta e shkretë
por jam mbajtë besa krenarë
me kokë lart e si shqiptarë
u pat hije jeta , e ,nderi
por shum her Ju perzie vneri
me fjalë t 'lotve n' për mjerim
se u pat ra mbi kok vajtim
e shum her s' gjalli jan jan djegë
qajë si qyqe degë m, degë
se kjo jetë thonë qenka prrue
helm e gzim që lshon skurrue

po e kujtoj jeten at,here
kur me moshë isha qun vere
si ai zogu e kanarina
n 'per ledina m' shkonte stina
babë e nanë po me varfri
kah rropeten për kta fmi
me gjak t' syve me na rritë
shtrue n, për mund n, për javë e, dit
por gjithmonë kan ndejtë krenarë
pa i koritun fis e farë
n' per varfri e pa u nenshtrue
jeten t' vshtirë po tue vazhdue
por kan mbetë me besë te vjeter
nuk kan njoftë ndoj kanun tjeter
nuk kan njoftë ndoj leqe a hile
as shartue s' jan kurr me skile
vra e kan djallin me gurë
gjith shendritë jan n,nderë e nurë
besa shum po u ka pasë hije
fjala e tyre fisnikrije
edhe n' shpirtë sinqeriteti
n' gjak kan pasë po nderë sa deti
ah në ballë e kishin driten
si ylberi koloriten
q' po na rrisnin ne me i rrogë
si n 'kaqep ushqye ndoj zog
me na e dhanë per me e perbi
at ushqim n 'per fyt me e,shkri
eh kshtu ishin ata eter
qe s' kan njoftë ndoj kanun tjeter
perveq nderit beses t 'vjeter
qe s' kan njoftë ndoj sherr t' shejtanit
veq tradites t' ilrianit
qe me shekuj kan trashgue
fjalen fjalë e pa dredhue
as pa e njoftë ndoj kund ndoj leqe
as ndoj hile a punë te keqe
ah medet po q' m' rrjedhin sytë
thue se n' lot po m' jan permbytë
e m' jan lagë deri kah qerpiku
po kjo zemer s' ësht prej qeliku
ah gjithmonë kshtu me qendrue
kohra t' lashta me kujtue
edhe me bë po gjithmonë ballë
n' tym e flakë gjithmonë tu u kallë
n' mallengjim e n 'kujtim t' vjeter
tu i kujtue po fis e eter
babë e nanë e edhe atdhe
token t' lashtë po ku jam le
edhe vllezrit miq e shokë
ku i kam shtrue lojnat ne at tokë
neper balt e ku kam qeshë
ku jam zhgrra e jam veshë
ku ja m lye me dhe e balt
ku e kam pasë vatanin mjaltë
'''''''
me ata gurë që i kam pas n' dorë
me ato fjolla ra s i borë
që e kan mblue me t' bardhë qdo fushë
mbi kosovë at ëngjellushë
q 'po m' kujtohen ato ara
q po m kujtohen pem't me lara
plot me t' larme t 'bukura fletë
zot i madh q' qenka kjo jetë
sa mirë flutrat kur jan ndalë
ather n' moshë un isha djalë
e m' kujtohen tue flutrue
kur nektarë kan thithë jan lshue
neper pemë e neper lule
aman zot zemren q' ma shkule
kur kto data po m' kujtohen
neper gjak rruzat m' rrënohen
her po m' ndezen shum kujtime
kah m' kujtohet toka ime
dhe i ëmbel me zallina
ku m' kan shkue po moti e stina
edhe rinija e njomë me lojë
deri sa erdhi koha plojë
na burgosi e na treti
veq kutjimi tash na mbeti
''''''''''''''''''''''''''''''''''''
nga autori xhelal ferizi nga Mitrovica e Kosoves

'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' '

--------------------------------------------------------------------------------

Bora
Bora
'''''''''''''''''''''
Xhelal ferizi autorë
'''''''''''''''''''''''''''''''''''''

pse bjen bora ajo me fije

sa e,lehtë me ngjyrë bardhësije
kur bjen qetë me t' bukura fjolla
nisë zbardhon shtresat e holla
bardh mbi tokë shëndritet f'ytyra
shtrinë hjeshinë gjithkah natyra
zot i madh sa mirë e shkrinë
përmbi dhe at bukurinë
'''''
kur magjike mjeshtrija jote
i mbulon bardh syprina toke
e un varg'shiprtin kur e nisi
mbi ato pllaja me i far plisi
mbi ato plise ku shkrehësija
shkrehë ka qehret,nga mahnija
qehre t' bardha që mbulojnë pllaja
dushk,e fletë qetina t' mdhaja
bora shkrinë e shëndrinë drita
mbi syprina e stalaktita
të bardhë te zgjatur si kandile
si diamanti n' gurë zmerile
'''''''''
ah q'shëndrijnë thue si, kapë dija
nuk i kapë mendja as njerzija
shum ju ,flet ah, bukurija
as mjeshtrorë arti dot si pershkruan
ato fjollat kur u lëshuen
neper pyje e neper degë
e kahdo prrojeve ne lug e shteg
e ku binte uji i bilurit
e kahdo zbardhte vala e grurit
e permbi fusha e ledina
e mbi kullime e zallina
edhe bilbilat i ka mahnitë
bora e bardhë kahdo tue shndritë
bukuri e vertet magjike
qe po i shkrinë vargjet lirike
''''''''''''
prandaj as mendja se, merr me mendë
si pershkruhet i bardhi shendë
si përshkruhen ato vizllore
përmbi ftyrë ah hapsinore
kahdo ku shtrihej ai jorgan bore
gjer e gjat shtrihet hapsira
e cicërima shum të mira
përmbi ujvara të vogla e t' lira
kah shkumbardhat e ati prronit
e kah gurrat e ati kronit
me i pa fjollat si zbukuronin
kah po binin e zbardhonin
kah natyren e hjeshonin
'''''''''''''''''''''''
të shkrihej penda e poetit
e lirika e varg lehtit
shtrihej gjerë si fluturimi
me hare po kah rimimi
sa i gjerë po shtrihej gzimi
për shkak t' pejzazhit aq magjik
dehej vargu poetik
thue se edhe zemra u zbardhue
kah po ndjente va krue
me aq kullim tu e gurgullue
kah shkon vala tue shkumbzue
mbi borë bardhen anash shkumbë
tue lakue fjollat tu i shkundë
pisha ahu a qetina
kahdo biene dhe ne rrrepina
edhe poshtë e dalin ne fusha
kahdpijn ne ujra drenusha
mbi kullime te asaj bore
her ne lugje e kodrinore
porse bardh mee pa bradhsinë
thua se e sheh vet bukurinë
thue po e sheh me sy mahninë
''''''''''''
e ajo bora e bardhsina
sharton dritat në rrezatina
aq sa shkrihej moti e stina
edhe bora per mbi bari
që e i merr sytë po qdo shtetgtari
mbi hapsirë ku sheh udhtari
'''''''''
ajo te qelte me mije shije
ne emocion si art magjije
me endje thell deri në gjene
ne qeliza e në gjak vene
'''''''''''
gjithqka shtrihej para teje
e ato pishat ne degë e neje
me at borë e si piktura
e nji va aty ishte ura
nji urë druri sipmatike
lidhte brigjet estetike
thue pikturë ish artistike
'''''''''
poa aq shum art zoti aty kish shkri
sa q e te bente edhe n' mushkni
me kerkue gjithfar fjalore
me i pershkrue me ndjenjë arbnore
ato pejzazhe mahnitore
'''''''''''''
ruana zot me dalë n' alpina
ku e ka sjellë bardhsinë, ajo stina
ato borbardhat mbi qetina
t luen,n 'për gjak ajo ndjenjë mëlmesa
t' shkon nji joshje me u lidhë besa
me tu lidhë besa shpirtërore
me hjeshitë mbi shtresa bore
'''''''''''
në daq' thirr fishtë n, daq thirr homer
edhe poet e shkrimtarë tjerë
edhe merr pendat botrore t' dores
por hjeshinë s' mund ti a shkruan bores
'''''''
ajo ësht vet fytyrë bardhsija
që shkrinë art kah shkëlqesija
aman zot me dalë n' për pisha
kah me gjurmë shihen do bisha
dhelper n' gjurmë kah lanë ka kambë
edhe tjerë neper qdo pllambë
ku ka lëviz ujku e qakalli
ku ka ndejt zogu prej halli
'''''''''''''''
atje n' qerdhe n' majë mbulue
me do fjera,qerdhen shtrue
ku i shihen këmb't ngjyrë të arit
n' majë qetine n' borë t' acarit
si ta shtroj germen në at hy
qe mi merr hjeshëm dy sy
'''''''''''''
bora mblue n' pikturë mbi dega
thash ti marr do fjalë nder shega
apo ingjisë ti marr hua
ne imagjinim kahdo pa nda
a thue ylli vallë a i ka
eh me thuaj o bukuri
a mi jep ti me hejshi
''''''''''''''''''
me ja shkrue hjeshinë t' verrtetë
bores degve kah ka mbetë
ku jan mblue pipat me fletë
edhe t' ja shkruej n' zemer qetines
lott e shkrimit, e' t' kanarines
''''''''''''''
që la qerdhe e shkoj flutrue
n' dhena tjera shpirtë me pshtue
prej acari e prej ftoftesije
kaloj male e kaloj vrrije
tu shtrue t' bukur kahdo prej sqepi
kangen prore bregu a shkrepi
deri sa i dit atje n' zallina
motin te nxeht ku e mbante stina
me plot mallë për at fole
nisi këngen në tjeter dhe
''''''''''''
ku ta gjejë nji germë ma t' miren
ku ta gjejë nji dritë safiren
ku ta gjejë mbi uJ t e zallit
nji fuqi t' shartueme mallit
m' kan ra ndjenjat n' pikë te hallit
e s' po mundem me e pershkrue
hana driten kur ka lshue
permbi borë me dritë n' gjys vetull
edhe ti kisha mot e shekull
plot fjalore e fjalë madhore
te gjera shprehje si qiellore
nuk ja gjej fjalen e ndjenj dehun
njiqind penda ,me i mbajtë mbrehun
'''''''''
se ma e thellë ësht bukurija
deri n' at zemer nuk' hyn mahnija
e asnji shkrim që e,shkruan njerzija
es vargu i lirikut
se borëbardhat e albanikut
te mahnisin o poet
vshtir ësht fjalen për me e gjetë
per kto qehre magjistare
me i spjegue n' vargje rimëtare
'''''''''''''
se ësht shprehja e fenomenit
e kjo pamje e drujve e rremit
ësht natyra n' mister t' gjenit
degtë me borë e male e frymzime
e ato t' bardha valë n' kullime
që at qehre me piktura
që i lidhë zoti n' t' vogla ura
ura e ngjitje e kombinime
borë e fluska plot mahnime
ura ndjenjash t' bukurisë
ku fije bardhat e hjeshisë
njera tjetren me dritë e lidhnin
ne harmoni fjollen e dridhnin
fjolla fjollen e drita driten
si ndoj urë at koloriten
kur ylberat e harkojnë
ashtu dritat n' fjolla shkojnë
thue po thyhen e po lodrojnë
tu u lidhë prore me vizlllimen
tue ja nxitë lirikut rimen
'''''''''''''''
nxisin t' bardha shije t' knaqsisë
si vet arti i bukurisë
me qendisë n'din veq ora
'
mbi mal'bardhat ku fjollon bora
edhe e bukura kangë me gzime
kanarinat n' fluturime
kto hjeshi neper bregore
nuk i thot mendja njerzore
mbi bardhsinë ah rruzullore
po me dalë neper ahina
neper breshta edhe n' rrëpina
ku mbanë bora maja e shkrep
me i pa plisat kep më kep
me i pa qyqet e skyftera
me e ndje leht si lmohet era
neper majat e drujve shkrehet
me nji mallë që n' pendë nuk blehet
e as nuk blehet në qiell t' gjersisë
as n' sekret t' oratorisë
as qels zemre nuk e mbanë
emocioni e shperndanë
si ajo drita kah ai qielli
si i shperndanë rrez artat dielli
ashtu sharmi ne ndejnja shpirti
si vizllima a koloriti
i shprndanë oratoria
kahdo rrin ne shpirt ndjenjësia
prandaj ti o fjalori im
pse nuk qelesh ne zberthim
nuk e kapë dije as shkrim
emocionin e pa kufi
me e zberthye n ket bukuri
e kahdo me te bardha fjalë
artit t e vargut me ja dalë
''''''''''''''''
art e shend e estetikë
bukurija n' curril kur pikë
që të duket gjam safiri
si me shndritë guri ma i miri
'''''''
ashtu duket akullnaja
nder qetina e nder rrëkaja
valorëzime shkumbe e bore
qfar perzierje mahnitore
qfar shartimi ne e arte vizzlore
porsi e magjikshmja mbo borë fytyra
reflekson me sharm engjyra
qe levizen kah vizllima
e mua me dehet vargu e rima
kah e ndrron shkelqmin bora
bashk me follat kah ujë bora
qe po binin mbi ujvare
ne kullime t' tok s' shqiptare
valë bilure tue lakue
n' mjedis pyllit tue grugllue
e kur n' shartim bjen n' akuj fjolla
edhe shtresat akull holla
stalaktitet varë qdo ane
kah shkon uji breg e rane
me vizllim kur kryqzojnë shndritjen
thue formojnë mbi dhe mahnitjen
kshtu kah prroni n' mjedis pylli
kur bjen mbrëmbja e nxitet ylli
per me dalë me pa n' qetsi
si shkon e bardha bukuri
mbi natyrë e vala n' prroje
si gurgllon po toje toje
neper akuj vjerrë shkëqlimi
ku vjen fjolla bardh prej gzimi
q' ësht ky art prej kombinimi
''''''''''''''''''''''''''''''
që ta bën shpirtin aq t gjerë
si mbi borë e bardha erë
qe te mahnitë kah romantika
kur fryn leht mbi ato pika
neper akuj e mbi borë
e mbi pjezazhin mahnitorë
q'sht ky art i bukurisë
qe e ka toka e etnisë
mëmë etnike shqiperisë
q' esht ky art i bardhë me borë
q ' jan kta trupa mahnitorë
druje e bredha e qetina
pisha e rrema e stalagnina
gjelber anash dikun levore n' levore
neper lisat me bregore
edhe ne fusha ne rrafshina
ku ka mbet neper qetina
me u mahnitë pej ksaj mjeshtrije
qe e shtron punë prej perendije
rrema kthye anash prej bore
thue se ngjyrat i kan qiellore

''''''''''''''''''''''''''''''''





si ta shkruaj me thuaj oj hanë
si ta shkruaj oj gjuha nanë
si ta shkruaj o mal e det
si ta shkruaj ah o poet
si ta shkruej ket sharm t' bardhsimit
ku e prek era majen t' lmimit
ku prekë era leht at borë
si ta shkruaj o zot me dorë
mi fal zot fshhetsitë t' natyres
t' ja pershkruajn bardhsinë e ftyres
bores t' lehtë që n fluska t' lehta
bjen mbi ne kndej ku rrin jeta
edhe i jepë dehjen t' ngazllimit
endje e shekuj i jep frymzimit
'''''''''''''''''
per me e shprehë shpirtin e shkrimit
per me e shprehë n' fultrim at shpendë
përmbi t' bardhin hy plot shendë
thue se hyu vërrtetë ka ra
kah ajo shtresa qeillit nda
thue esht nda me i far bardhsije
per me mblue me afsh qudije
dhe rruzull e shtresë njerzije,
bora e bardhë me t' bardhë jorganin
mblue e ka shpirtin e gjanin
gjan e shpirtë te tokes t' vet
deri n' buzë ku shtrin ai det
dilni o engjiuj veq me pa
shihni fjollat si dijn me ra
aty n' fjolla permbi rrema
shiihni leht si mblohet pema
pemë kodrine e bregdetare
n' vrri e n mal n' koder shqiptare
'''''''''''''''''''''
dilni e shihni at bardhsinë
dilni e shihni mrekullinë
thirrne n' lutje perendinë
thirrni n' endje n' gaz e lot
gzonju bores t' bardhit mot
shihni në ara e shpatije
shihni lugjet n' valë ingjije
shihni dheun si ësht mblue me nurë
valë gurglluese shkumbzojnë n' gurë
si rrotullohen n' fjolla bore
shihni xixëbardhat zallinore
si buzqeshin n 'qdo fjollë bore
shih s i ,pijnë me gzim në shekull
shih si gzohet hana n vetull
shihni zallet si pijnë fjolla
shuhni ujra n' shtresa t' holla
shihni boren si bjen n' ujë
hana shkruj e qielli shkruej
nuk e thonë me vjet e muej
fenomenin t 'bukurisë
as ai yllë që rrin qendisë
që ato fjalë i ka ylltare
nuk e thot hjeshinë shqiptare
as me zberthime imagjinare
''''''''''''''''''''''
se hejhsia esht aq e thellë
ne emocione ku rrin mbjellë
e nuk esht aq leht me e thanë
pa e pas fjalen oqean
pa e pas fjalen qiell te pa fund
pa ju dhan po yjve mund
edhe fjalereve kahdo magjike
me e zberthye shqipninë etnike
ne bukuritë kahdo qe i ka
neper lum e prrue e va
neper bjeshk e fusha te mdhaja
pyje brigje kodra e maja
neper alpe e nder lugina
neper pllaja e kodrina
grigje suka e bregore
kahdo i thonë po tokë arbnore
duhen dete me fjalore
duhen trajta plot vizllima
duhen vargje plot me rima
duhen mjeshter t' bukurisë

porsi zogj me i kndue etnisë
'''''''''''''''''
as në alpe as n ' ledina
as ne ara e as n' rrafshina
kur me borë mbulohet stina
nuk i gjendet magjike fjalë
me art fjale me ja dalë
bukurin qe e ka falë
i madhi i qiellit i larti zot
duhen vite shekuj e mot
veq me folë si ciecroni
per ket art kah dhe i joni
e si si cireima e bilbiltare
me e rume ne vargje shqiptare
'''''''''''''''
me fjalë bardha borë mira
kahdo leht e qon erëlira
kur me fjolla e puhi t' lehta
lvizë n' për degë dimrorja fleta
aty ajri t' dehë si hana
ta nxitë gjuhen qe e flet nana
nanë shqipnija n' kreshta , e shega
kur me borë i mblohet dega
'''''''''''''''''
po me i pa ah deg't ah'tore
qarre e shkoze e bungë' tore
edhe rremat mbush bardhsi
boren t malit n bukuri
edhe arrat me levore
zot q 'hjeshi përmbajnë arbnore
aman zot i thuej kanarines
le t' ma falë nji za, t' cicrrimes
mi thuej zanit te currilit
e melsoit t e bilbilit
edhe ujvare s' n' rrejdhë t' zmerilit
se ata gurë qe i ka t' bardhsisë
jan zmerIle t' perendisë
ti rimoj si zemra e gnjyres
as pendes shembelltyres
qe frymzohet tu i shijue
bukuritë mbi va e prrue
kah shkon vala ne brigje bore
neper pyll me rrugë lakore
dilni o djem ju me dashnore
ju rini n' kto kohë kohore
shihni ëmbël qdo fjollë bore
e kur t' flisni me qdo fjollë
merrni dijet n' shpirtë e shkollë
edhe thithtni bukuritë
mbani fort ju dashuritë
mbani bashk kombin me fe
mbani shqipninë në nji fole
kah etnike ësht me dhe
se ka shum kjo fjolla ari
se e ka fjollë qdo germë shqiptari
se esht fjollë edhe mirsija
si borbardhat n' vise t' mija
kah ecë pernda e bukurisë
me yllsi me shpirtë t' thellsisë
nuk ja prekë fundin hjeshisë
''''''''''''''''''''
ah hjeshisë që bjen nder male
kur ajo rrjedhë qe e cë ngadale
ne mes bore e qetine
kur bjen sqep prej kanarine
me pi ujë aty ne at va
n' permes bores kah shkon nda
n' dy tre rrema vizga e vija
ku e ndanë valen ajo kthejelltsija
po kjo vet ah esht mahnija
esht mahnija e kullimit
me pa ujë me borë t' shartimit
edhe hjeshit qeillore t 'drinit
qe shkambijve ecin n' vala,
kund n' curril kund n 'per sterkala
kah i ecin peshq e njala
edhe bora ku shkrinë butsinë
ku e puthë vala fjoll 'bradhsinë
as gjeniu qe e sht ma i thellë
mbi ket valë ndjenjat si mbjellë
per te arrit fundin t ndjeshmerisë
ku shkrin arti i bukurisë
ku ai art magjikshem flet
kur pikon fjolla e lehtë
valë e borë ku shartojnë jetë
edhe i sheh ah rrudha gurit
kto larmi ndrique prej nurit
zot i madh kur bora e parë
mblon hapsira fushë e arë
edhe bjen syni n' lugina
bjen ai cak,me nxjerr deh'sina
ato deh'si qe i kerkon malli
shpirt e ndjenj si za kavalli
kah bien t kthjelltat valë uj'zalli
si za i fyellit qe ndrron damarin
ashtu e prekë ndjenja shtegtarin
kur del bores e sheh gjahtarin
kah ne bjeshkë ne fushë e vrri
gjurmë ka lanë gjahun me E mbrri
e ato gjurmë ah ferkemtare
thue se vi ajo bardhtare
qe e ndanë boren e rrafshinen
n pa,ansi tue pa ledinen
ta ndanë shpirtin n' dy knaqsi
ti nxit art e bukuri
per me i nxitë kahdo qe ke
gzimet t' mbrenshme barsdh si rrke

edhe hapet syni i mjerë
me lakmi me nxan qdo her
kahdo t' sillet e hapet rrotull
sheh gjahtarin kah msynë n'strofull
me gjetë leper e fllanxë mali
ku ai dre vrapin e Ndali
ku E ka ndalë vrapin drenusha
me shikim tue pa kah fusha
ajo pendushem me do lot
qe i rrjedhin neper mot
se ajo t' ftoftit e tinzrinë
i pergjojn vesht qe lart i rrijn
edhe kjan se nuk ka besë
n' ket hjeshi nuk don te vdes
edhe kercimet e ferkemit
mandej kriht e kaqadremit
veq me i pa i madhi zot
permbi uj t' kulluem si lot
ku ai rrin se eSht vonue
nuk ik larg per me shtegtue
por se rrin nga i her nder kroje
kur bjen bora toje toje
edhe i sheh valoret shkrue
fjollat t' bardha tue lundrue
permbi rrejdhë e permbi va
e ai leqe bën pa nda
pse e mahnitë ai uj mbi dhe
fluskë bardhsije e bores t re.
zot i madh me pa hjeshinë
kur n' livadhe bora shkrinë
sharm e fluska permbi bari
n' per qdo fije flet damari
prej bardhsije e sharmimi
edhe flet gjithkah larmimi
i lule fletes trandafilit
edhe fleta e karajfilit
qe bardhsisht ngazllen me fjolla
ku e nxjerr koken lulebora
edhe tjera kercyell holla
luleflete e zambaku
dojn me dalë n' lodrim prej gjaku
me marr hov neper shpatije
se i dehë bora bukurije

t' gjitha kto jan lule te vona
qe zbukurojnë nder viset tona
ujrat me valë kur ndahen ne vija
ne mes bore kah kthejelltsija
valal vala nga i her shtrembrohen
ne trup te kthjellun kah lakohen
nji e mahnitshme gurgullimë
bashk me te zogut cicerrimë
zogjve te vonë qe i ka joshë bjeshka
ujë i e borë qe i hjeshon kreshta

si ti them ksaj bukurije
ksaj mbulese ngjyr bardhsije

hana e yjet kle ta dijnë
ne at pasqyrë me shend kur vijnë
me i pa vetull e bukuri
mbi ujvara nder bardhsi
ata edijn gjuhen t magjisë
si ti ia thonë n gjuhë t bukurisë
qe u dha dija e perendisë
ata edijn neper qdo pore
si ta shprehin at art bore
neper bjeshket bardhasore
qe me prroje e me qetina
me ata akuj e ledina
me ata rrema e krih ne pisha
me ato gjurmbë kah shkelin bisha
ujk qakall dhelper ari
me ata zogj plot bukuri
me ata druj me ato shkurre
me at mahni ujë prroni e gurre
qe as pendat e poetit
sikur t eken sa faqja edetit
kurrë n mbrendsi me art se thonë

ah hjeshinë e vendit tonë

se ngjyrbora te perhfshinë
ta shterr artin pednen t shkrinë
ti shterr shprehjet varfanjare
se e ka hjeshinë n thesare
qe si njjeh gjuha kombtare
as njerzore as alfabete
se hejshija esht gjuhë ne vete
duhet art e shembuj jete
me ja nxjerrë pak kuptimsinë
kur shpalosë bora bukurinë

si ne male si ne prroje
si mbi valë e si nder kroje
si nder rkaja ener shkurraa
si ne bjeshkë ne vrrija e curra
si ne ne zabele e si ne maja
neper dushk nde te larta pllaja
nder valbardhat qei bien tue kcye
mbi syprinat pikat thye
kur kthjelltsinë ngacmojn permbi
ku e mbanë rrafsh ai ujë mahni
mbi zallinë e bukuri
ather pikat e vala bardha
kah shperndahen su´´i shkumbardha
ne hjeshi bore anve te shtrue
kto kah bien n 'cinglim PIKUE
NGAPAK VRIMAT TU I RIMUE
TRRR E SRRRR E PIKA VRIMA
dikund shum edikund t e ima
mbi ujë borë optikë te zallit
tue vrimue syprinen ballit
me do tinguj krejt gjuhsorë
qe shkrin yje e meteor
qe nuk mbahen knaqsi qiellore
per pa ardh ne ujë prrue bore
per me pa e per me ndje
se si bien valat me rrke

se si i zbardh bora n dy anë
kan zbrit qielli rreze hanë
per me me pa shartim e ranë
se si optika si gjam ksritali
e then valen n mjedis mali
pkah kalon prroni me ujë
don vet qeilli ta pershkruej
por as ai gjuhë s' po gjenë t' pasur
SHARM E SHENDIT PER TE IU QASUR
QASJUNI JU TJER QIELLORë
KUSH MA PARë MEOENDNE NE DORë
KSAJ HJEHSJE PERMBI BORë
ERES QE NDANë FLUSKAT ne ajrije
pikatore bukurije
im ajo bora nder shpatije
qe eshprendanë nji erë ftoftsije
ballit te bjen o zot e qerpikut
ti luen gzimi dejt si te fikut
kur luejn embel plot embelsi
ne erë te lehtë ne harmoni
ashtu rrathat qerpikore
luejn me gim n per pilkla bore
qilu e mshilu syri e drites
kah hapsira e estetikes
gjer e gjat neper gjersina
ku i lshon kriht ah gjeraqina
qe noj gjak kerkon n' vrojtime
permbi erë me fluturime
ajo ne art tue marrë fuqi
permbi qiell me dy krih shtri
kundron boren mbi bardhsi
se mos sheh kund shpend t,vonue
mandej ne krih per me ju lshue
mbasi ne sy ta ket diktue
ne curra mali e nder shkurre
ta ket pa kund afer gurre
ndoj zog n 'sqep mahnit prej bore
nder shpatije a nder bregore
ku bardhsija shndritë e shtrohet
ku ai zog shum dashurohet
mbi gjersi te bardha shtrojes
ku ia thot po kanges t gojes
me at sqep te bukurisë
mbi bardh trojet e etnisë
mbi vargmalet t bukurisë
kur dimroret ato stina
i zbardhojn ah e qetina
te bardha quka suka e vrrije
ara e fusha prej bardhsije
'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' ''''''''''''
xhelal ferizi autori në mërgim
'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' ''''''''''

Titulli: Vargje Nga Poeti Lirik Xhelal Ferizi

--------------------------------------------------------------------------------

Miku im

nga autori xhelal ferizi liriku i vargjeve shqiptare i harruar neper mote
'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' '''''''''''''''
Miku im moj amerikë
sa për pare e metelik
mos mi le motet me ikë
me me shkue koha me mjerime
me varfri e sabotime
papunsia neper troje
e me vuejt po per buk goje
kahdo e lashtë e mjerë shqipnija
per me e mblue mbi dhe varfria
mos mi le n' varfri kto troje
se nuk jam sa për i fjalë goje
mik me ty por me gjith mendë
thell miqsinë po e kam gdhendë
në at zemer që e kam t 'diellit
në at shpirtë po, që e kam t' qiellit
'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
ma shtro rrrugen n 'perspektivë
mos ma shndrro gjakun n' pasiv
por mi nxejë pak ato deje
se ti s' luen po me lojë feje
je e gjerë sa e gjith gjithsija

mi vesh në ari fiset t' mija
se me fe je altruiste
mi heq blloqet sanksioniste
e mi shto fondet me pare
ta lulzoj token shqiptare
'''''''''''''''
kahdo rrin e lasht' antike
gjith ku i thonë shqipni etnike

mirë n' qdo skutë t 'm' ju shtrohet udha
m' ndihmo n' gjade e hekurudha
m' ndihmo mua n ë emer t' zotit
ndihmoj tokes t 'kastriotit
ah m 'ndihmo gjithmonë si mik
më gjejë kredi e metelik
''''''''''''''''
m' ndihmo shum me bankë botrore
që ti shtroj rrugët toksore
ti shpoj kodrat me tunele
neper malet me kordele
të më shihet kahdo rrita
neper fshtra të shoh drita
e kahdo në male pyje
të ndriqohen porsi yje
'''''''''''''
të mos me vuaj për buk fshatari
per nji euro a i rrotë dollari
per me e u tha gati me vdekë
tue mos pasë ndoj pare a lek
as me ble as buk as ujë
veq tue shkelë gjith thundra e huaj
tue shkelë qizmja koloniale
tu ia grrye po fusha e male
tue mos e lanë kah puna as ndera
tue e ja grrye ato miniera
lirë tue shitë neper tendera
''''''''''''''''''
e tue qa po i shkojnë shum mote
ka mbetë gjveshur para bote
ma ka mblue papunsia
korrupcioni e hajdutria
dikush vjerret kah litari
e dikujt i bie samari
përmbi shpinë por si rrogtarë
tue sherbye per sundimtarë
e per pak pare tue rjepë lkuren
kush tue e zgjedhë me turp ushkuren
'''''''''''''''''
tu i shit femrat prostituta
na u turprue sqepekrruta
ma nuk mbet shqiponjë krenare
por se shtrue ësht për pak pare
u mbush zhgjyr feja shqiptare
edhe toka në gurë e dhe
mercenarë gjithkush tue ble
''''''''''''''''
e tue marrë pazarin lirë
nuk lanë grua as burrë të mirë
nuk e duan me nderë mbi dhe
sa i zallotë po duan me e ble
me i sherbye padronve t' huaj
me i bë shqipes gjakun ujë
e me shtrue nder gospodarë
nder padron e aksionarë
me ja pi gjakun kamata
me mashtrime afatgjata
banka rob me e mbajtë shqiptarin
zot me e ditë gjithmonë tregtarin
euro e lekun e dollarin
tjeter zot jo kurr mbi dhe
veq mashtrim me pi si fe
''''''''''
e me u prishë shpirti i njeriut
veq per teka t' fajdegjiut
por se kshtu zoti se thot
se nuk shtyhet jeta dot
ne kto hile e ferre t' zeza
me mi tha po fis e breza
siq mi thanë peranadoritë
mi shëmtuen po bukuritë
as nuk më lanë në t' lashtin dhe
ditë te bardhë as gzim me nxe
veq me plaqkë e me hajduta
tremij vjet rrethue me huta
me robri me rjepje t' gjallë
mi kan djegur dhe e zallë
me kan varfrue neper mote
me kan sjellur n' gjithfar rrote
tallu e shkel perandorija
ne qdo pllambë mbjellur varfrija
e jo puna e progresi
per veq fajdja e interesi
''''''''''''''
ndrrou pushtues e ndrrou kolon
me shkoj jeta me demon
me pushtues e me satana
tremij vjet qanë shqipni nana
e nuk mbet kund pllambë pa u tha
tue shëmtue po grek e shkja
edhe bullgari e romaku
tremij vjet ju ka djegë gjaku
varra e shpirtit i mbet qelë
po as sot s' po ka kah del
më jep shpresë më jep kredina
se kshtu keq m' shkojnë moti e stina
mbetun shkret e tha mbi zallë
gurbetqart m' kan mbetë me mallë
për pak buk e për nji kore
kurr pa e pa token arbnore
veq se ata s' po kan ndoj pare
me mbjellë shpresë n' token shqiptare
edhe po mbrrijnë tash sa kohë larg
n' lot e mallë po vi e varg
aman zot ti moj mikeshë
pse n' fabrika nuk m,ke veshë
se po m' qanë qdo karajfil
s' po kam shtof s' po kam tekstil
e' s' po kam as kund pëlhurë
m' ka mbetë toka djerrë e gurë
as s' prodhoj pambuk as lkurë
as ndoj gjam as qelq plastikë
nuk ,m punojnë as djal as qikë
e kshtu keq po m,duket jeta
trojet djerrë po m' duken t' shkreta
as ndoj qepë kund as shalqin
as ndoj kungull as vidim
nuk po m' shihet mbejllun në arë
as kund grurë po as ugarë
as bujqsi s' po kam për farë
m' thuaj mikeshë ktu kush ka dorë
kush don djerrë kshtu me m' lanë horë
m' digjen gurë e kokrra t' zallit
kam mbetë keq po në pikë të hallit
se un shtrue jam keq n' varfri
as ndoj vid s' pordhoj me vi
as metal po as burgi
as ndoj poq jo elektrik
kot po m,shkojn plumb e qelik
edhe krom e xehe tjera
pa bujqsi po m,rrin pranvera
e po m kjajn po bari e fjerë
koha me thot shqipni e mjerë
gurë më gurë ku i thonë etni
s' mund t' kem mik me kët varfni
nuk prodhoj as llamarinë
në skamje më ecin mot e stinë
se po m' jet n' për rrugë rinija
me mbjellë vnerë e me mbjellë t' kqija
krime e drogë e me do leqe
per me u marr me punë te keqe
jo me shkolla e edukime
me jan shtue korrupt e krime
ndoshta n' shpirtë m' rrin e sterkequn
ah mos m' le kput as terhequn
'''''''''''''''''''
her me i gjuhë qe si bie dot n fije
me i vizllim luster miqsjie
mos mi le fiset pa dije
se varfrija me deformoi
mbarë vyrtytet mi shkatrroj
nuk ka mbet kund besë shqiptare
qdo princip shitet per pare
edhe vullnetet me jan tretë
pa ndoj punë e kualitet
se po me qajnë po kodra e male
e po me vyshkun dal nga dale
rrudhat ballit me do thija
e po me vyshk po papunsija
msa e popullit nuk gjen shteg
koha emoti t' gjallë po m' djeg
e me lotojnë po dhe e det
se junani m 'rrin karrshi
edhe tjerë që m',rrijn zgerdhi
serbijan e rus shergji
''''''''''''''''
që s' duen t' m' shohin as perime
për veq gjak e lot e krime
e ti mue n' qoftë se m' ke mik
pse s' m 'lshon pare e metelik
t 'mbaroj kulme t' mbaroj udhë
e ndoj farë mbi dhe me hudhë
te bujqsisë me moderni
te shtroj agrarin varg e vi
se per at qiell e per tok e dhe
m, thon shqipnija me shum fe
e un per t' keq s' po due me u pa
me bë gisht n' mue grek e shkja
''''''''''''''''''''''
edhe me qeshë po dheu me glob
mos ma le etninë n' ket kob
o m 'thuej mik si duhet thanë
o mos m' le nën diell e hanë
me jetue me kët bojkot
se kshtu s' thot i madhi zot
e kaq keq me u djerrë shqipnija
me iu tha për t',gjallë bujqsija
mbush me driza mbushë me ferra
s 'po ka tranguj s' po ka serra
as ndoj qepë as ndoj qershi
as s' po ka pjeshkë as hardhi
shihja trojet varg e vi
s' prodhon rrotë s' prodhon ingji
as ndoj serm as shndritje ari
për fisni që e kish shqiptari
''''''''''''''''''''''''
n' qoftë , se ti m' ke ardhë per mik
kurr ai diell s' ka me tu fikë
ah m' levro kredi marrshalle
mi lulzo po gurë e zalle
m' thirr zelanden m' thirr anglinë
edhe at mikun australinë
edhe miq tjer at malejzinë
arabinë at saudite
e miq tjerë që i ke prej drite
si at kuvajtin me shum tjerë
e mi shndrro n' lule bari e fjer
mos ma le atdheun e mjerë
ne papunsi ne mes europe
si mbet fshtatit as bisht lope
as bagti as dhen as dhi
me ka mbet fshati pa bujqsi
i pa gdhendur e pa plane
pa bylmet si i therrë mejane
pa ndoj pemë e pa hjeshi
nuk i duket kund gjallri
as ndogj gjade as ndoj urë
as ndoj pemë agrokulturë
as ndoj dritë n' infrastrukturë
veq po shihen trafikime
do stershtije me mashtrime
dhunë e gjake lot e krime
qesin vasha per pak pare
neper rrugë e trotoare
por n e e duam etninë n' zhvilim
po duam punë për kombin trim
''''''''''''''''''
s' po m pëlqejnë mbytjet n' për dete
mirë po dua me u lidhë për jete
me u dallue nder shum shtete
nder shum kombe kah zhvillimi
jo kah trupi e fjadja e krimi
veq kah ndera e kah puna
jo ne mashtrime e kah dhuna
me trafiqe e tarikate
gjith tue u ndje si i qyqe nate
por un po i dua do gjallrime
ke te ringjallet toka trime
me prorgrese e me zhvillime
m' jep kredi e m' jep hua
se do t' mbesim mik e vlla
se po dua puna me, m' vlue
e jo n,krime me u shëmtue
n' mafioz e n' tregje t' kqija
m' shitet nderi e m' shitet fmija
veq pse gjallë m' ka tha varfrija
e' s' po ka ma mshirë n' për mot
m' ka harrue ai i madhi zot
ah mos m' le për krim tranzit
e për mik doren ma ngjit
'''''''''''''''''''
m' gjejë do djem ku m' jan t' vërrtetë
që dojnë pun e që dojnë jetë
dojnë me shkri djersen n' kët dhe
ah n' shqipni ku i kam,tri fe
ndoshta n 'punë dojnë me m' lulzue
ndoshta mirë dojnë me m' zhvillue
e un për punë kam ma deshirë
due me qenë shqipnija e lirë
moderniste europiane
tokë e bukur albaniane
jo per krim e jo pa punë
se s' m' ka mbetë fabrik për zhgun
shtof pelhure as lesh me tjerrë
me ka mbetë etnija djerrë
toka e ndryshkur shum fabrika
n' papunsi m' rrijnë djem e qika
as për leckë e krejt jan tha
as ndoj harren kund nuk ka
se kshtu deshten grek e shkja
me mi prish fabrikat prore
me u shkretue toka arbnore
po un ty t' fala me shnet
dua turizmin n' tokë e det
edhe prodhim dua ktu n' kët dhe
me pasë mall n' vërrshim si rrke
port me port si e gjith bota
trenat t' mi t 'levizin n' rrota
ne hekrudha me elektrika
t' m' kthehet shpresa n' djem e qika
t' mbushet mall etni e jona
me transporte e me vagona
jo per kore e,per salepa
me m, kja qyqet n, gllije e shkrepa
se at'her mik besa nuk m' ke
kshtu për t' gjallë me m' lanë me u bre
sikur brehet mykut muri
si me u bre ashti nën guri
mos m' le ftoft me t 'ndejt me zemer
mos m' le poshtë me ra me emer
se mua m' thonë shqipni e vjeter
druej ma mik s' ke me gjetë tjeter
per miqsi e për dorë t 'parë
as nder sheik as n 'gospodarë
as ne indi e nder arab
as ne azi as ne pangjab
as nder kombee fis ee fe
kahdo mbahen tokë e dhe
se ti larg pak besa ke shkue
bank botrore s' m' ke levrue
edhe fort n' mend nuk t' ra për mue
un që t' zijtë hoqa t' ë ullinit
mbet si knetë për loj t' zhapinit
edhe me grrye shum krokodila
mu thanë flettë e karajfila
mu tha nderi për nji pare
e' m' jan shitë vasha shqiptare
prej varfrisë ksajë smundje t' keqe
fort m- ka ra nami n- per leqe
edhe m- ka ra turpi mbi fe
sot po m' qajnë po gurë e,dhe
edhe po m' qajnë po gurë,e zallë
e un ma s' mundem me bë ballë
me verfri që m' ka rrethue
krajl e mbret po qeshë me mue
edhe po qesh po dheu me glob
se varfrija qenka kob
e un djem kam shum t' mergimit
te gjith do i lidhi për betimit
se ata në dorë me i pasë kredinat
gzojnë bilbil e kanarinat
e me bajn shqipninë n' kopshtije
lulë parajse e bukurije
atje n 'mergim e ke nji djalë
djal shqipnije që rrin fjalë
qe po i ka po shum ide
por se shkret ka mbetë mbi dhe
e shkretue ma ka varfrija
ah rrethue n' bojkote t' kqija
ma mohoj po koha e shkretë
hiq ma pak se tridhjet vjet
po ai mi ka njimi ide
edhe mendjen ma ka rrfe
qe nuk bjen shtrue nën armik
as n' korrupt as n' metelik
por se e preu nji rrot e keqe
fort po i del rrruga me leqe
tash n' decenje vuan e tha
dritë per sy pa i lanë ai shkja
ndiq e tret neper llogore
ndiqe zbathun n' shtresa bore
mbylle n' burg e rreh n' dajak
mbylle n' mure e laje n 'gjak
lshoj agjenta si kokrrizi
po ai ësht xhelal ferizi
qe po ka ide si ari
ai kredi t' kërkon ma i pari
me ndermjetso ti ne bankë botrore
ky e luzon token arbnore
se po ka po besë e fe
kurr tradhtija s e ka ble
siq ka ble shum mercenarë
per ndoj zllotë a ndoj dinarë
por ka mbtur ne gurbet
mbasi djal shqiptarë su gjet
as ndoj burrë me gjak fisnik
me e perkrahë me metelik
me i ofrue po dorë në jetë
ai per atdhe po don me shtete
at shqipni me lidh per jete
kahdo i thonë e lashtë etnike
me e forcues porsi qelike
e jo me rrena si disa
qe jan shit nen grek e shkja
veq premtojnë do jargë tradhatre
por genjejn po ashiqare
se me kohë hasmi i ka ble
hajr etnisë si bien mbi dhe
veq bejn zhurem e kuisin
her zgerdhijnë e llomotisin
por se kurr themel nu qesin
per veq te tyre interesin
ate e kan ata atdhe
tjeter s njohin zot as fe
po ky xhelali ky liriku
tridhjet vjet ju tha qerpiku
e i ka thirrë shum pasanik
te gjith kah jan ata me qiflik
agallarë te kohes të re
te gjith kah jan ku rrijn tue bre
ah at pare- e tue hargjue
neper lukse botes shtrue
i ka thirr per me u bashkue
qe sa vjet e lshoj kushtrimin
e lshoj vargun e penden e shkrimin
por se te shurdhra zemrat qorre
jan shpernda si qyqe në vorre
thue shqiptarë dy vetë s' bashkohen
prandaj shqipet po varfrohen
po varfrohen e po mjerohen
se mbi dhe kund dy shqiptarë
nuk i gjenë me u lidhë n' nji farë
e as n' nji punë n 'dobi te vatanit
m' jan shpernda barijt stanit
gjithkush fyellit t e vet tu i ra
per dhe t' parve hall s' po ka
as zengjini as pasaniku
per atdhe as sa i fletë fiku
qe eluen era ai nul luan
as ne kokë ndoj plan nuk bluen
veq do lukse personale
si argtimet n' karnevale
nuk po ka ma brengë mbi dhe
per tokë t' parve as per atdhe
'''''''''''''''''''''''''''''
prandaj qanë me pendë liriku
nuk po i teret ai qerpiku
se armiku me shum plane
ja dodj token iliriane
me varfri kah esht etnike
ma ka shkel thundra armike
por se ky ne kushtrim po thrret
te gjith kush duan po dheun e vet
me u bashkue te gjith si ni dorë
farë e fis kush ësht arbnorë
edhe projekt me nisë n'ë atdhe
ne at shqipni ku i ka tri fe
në emer t' zotit ai po t' thrret
n 'dhe të huej nuk don me u tretë
por me qenë aktiv n 'projekt
ne troje e tnike me fabrika
me i punsue djem e qika
fort po i duhen pare e e,lekt
boll shum lutë na ia zevzekt
pasanik ka h ka kokshkretë
mednjemdhej e hund perpjetë
qe ma kishin mendjen hu
tu u sjellë botes si haru
hajr pa i pa atdheu i vet
disa duken mednjelehtë
te pa ndjenja per atdhe
thue per pare ne tokë ja n le
jo peer veper ma ma dhore
veq per luks e devizore
------------
por se ashtu s mendoj liriku
qe se deshti meteliku
edhe dollari per punë madhore
per do firma në tokë arbnore
ai gjithmonë po ka mendue
por se dorë kurr pa i ofrue
asnji bankë as ndoj zengjin
prandaj mbet me pendë e shkrim
neper zalle e shkretira
sepse kohrat jan të vshtira
ka ardhë koha e pa shpresë
veq per jargë e interes
besa popull more vlla
tjera ndjenja thue nuk ka
veq mashtrime e përdredhime
kohë me leqe e me krime
jargatare e servile
nuk mbet kohë ma karajfile
mbaje veten o milet
ndoshta e ardhme tjeter të pret
por se i zi qdo shekull po vjen
e nuk dihet s e qka bjen
por liriku ma nuk thrret
mjaft ka thirrë qe tridhjet vjet
---------------
tash liriku po e thrret miken
at turqinë e ameriken
singaporin e malejzinë
saudite arabinë
me i lëvrue kredinat t' reja
për me i nisur puna e zeja
edhe prodhimi në tokë shqiptare
porse parja ne dorë tradhtare
mos me i ra askund hajdutit
as kok'tulit e atijë hutit
veq në duar të menqurisë
qe ja don t' miren etnisë
me bankë botrore me nisë t' re

ndoj progres a punë nder ne

kahdo i thonë shqipnie etnike
duam kredina metelike
amerikë m' ndihmo moj mike

se ne kshtu mendojmë me miq
duam me mbjellë limon e fiq
e buzë detit portokall
duam hotele në ujë e zallë
edhe fabrika n- troje e dhe
me u kthye shqipet ku jan le
se shqipninë e kan fole
m' ja u zgjat doren mërgimtarve
mos ndëgjo hater t 'barbarve
që po m' lënë pa shteg e udhë
edhe pa gjade e hekurudhë
pa fabrikë pa shtof pëlhurë
e më 'qajnë qyqet mbi gurë
nga varfria e dredhia
korrupsicini e papunsia
po mi blejnë njerzit me fe
po mi djegun gurë e dhe
pse un e verfer n' tokë t' ballkanit
jam shqipnija e ilirianit-
----------
e bijtë e mi ju duan o miq
dil nji her e n' ta na u,piq
si flett t' bardha mbi lulmurrizin
ah na u piq n' xhelal ferizin
na u tako me poet
qe deshiren ma sa i det
per investue ne shqipni etnike
e ma penden qelike
amerikë moj mike e mirë
e ju tjerë miq si safir
te gjith kah jeni si zogj t' lirë
drejt shqipnisë me fluturue
kredi t' mdha me na levrue
ta lulzojmë token arbnore
na ndihmoni me bankë botrore
qe kah jeni varg e vi
m' lshoni hua m 'shtroni kredi
per do punë qe i dua madhore
jo shqipninë me e lanë mbas dore
por mi ngritni biznismenat
si kalatë që i kan bedenat
se kta disa jan mërgimtarë
s' jan hajdut e s' jan tradhtarë
por jan miq e atdhetarë
''''''''''''''''
që po duan punen me e shkri
investim për nanë shqipni
kudo shqip ku i thonë etni
e sa për t' mjerin at bojkot
falë t' mos t'qofshim n' muaj e,mot
pa zhvillim s' më duhet jeta
se n' liri trojet m' rrijnë t' shkreta
ikun kodrave neper bijt e neper brigje
neper det se ktu s' ka ligje
ne te djerrin te shkretë atdhe
mall t' skaduem ka veq me ble
qe na e sjellë ndoj grek a shkja
sot etbija mua me esht tha
kahdo i thonë etnike ne qoshe
e kan rrethue shtrigat sarhoshe
edhe klane tjera demone
ma kan shtrue per dhe kolone
as zhvillim s' ka as pasuri
m' ikun plak e m' ikë i ri
veq me e gjetë ndoj skutë n' mohim
m,mbushet vendi flakë e tim
as lirija asgjë s' më duhet
se per t' zi nderi po m' shkruhet
e varfrija ësht ma e keqe
se ajo lufta n' njimi leqe
djemt shperndahen për pak buk
n 'dhena t' huaja si pambuk
që pijnë helm e vnerin t 'huej
prandaj mik ti ma mos më thuej
n' qoft se tash po me shum shtete
mirë me mall s' më lidhë për jete
e mi punson po djalë e qikë
ty po të thrras moj amerikë
se un jetë po due pa sherr
se n' ballkan nuk mbjelli terr
jam shqiptare veq për paqe
veq projekte te shendossha
jo tradhtarë e jo sarhosha
e kruvarë sabotatorë
per me mbetë etnija e gjorë
nuk i dua ngatrresa e gjaqe
veq projekte punë e paqe
lule t' kuqe e manushaqe
kahdo vendi me me lulzue
ne mbarë etninë zhvillim po due
mir me ecë shqipnija n' djersë
me pas nderë e me pasë besë
sa per t 'zi e për kët rrugë
un që lot po pi me lugë
un shqiptari kahdo shpernda
neper shtete botë kah ka
prej varfrije
e n' qof' t' se ' m len
n 'anarki e' n 'ndihmë s' më vjen
hiq ma mirë në asnji leter
mos me thuej ma mik i vjeter
se at'her puna po dihet
sabotimi gjith po shihet
ma mirë vdekë se gjallë nuk rrrihet
në papunsi e anarki
nëpër boten plot mërzi
shpernda prore e në atdhe
pa punsi kah do nder ne
'''''''''''''''''''
kur kshtu t' gjallë n' varfri po,m 'pjekun
as i gjallë,e as i vdekun
kund pa mik e pa kumarë
thue se dheu s' po m' don shqiptarë
se mbi krye m 'sillet si kob
thue se mue s 'm' lindi ky glob
po un për hise ktu jam le
nuk rrënova kombe e fe
nuk rrënove diell as hanë
thue se shkret vise u kam lanë
neper botë kahdo kam shkue
kshtu mua bota m' ka dënue
me varfri për te gjallë tue m' tha
kah do djerrë pa punë më la
gjithkah dheut n' qyqe tue qa
me varfri na kan shpërnda
na kan vyshkë e bojkotue
kahdo shtigje kan bllokue
më kan mbetur veq do therra
e buqjsia në ara t' djerra
e më djegen me barot
nëpër luftra në muaj e mot
nëpër shekuj e pa ja nda
her me grek e her me shkja
e në varfi tash e pa punë
mi lulzojnë po krim e dhunë
korupcion e anarki
tue m' mashtrue me pak liri
n' krime t'zeza n' shkrumb e lot
thue se s 'pau i madhi zot
po a nuk keni sy e ballë
po a nuk shihni gurë e zallë
që s' ka kokerr ku n' lot gjaku
ku s' m ka qa qyqja te praku
'''''''''
ku s' më ësht djegë guri me dhe
ku s 'me ësht prekë erzi me fe
e pra ësht koha ksajë shqipnije
me i buzqeshë në kod miqsije
edhe bijtë mi kthye t' mërgimit
mos mi le në udhë t' pa'kthimit
veq pse shkjau n' breza i fiku
me varfri e fjalë munafiku
i burgosi e i vrau pa besë
e ua dogj kafken e kresë
edhe i rop për t 'gjallë në lkurë
n 'dhena t 'hueja i la si gurë
''''''''''''
tash ata n' lot kan mbetë për'buzë
n' dhena t' hueja n' shkrumb e shpuzë
askush koken se kthen n' ta a thue
në dhe të huaj mi kan harrue
e ata djegë jan besa edhe pre
për shqipni jan se jan le
aman mike amerikë
ti je e madhe në atlantik
mbledhi miqt n' botë kah i ke
e me bën t' bukur mbi dhe
m 'jep kredina e shum fabrika
se i dua n' punë po djem e qika
i dua n' punë për edukatë
jo si qyqet ditë e nat
endacak me sorollatë
e me shit drogë e mallkim
me u zgjyrue ky dhe i im
me qender qender e trafikut
per me i bë qejfin armikut
me shit femra prostituta
me u koritun sqqepekrrueta
farë e mirë që e la teuta
edhe genci e agroni
e me u koritun dhe i joni
veq per teka e per pare
per me i shkue jeta lypsyre
kriminale e her barbare
me dor grupe e me mashrime
me e u zhyt deri ne fyt me krime
me mu mbshtjellë n' për rrugë bizare
gjith me lmoshë me krim per pare
'''''''''''''''
e me e tallë gjith pasaniku
e me e gjveshë ai meteliku
se ktu miku shihet i mirë
kur litar e m' kputë e zingjirë
e num me len ne ditë te keqe
me mi dredhë rruget me leqe
por se doren ai ma zgjatë
e m' quan me zemer aleat
nuk mi len vuajtjet ma gjat
jo me llafe e bukuri
s' m duhen miq as për mahi
''''''''''''
dua konkrete punë e kredina
le t' m' lulzojnë po moti e stina
edhe lehtësina për shqipni
ligje t 'reja varg e vi
per shqiptarë investitorë
ah me u m'kambë shqipnija e gjorë
se po ka shum fukara
nuk po ka punë as para
e gjithkah po i thonë etnike
fort loton neper qerpike
ne sabotime satanike
pranda vetem s' duhet lanë
mos me u tha nën diell e hanë
t 'm' rrin pran detit e pa ngranë
e pran lumit e pa pi
n' tokë të vet si nji qipqi
gjith tu i mbi ma shum bizarë
krim i zi e korrupcionarë
pse varfrija qenka vdekje
vdes shqiprija n' ket stermekje
se s' po u dashka aspak lirija
kur t' lulzon krimi e varfrija
edhe turpi për mbi dhe
me t 'përbuzë kombet me fe
'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' ''''''''''''''''''''''
Shkruar nga autori xhelal ferizi
mergimtari shumvjeqar me pendë ne dorë
neper vite me vargje shqiptare
'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' ''''

Moj malsi a thua ku më je
'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' ''''''''
autori xhelal ferizi
''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
moj malsi më thuaj ku më je
po pranveren ku ma ke
dua te buqeshur ta shoh fatin
dua te shoh porsi dukatin
dua te shoh t'bukur mbi dhe
se ti gjakun lule e ke
je aroma e tok's shqiptare
je si kuqja shegë e nare
mi ke vashat karajfile
e at natyren me idile
me ato male shend kurore
ti shendritë si meteore
je si drita e tokes tonë
je siy i shndritshmi panteon
vashat te larta ne shtat mi ke
e drujt e lartë qetinë e bre
pyje te bukura e ato pllaja
e masloret ato shtatmdhaja
porsi zana e gjeraqina
e mi ke kroje e ledina
aq te kullueme biluriane
je hjeshi kahd qo ane
je e bukur arti vet
e do te dalin shum poet
me pendë në dorë me t' shkrue hjeshitë
sharmin tënd e bukuritë
se mi ke te bardha ato gurra
e shtatlart po djeme burra
e mi ke malsoret zana
to lakmon ty diellie hana
per syri si shqipnja
që i ka lindë masli e jonja
ajo tokë ku i thonë shqiptare
mi ka krojet argjend'tare
mi ka vashat sy qiellore
si shqipnjat mbi bregore
permbi shkrepa e shkambë ku rrijnë
kur shikojnë at rrokullinë
ashtu e famshmja vashë malsore
kundron sukat me bregore
kundron male e lugina
me ata sy si gjeraqina
po ti malsi mua a m' harrove
se un jam nji djalë kosove
me pendë ne dorë me quajn liriku
porsi i ëmbli i deges fiku
veq per ty kam dalë me shkrue
kahdo ne vrrije me jehue
me ket rimen varg me varg
qe jehon nga dhe i huaj larg
e me tethan se të dojn krahinat
se të dojnë fusha e ledinat
se te kan gjak e te kan moter
nuk të lanë vetem kurrë ne voter
se te don drenica e kuqe
qe e ka gjakun si burbuqe
mitrovica e dukagjini
e kahdo rrjedhë ibri e drini
edhe rugova e bukurisë
me ato maja te hjeshisë
e kahdo krahina tjera
kah i kan fushate gjera
si tirana e myzeqeja
fusha e shkodres shkrepë si rrfeja
veq per ty e moter e vlla
të gjith shqiptarë mbi dhe kah ka
nuk je vetem as me halle
pr ty biem mbi gurë e zalle
te gjith kah jan shqiptart me gjak
se ty të kemi si bajrak
si ty te kemi zanë te malit
e do te duam gjith djal pas djalit
se je e jona gjak e fis
se ti mbanë tirqi e plis
me shum fije e me gajtana
me ato vija n' gjamadana
qe mi ke shkrue si ari
ne ty jetoj gjithmonë shqiptari
e n jemi gjaku yt
e kah ti i mbajmë t' dy sytë
ti je e jona e je me ne
shqip do e mbajmë gjithmonë nje fe
bashk do te jemi sa te jen vrrijet
fllade e mote erë e hijet
edhe te gjatë po bredha e lisa
ah qetina e qiparisa
malet tua me ushtima
kah do te ndjehet gurgullima
ne ato prroje ne ujë kullue
ku bijndelet tue blegrue
ku bjen zogu tue ligjrue
ku bjen shiu si gjevahiri
ku diamant te rriin kalliri
edhe luginat me shum brusha
shtigje e brigje suka e fusha
un liriku me nji fe
ma te bukur te lasht mbi dhe
asaj feje i thonë fe shqipe
do ti kndoj ty degë e pipe
kahdo me kangë të rrin bilbili
do ti kndoj si rimë currila
se mua me thonë mbi dhe i huaj
por se shqip per ty do te shkruaj
me thonë pet xhelal ferizi
ta qoj zanin te inglizi
ne washington te amerika
kur ti thuri do lirika
kur ti them botes kah ka
se si malsija kund nuk ka
me ata maja aq magjike
mi ka vashat estetike
mi ka vallet me tupana
mi ka trimat porsi zana
ma ka pamjen sharm hjeshije
por si yllë prej bukurije
e mi shkofshin motet mirë
permbi dhe me ndejtë e lirë
si shqiptare shqip me fe
sa te ket toka gurë e dhe
'''''''''''''''''''''''''''''''''''
Aautori xhelal ferizi shqiptari kosovarë nga mitrovica
ju kndon trjoeve etnike shqiptare
'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''

Moj malsi a thua ku më je
'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' ''''''''
autori xhelal ferizi
''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
moj malsi më thuaj ku më je
po pranveren ku ma ke
dua t' buz'qeshur ta shoh fatin
dua të shoh porsi dukatin
dua të shoh t'bukur mbi dhe
se ti gjakun lule e ke
je aroma e tok's shqiptare
je si e kuqja shegë e nare
mi ke vashat karajfile
e at natyren me idile
me ato male shend kurore
ti shendritë si meteore
'''
je si drita e tokes tonë
je si i shndritshmi panteon
vashat te larta në shtat mi ke
e drujt e lartë qetinë e bre
pyje te bukura e ato pllaja
e malsoret ato shtat'mdhaja
porsi zana e gjeraqina
e mi ke kroje e ledina
aq t' kullueme bilur'iane
je hjeshi kahdo qdo ane
je e bukur arti vet
e do të dalin shum poet
me pendë në dorë me t' shkrue hjeshitë
sharmin tënd e bukuritë
''''''''
se mi ke t' bardha ato gurra
e shtat'lartë po djem e burra
e mi ke malsoret zana
ti lakmon ty dielli e hana
i kan sytë por si shqiponja
që i ka lindë malsi e jonja
ajo tokë ku i thonë shqiptare
mi ka krojet argjend'tare
mi ka vashat sy qiellore
si shqipnjat mbi bregore
përmbi shkrepa e shkamb' ku rrijnë
kur shikojnë at rrokullinë
ashtu e famshmja vashë malsore
kundron sukat me bregore
kundron male e lugina
me ata sy si gjeraqina
po ti malsi mua a m' harrove
se un jam nji djalë kosove
me pendë n' dorë më quajn liriku
porsi i ëmbli i deges fiku
veq per ty kam dalë me shkrue
kahdo n' vrrije me jehue
me kët rimen varg me varg
qe jehon nga dhe i huaj larg
e me të thanë se të duan krahinat
se të duan fusha e ledinat
se të kan gjak e të kan moter
nuk të lanë vetëm kurrë n'ë voter
se të don drenica e kuqe
që e ka gjakun si burbuqe
mitrovica e dukagjini
e kahdo rrjedhë ibri e drini
edhe rugova e bukurisë
me ato maja të hjeshisë
e kahdo krahina tjera
kah i kan fushate gjera
si tirana e myzeqeja
fusha e shkodres shkrepë si rrfeja
veq për ty-- e moter e vlla
të gjith shqiptarë mbi dhe kah ka
nuk je vetem as me halle
pr ty biem mbi gurë e zalle
biem mbi flakë e biem mbi zjarre
qdo armiku i qelim varrre
ne sakrifica biem per ty
ne kah ti i mbajmë dy sy
të gjith kah jan shqiptart me gjak
se ty të kemi si bajrak
si ty të kemi zanë të malit
e do te duam gjith djal pas djalit
se je e jona gjak e fis
se ti mbanë tirqi e plis
me shum fije e me gajtana
me ato vija n' gjamadana
që mi ke shkrue si ari
në ty jetoj gjithmonë shqiptari
e ne jemi gjaku yt
e kah ti i mbajmë t' dy sytë
ti je e jona e je me ne
shqip do e mbajmë gjithmonë nje fe
bashk do te jemi sa te jen vrrijet
fllade e mote erë e hijet
edhe të gjatë po bredha e lisa
ah qetina e qiparisa
malet tua me ushtima
kah do të ndjehet gurgullima
ne ato prroje në ujë kullue
ku bijnë delet tue blegrue
ku bjen zogu tue ligjrue
ku bjen shiu si gjevahiri
si diamant ku të rriin kalliri
edhe luginat me shum brusha
shtigje e brigje suka e fusha
un liriku me nji fe
ma te bukur të lashtë mbi dhe
asaj feje i thonë fe shqipe
do ti kndoj ty degë e pipe
kahdo me kangë të rrin bilbili
do ti kndoj si rimë currili
se mua më thonë mbi dhe i huaj
por se shqip per ty do të shkruaj
më thonë poet xhelal ferizi
ta qoj zanin te inglizi
në vashington te amerika
kur ti thuri do lirika
kur ti them botes kah ka
se si malsija kund nuk ka
me ato maja aq magjike
mi ka vashat estetike
mi ka vallet me tupana
mi ka trimat porsi zana
ma ka pamjen sharm hjeshije
por si yllë prej bukurije
e mi shkofshin motet mirë
permbi dhe me ndejtë e lirë
si shqiptare shqip me fe
sa te ket toka gurë e dhe
'''''''''''''''''''''''''''''''''''
këto vargje te ksaj kënge shqiptare

tash jan te kontrolluara te permirsuara
paster
pa gabime
Aautori xhelal ferizi shqiptari kosovarë nga mitrovica
ju kndon trjoeve etnike shqiptare
'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' ''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''

Un ju ftoj shqiptarë kah jeni
'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' ''
Shkruan autori xhelal ferizi nga Mitrovica
autori në mërgim
'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' '''
Un ju ftoj o shqiptarë kah jeni
ku mbi dhe vloni me gjak
si graniti e gurë bedeni
mbahuni fort nën nji bajrak
e mos leni nda as pllambë as dhe
gurë as kashtel as fije bari
mblidhuni bashk pa kqyrë për fe
mbroni at tokë që ua la i pari
ah sa e ëmbel esht ajo jeta
bashk n’ nji gjuhë kur rrin etnija
mos i leni trojet t'ë’ shkreta
n’lot me u la gjithmonë shqipnija
e leta dijë edhe palca e gurit
kisha e altari e qdo minare
se shqiponja në ballë t' flamurit
do ti prijë ndjenjes shqiptare
'''''''''''''
Le ta dijë edhe rusija
grek e serb e tjerë gjahtarë
sa të jetë gjallë shkolla e dija
s'mbjellet ndarje nder shqiptarë
si' q' përpiqen disa fe
disa klane e tarikate
me e coptue shqipninë mbi dhe
per me e lanë si i qyqe nate
e me e nda po vllaun me vlla
me do kryqe fe e krahina
veq pse dashkan grek e shkja
me na qa gjith moti e stina
e me u sjellë ajo dhrahmia
rubla e rrota edhe dinari
e si buk me u ngrënë tradhtija
kahdo shqip ku flet shqiptari
edhe në qrdhe e kopsht me ble
fmiun në djep me e regrutue
per me i shitë ky gurë e dhe
hasmi shkollen me ja msue
jo o zot o qiell qe besa
mos e shkruaj me ato shkrola
me u shitë dheu per interesa
thue s' po ka kund djem sokola
thua nuk ka vasha shqipnija
kahdo i thonë e bukur etnike
e kaq lirë me e ble tradhtija
për nji rrotë po metelike
jo qe besa o armik
leht nuk shitet toka e jonë
deri sa dielli të rrehë qerpik
tokë shqiptare ktu do i thonë
'''''''''''''''
toka e jonë ka mendje të holla
e oso kuka për kah fara
do ti prejmë gjarpij e bolla
që na sulen në toka e ara
mos na u sulni as kah deti
as kah dheu as kah minierat
si zagarë përla n' mes veti
kush ma parë me i marrë tenderat
se e dijmë mirë ne nëpër mote
nëpër shekujt që notuan n’ gjak
se u joshë toka kastriote
jo n’ miqsi por n’pazarllak
edhe turreni ju taksidarë
kush me marrë kund ndoj minierë
kolonial e nderkombtarë
gjith me e grrye shqipninë e mjerë
kahdo i thonë asajë etnike
me ja marr plumbin e arin
edhe metalet ato qelike
lakuriq me e lanë shqiptarin
pasurinë për me ja grrye
me e shkelë prore me varfri
të gjallë shqiponjen me ja thye
me e shëmtue neper kurvri
e me e nda kah do me fe
me centrike të ndryshme kryqe
me i shitë njerz edhe me i ble
per me e lanë mbi rremë siq qyqe
kush ndoj copë e kush nën dhe
me ia grrye ato kristale
me i coptue shqiptart me fe
me u zhvatë copa fusha e male
prandaj ju shqiptarë kah rrini
kush do shqip qe k'ndon e flet
hile e kurtha mos i pini
kta jan t ‘njejtit krajl e mbret
''''''''''''''
t’ njejtit jan pasardh's kta pipa
që mashtrojnë n’ emer t’ miqsisë
t’ krajl sulltanve e t' carit nipa
ardhë me maskë t’demokracisë
''''''''''
per me ju marrë po gurë e dhe
per me i shterrë tonat miniera
mercenarë gjithkah me ble
shqiptarë kukulla për tendera
ju besoni gjuhes tuaj
ju besoni atdhetarve
a nuk shihni sa po vuaj
per qdo pllemb e dhe t ’shqiptarve
'''''''''''''
thirrni në mendje e syve të ballit
kush do shqip që qeshë e qanë
për qdo gurë e kokërr t’ zallit
qdo shqiptarë brengen ta mbanë
''''''''''''''''''''''''''''''''''''
shkruar nga mërgimtari
xhelal ferizi liriku në mërgim
'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' '''''''''''''''''''

XHELAL FERIZI, POET DHE ATDHETAR
Krijimtaria e atdhetarit dhe poetit të njohur z. Xhelal Ferizi.
Pjesa e dytë.

Nga Hysen Ibrahimi*, politolog.
Suedi-Förslöv, 10 prill 2009

Për nder të 28 vjetorit të organizimit të demostratave në Mitrovicë, me 3 dhe 4 prill, me në krye Kordinatorin e Grupit Organizativ të këtyre demostratave, z. Xhelal Ferizi.

hysenib@hotmail.com
hysenib@yahoo.com

Është e pa mundur që njeriu të lexoi krijimtarinë e poetit Xhelal Ferizi, e të heshtë pa e dhënë opinionin e tij, krijimtari e cila po arrinë një shifër rekord rreth një milion vargje poetike tani më të shkruara dhe një pjesë bukur e mirë janë të publikuara nëpër forume shqiptare, webfaqe, gazeta e që së shpejti do të botohen në disa libra, të cilat do të promovohen nëpër vende të ndryshme të Kosovës dhe Europës.

Po e them qysh në fillim të këtij opinioni tim, se poeti i talentuar z. Xhelal Ferizi, i përmasave të poetëve të mëdhenjë kombëtarë, posaqërisht posedon një shtrirje të gjërë të talentit të tij në strukturimin e ngjarjeve përmes krijimtarisë së tij poetike, me një përshkrim tejet përmbajtësor me pasuri vlerash poetike dhe krijuese.

Lexuesi, do të hasë në një krijimtari poetike më të veçant në krahasim me krijuesit tjerë, e cila krijimtari është më konkrete, më nxitëse, më avansuese, më joshëse, më e pasur në shprehje, më universale, më e mbrendshme, më provokuese, më inspiruese dhe më e veçanta e krijimtarisë së poetit Ferizi është më e moderuar dhe më me vlerë të shprehjeve.

Kufiri i krijimtarisë së gjërë të poetit Ferizi, nuk shifet në ditët e sotme, as të nesërmen. Por do të shkojë kohë e gjatë për të hap këtë tem të „Kufiri krijues“ po qe se mund ta quajmë të poetit në fjalë, duke marrë parasysh përmasat e krijimtarisë së tij me një funksionalitet të vrullshëm krijuesi.

Ku qëndron i tërë ky frymëzim aq i madh i poetit Xhelal Ferizi për krijmin e krijimtarisë së tij poetike. Duke e njohur autorin, mendoj se janë disa elemente bazë e këtij frymëzimi:

- Përndjekja
- Burgosja
- Mërgimi
- Talenti
- Përndjekja
Po nisemi nga e para përndjekja. Familja e Xhelal Ferizit, është një familje nacionaliste, kombëtare e patriotike shqiptare, e cila gjithnjë ka qenë në shënjestër të okupatorit Serb, e përndjekur hap pas hapi në veprimtarinë e tyre. Familja Ferizi, nga Mikushnica e komunës së Skenderajt, është e detyruar për shkak të rezistencës kundër regjimit të shkjaut ku familja Ferizi, duke mos i përfilluar ligjet e tyre diskriminuese ndaj popullit shqiptar, detyrohet të shpërngulet në Mitrovicë. Edhe aty përgjohen lëvizjet e tyre që kanë qenë të akuzuar me pretekst, se “Baba i Xhelal Ferizit, Adem Ferizi, po funrizon me armë të gjithë shqiptarët, dhe po përgaditen për kryngritje masive”, i cili ishte denuar për pushkatim, që ndërkohë duke ndërhy me para, denimi nga pushkatimi i kthehet në 20 vite. Ai mban 7 vite burg të rëndë politik, si bashkëpunëtor i forcave nacionaliste të asaj kohe.

Me që ishin në përcjellje e sipër kjo familje, nga bashkëpunëtor të serbisë (bazi-buzukët e shkjaut) edhe nga Mitrovica janë të detyruar të shpërngulen, e gjejnë një vend në Shupkovc, fshat afër Mitrovicës, ku Adem Ferizi kishte edhe miqt në at fshat. Adem Ferizi, ishte një intelektual (autodidakt), i frymëzuar nga të parët e tij për çështjen Kombëtare, të cilët kishin marrë pjesë nëpër të gjitha betejat kundër kolonializimit Serb mbi Kosovën. Adem Ferizi, merr pjesë në demostratatë e viti 1981 në 3 dhe 4 prill, krah për krah me rininë në moshë të shtyrë të pleqërisë, i cili dallohej me plisin e tij të bardh në kokë, duke ju dhënë kurajo të gjithë pjesëmarrësve, se shkjau mbaroi, e pat puna e tij. Xhelal Ferizi, i rritur në këtë frymë patriotike, duke qenë i vetëdishëm se ishte prej një familje atdhetare, nuk u ndal, por qysh në rini, filloi në ngritjen e tij intelektuale duke e krijuar një rreth të shoqërisë…!

Xhelal Ferizi, bazamentin e frymës patriotike nuk e ka vetëm nga trashigimia e babait dhe të parëve të tij Ferizi, por edhe nga dajët e tij me banim në Shupkovc siq ishte Babëgjyshi i tij Zeqir Mujani, (i njohur në tërë treven e Shalës dhe regjionin e Mitrivicës e më gjërë, për patriotizmin e tij) i cili ishte luftëtar i lirisë përkrah patriotëve të asaj kohe siq ishin: Ibrahim Lutfiu, Ymer Berisha, Shaban Polluzha, Ukshin Kovaçica, Adem Voca, Xhafer Deva e shumë e shumë patriot të tjerë. Ishte pjesëmarrës në luftën kundër hordhive çetrnike në Pazarin e Ri (Novi Pazar). Pastaj, djali i tij Brahim Mujani (daja i Xhelalit), vazhdoi rrugën e babait Zeqirit, i cili rezistoi kundër padrejtësive që ushtroheshin kundër popullit shqiptar. I ndjekur nga hegjemonizmi i shkjaut, ishte i detyruar të emigroi në Turqi me tërë familjen, që atje edhe ndërron jetë me të vetmen dëshirë që edhe një herë të vetmen ta shof Kosovën, Shupkovcin vendlindjen e tij të dashur ku u rrit, u brymos në frymën Kombëtare.

- Burgosja
Xhelal Adem Ferizi, një intelektual dhe patriot i shquar Kombëtar, merr masat për përgaditjen e organizimit të demostratave të viti 1981, në Mitrovicë, pikërisht më 3 dhe 4 prill.

Xhelali, përveçse është atdhetar, ai më tepër në natyrën e tij, është revulucionar, njeri i kryengritjeve patriotike, i guxmishëm, orator dhe tejet i shkathët. Duke qenë i lidhur ngushtë me procesin e demostratave në Prishtinë, duke qenë edhe vet pjesëmarrës në këto demostrata, ai vendos që me një organizim tejet profesional dhe revulucionar, formon Grupin Organizativ, dhe lëshon Kushtrimin për të demostruar kundër bishave Serbe. Kundër padrejtësive që u shtroheshin mbi popullin Shqiptar, kundër deskriminimit dhe spasrtrimeve etnike, me parullën: “Kosova Republikë”.

Edhe pse i vetëdishëm se ishte nën përcjelljen e sigurimit “shtetëror” Serb, ai me një guxim të pa parë, i’u priu demostratave duke ju dhënë zemër dhe kurajo që të demostrojnë kundër kësaj bishe të maleve të Karpateve që quhet Serbi. Ishin demostratatë më të organizuara me përfshirje të regjionit të Mitrovicës duke përfshi Vushtrrin, Skenderajnë, Zveçanin, Albanikun dhe vet Mitrovicën.
Duke i njohur mirë politikat e shovenizmit Serb që kishin përgaditur plane nëpër akademit e tyre mbi shfarosjen e popullit shqiptar me spastrime etnike, masakra, vrasje, burgosje, etiketime, dhe me procese të montuara politike, të arrijnë qëllimin e tyre, bile në Mitrovicë mos të organizoheshin demostrata, sepse kishin arritur që Bashkësinë Ndërkombëtare ta bindin se Mitrovica është e tyre dhe se aty janë të gjithë serbë.

Demostrata e organizuar nga Grupi Organizativ me në krye Xhelal Ferizin, ja demantojnë të gjitha këto propaganda Serbisë, dhe dual në pah, se Mitrovica është shqiptare, se aty linden, banuan dhe jetuan deri në vdekje Isa Boletini, Xhafer Deva, Ukshin Kovaqica, Ahmet Selaci, Bislim Bajgora, Adem Voca, e deri te gjeneratatë e reja që u sublimuan për lirinë e Kosovës, siq ishin Xhevat Isufi, Shemsi Ahmeti, Mahë Uka, Sylejman Vidishiqi, Abaz dhe Isak Ibrahimi dhe shumë e shumë atëdhetarë të tjerë.

Xhelal Adem Ferizi, arrestohet dhe burgoset si organizatori kryesor i demostratave të Mitrovicës dhe denohet me burg prej 8 viteve e gjysë burg të rëndë politik..!

- Mërgimi
Pas daljes nga burgu, Xhelal Ferizi, ishte i detyruar që ta lëshoj Kosovën, ose të burgosej prap nga i njejti regjim, tani më i turbuar ngase nuk kishte mundur të ja then mendjen e Xhelal Ferizit, i cili burgun e tij e kishte kaluar krenar dhe aspak i penduar për at se çfar ka bërë për Kosovën dhe Mitrovicën. Përkundrazi, tani ishte më me përvojë, më i rryer dhe më i përgaditur në çdo aspekt. Kështu që ai detyrohet të dal në Gjermani, dhe prap vazhdon aktivitetin, me organizimin e shqiptarëve në Gjermani. Mërgimi për Xhelal Ferizin ishte tejet i rëndë, të cilin e përjetoi si një tragjikë, e cila prekë thellë shpirtin e patriotit. Duke qenë i lidhur ngusht me familjen, me vendin, me Kosovën, me Dardanin Antike, Xhelal Ferizi, i kthehet poezisë, që së paku në poezi ta shpreh mallin ndaj vendlindjes së tij.
Ai shpërthen sikur një vullkan i pa parë, me krijimtrainë e tij, e akumuluar me vite e vite, pa pasur mundësinë për të krijuar…!

- Talenti
Sa i përket talentit të poetit Xhelal Ferizi, ai njihet si atdhetar, revulucionar, sportist dhe së fundi poet i shquar dhe i pa zbuluar gjer më tani. Duke e njohur qysh nga fëmijëria, të them të drejten ai gjithëmonë ka recituar, ka kënduar dhe janë vërejtur elementet e një poeti. Kur lexonim libra, revista dhe gazeta të ndaluara, ilegale, reptësisht të ndaluara nga okupatori Serb me Xhelalin, kemi vërejtur se ka prirje në fushën poetike. Por si të rinjë, ne nuk ishim të dhanun pas krijimtarisë për të krijuar, por si të ballafaqoheshim me serbët edhe në mënyrë fizike, të frymëzuar nga një frymë nacionaliste.

Xhelali, zakonisht na i lexonte poezitë, dhe artikujt e gazetës “Zëri i Popullit”, “Zëri i Kosovës” që botohej në mërgim, pastaj vargje nga “Lahuta e Malësisë” e Gjergj Fishtës, “Gjarpërinjët e Gjakut” e Adem Demaqit, e shumë e shumë gazeta tjera. Të gjitha këto i lexonim nëpër përroje ose vende tejet të sekrete.

Këtu është vërejtur talenti i Xhelal Ferizit, sidomos vargje nga “Lahuta e Malësisë” i lexonte dhe i përjetonte me shpirtë, u mallëngjejshim të gjithë gjatë leximit të tij.

Këtu mund të them se i kemi vërejtur elementet e para tek Xhelali, që ka një talent në fushën e poezisë…!

* * *

Unë kam nxjerrur disa vargje për t’i komentuar gjë që u’a jap rastin lexuesëve që vet t’i lexojnë të gjitha, të binden për krijimtarinë e poetit Xhelal Ferizi. Kurse unë do t’i komentoi pjesërisht.

Kësaj radhe do të ndalem tek poezitë e poetit të mirënjohur z. Xhelal Ferizi, në adresen elektronike të forumit, http://lirikk.wordpress.com , ose mund të shkoni përmes webfaqes
http://www.google.com / Blogu Xhelal Ferizi, ku mund t’i gjeni një pjesë të poezive më të reja të poetit Ferizi, e që mua personalishtë më kanë bërë përshtypje.

Poezinë me të cilën do të filloi me opinion është : “Kujdes lulja e bukurisë” ! Po marrim dy strofatë e para të kësaj poezie:

Lexo:

“Kujdes lulja e bukurisë”
Shkruan: Xhelal Ferizi

kujdes’ lulja e bukurisë
mos ja fal zemren tradhtarit
se ti je arti i hjeshisë
shpirti vet i ngjyres së arit

mos gabo ndoj shpirtë me i lidhë
zemres tande të dashurisë
mos gabo ndjenja me mblidhë
mos lidh tregtarë në palcë t’ shpirtsisë
Lexoje rreshtin e parë, ”kujdes’ lulja e bukurisë”, çfar titulli dhe çfar mesazhi për „lulen“, që autori në këtë rast citon apo përshkruan një ngjarje që vërtetë ka ndodhur, e që bënë me dije për një kujdes më të veçant për lulen dhe lulet tjera që mos të bien pre në boshllëkun e ndonjë tradhtari tregëtar apo pasanik. Se „lulja“ ka ra në kurthin e kësaj tradhëtije, po se po, dhe është krijuar një situatë e cila ka shkaktuar lëndime. Autori, ngritë lartë ”lulen” dhe shifet vet në vargje:

”kujdes’ lulja e bukurisë, ”mos ja fal zemren tradhtarit”, ”se ti je arti i hjeshisë”, ”shpirti vet i ngjyres së arit”. Këtu poeti nuk nxjerr në pahë problemin e tradhtarit, por krijon përshtypjen se ”lulja” vërtetë është hjeshme prej arti, dhe ka një shpirt prej ari. Po pse poeti e ngritë aq lart ”lulen” e cila sombolizon njeriun femër. A mos vallë ”lulja” ka gabuar dhe është bërë pre e premtimeve nga vet tradhëtari, ose ”mos gabo ndoj shpirtë me i lidhë”, e që ajo ka rrënuar një zemër dashurije. Këto poeti nuk len të kuptohet krejtësisht.
Në radhë të parë, merret parasysh vet ”lulja” e cila dominon mbrenda përmbrenda poezisë dhe që poti me krijimtarinë e vet në këtë poezi, bëhet një këshilltar me një frikë se prap ”lulja” mund të bie pre e tradhëtarit dhe vazhdon me poezinë :

mos gabo ndoj shpirtë me i lidhë
zemres tande të dashurisë
mos gabo ndjenja me mblidhë
mos lidh tregtarë në palcë t’ shpirtsisë

palcen ruaja ndoj bujari
djalë shqiptarë porsi kullimi
mos lidh ndjenja për tradhtari
se me lot të mblon përvlimi
Shqetësimi i mbrendshëm i autorit i cili merr shumë seriozisht me poezinë, me një bindje tejet serioze, lexuesi do të vëren, se ”lulja” nuk njeh kufirin e dashurisë apo nuk dallon tragjikën e mundshme, midis tradhëtarit dhe dashurisë shpirtërore. Këtu pa tjetër se duhet të vihet kufiri i dallimit mes dashurisë shpirtërore dhe asaj avantirjere.

Poeti arrinë shumë bukur t’i përkushtohet me një stil modern poezisë dhe hap kapitullin e të menduarit për vet ”Lulen”, si simbolikë që prekë ndjeshëm ndjenjen e lexuesit kur e dimë se lulja është një bimë barishtore zbukuruese dhe ka një aromë tejet të mirë dhe me ngjyra të lloj-llojshme.

Pasi që ne kemi lloje të ndryshme të luleve, si lule behari, lule blete, lule maji, lule bore, lule dielli, lule floriri e shumë lloje të luleve, poeti nuk dallon lulen në këtë rast, sepse lulen do ta simbilozon me secilën lulë që mund t’i përshtatet personazhit në fjalë.

Ne do të shofim më poshtë në pozinë e poetit Ferizi e cila quhet ”Në grepin e bukurisë”

“Në grepin e bukurisë”
Shkruan: Xhelal Ferizi

Po citojmë:

duke kërkuar nëpër valët e jetes
duke kërkuar nëpër mbretërinë e luleve
nëpër shekujt e caqet e erlehtes
bukurinë kërkova nëpër përralla e fabuleve
nëpër vargje të poetëve e nëpër mbretëri pagane
nëpër proza e tregime e urata
kërkova nëpër dritë xixillonjash e nëpër dritë hane
nëpër kohra ëndrrash nëpër netë të gjata
Se sa poeti i talentuar Xhelal Ferizi, me përvojën e tij të traditës poetike shqiptare, arrinë të kap nga mbrendësia që prekë idenë kryesore të “grepit të bukurisë” për një stilizim sa më të kapshëm për vet lexuesin. Mbrendësia e poezisë e titulluar “Në grepin e bukurisë”, ka të ngjarë me ate sikur do të thoshim ; “Në grepin e dashurisë”! Kjo gjithësesi se vjen pas “grepit të bukurisë” e din mirë autori dhe përshkruan ngjarje që elimonon kufirin e të dashuruarit. Pse ?! Sepse vet poezia kur thot: “duke kërkuar nëpër valët e jetes”, “duke kërkuar nëpër mbretërinë e luleve”, dhe që vazhdon më tutje, “nëpër shekujt e caqet e erlehtes”, ”bukurinë kërkova nëpër përralla e fabuleve”. Në këtë poezi, vërtetë kemi një vëllim të të krijuarit me vlerë poetike të autorit Ferizi, dhe me shprehje që korrespondojnë me ngjerjen që kërkon në “valet e jetës” në “mbretërinë e luleve” e shkon përtej “erëlehtes” e deri te “fabula”. Ka një kombinim të qind përqind me vet titullimin e poezisë, kurë njeriu bjen në “grepin e bukurisë”. “Grepi i bukurisë” !? Çka don të thot poeti në kuptimin e mirëfillt të fjalës?! A nuk mund të thuhet se kjo është sa filozofike, sa poetike, sa artistike, sa universale, gjë që lexuesi, e po ashtu edhe studiuesi mund të i jap kahje në forma të ndryshme poetike.

Citojmë më tutje:

“nëpër vargje të poetëve e nëpër mbretëri pagane”, “nëpër proza e tregime e urata”,
”kërkova nëpër dritë xixillonjash e nëpër dritë hane”, “nëpër kohra ëndrrash nëpër netë të gjata” !
Vargjet që i cituam na bëjnë të ditur se këtu kemi të bëjmë me një shprazëtirë të thellë shpirtërore, kur kërkimi shkonë nëpër detin poetikë të gjërë të shprehjeve poetike që ka vet poeti Ferizi, kur citohen: “nëpër mbretëri pagane”,”urata”, kërkimi në “dritën e hënës” apo kur thot: “nëpër kohëra ëndrrash nëpër netë të gjata” ! Tejet poetike, me një motiv të arsyeshëm e bënë dhe autori arrinë të arsyeton titullimin e poezisë. Duhet besuar se poeti ka të bëjë me një realitet të ngjarë, dhe krijon imagjinatën e vet tejet krijuese për një përshkrim të ndodhisë.

Aftësia e poetit Ferizi, arrinë që përmes krijimtarisë së tijë të gjërë poetike, realitetin ta shëndërroj në diqka në in-egzistente, por edhe të kundërten, in-realitetin në egzitencë dhe ngjarje.

Po citojmë më tutje:

“kërkova në vrrije kërkova në shkrep”, “kërkova në yje me shtigje”, “dhe rashë një ditë si peshku në grep”, “tërhequr nga bukurija nëpër shekuj’brigje”!

Shprehimisht në këtë poezi, dominon realitet i hidhur i ngjarjes, në mos arritjen e një braktisje. Grepi është diq që mund të mashtron, dhe pa dashtas njeriu mund të bie në këtë kurthë. Për zënjen e peshkut, njeriu zbuloi grepin, si kurthë tejet e përsosur në zënjen e tij. Prandaj, autori Ferizi përdorë me një mjeshtri të rrallë fjalën “grep” që njeriu mund të bie, që simbolikën në këtë rast në vend të peshkut përdoret “bukurija”. A mund të përdoret “bukurija” si grep për joshjen e një personi? Pa tjetër se në këtë rast është tejet identike. Prandaj kjo poezi buron nga esenca e një realiteti të hidhur.

Poeti deri në vargjet e fundit të poezisë ”Në grepin e bukurisë”, arrinë që t’i ikë shprehjeve më konkrete dhe më përmbajtësore, përderisa sa në vargjet e fundit, qet në pah realitetin;

Lexo :

si peshk i pafajshëm me zemer biluri
nëpër valët e kërkimit
ku arti i notit e syri im zuri
një biondinë me pamje të gjevahirit
Kush dual në pah ? Bjondina, ajo për çfar cekëm më lartë, se aftësia e të kriuarit në poezi nga poeti Xhelal Ferizi, ka rrugë të shumta për t’i ikur kuptimësisë së ngjarjes, dhe në të shumtën e rasteve, arrinë një krijimtari sa poetike aq edhe filozofike.

Poeti Ferizi, disponon një diapazan të madh shprehjeve poetike gjë që kjo nuk ndodhë tek të gjithë krijuesit.

Lexojmë me vëmendje: “si peshk i pafajshëm me zemer biluri”, “nëpër valët e kërkimit”, “ku arti i notit e syri im zuri”, “një biondinë me pamje të gjevahirit”. Se syri ka zënë “biondinën” dhe se bjondina me bukurinë e saj arrinë të shëndërrohet në “grep”, aspak nuk do mend. Kjo është dashuri e fatit të individit, që rastësisht bjen në grepin e bukurisë. Por edhe aftësi e poetit në një përshtatje “shabllon”, që arrinë në përshkrim, p.sh. poezia në fjalë ”Në grepin e bukurisë”, shihen kufijtë e shtrirjes kur thuhet: “nëpër valët e kërkimit”. Shtrirje detare si peshk i pafajshëm (simbolika, si njeri i pafajshëm), por gjithësesi në kërkim e që rastësisht bie në “Grepin e bukurisë”.

Poeti, si kriter në këtë poezi, mer realitetin dhe korektësinë totale të ngjarjes, që përbëjnë materjen e poezisë në fjalë. Edhe kjo vjershë, sikurse shumë vjersha të tjera të poetit Ferizi, kanë një kuptimësi më reale dhe më kuptimplote për lexuesin, e që në shumë poezi, hasim në një pakuptimësi si afësi e poetit që përdor kriterin “mos ta kuptoi lexuesi” por inspiron në futje më të thellë në mbrendësi të poezisë.

Qka motivon poetin kjo poezi ?! Pse del konkret dhe është tejet më përkufizues i kësaj vjershe ?!

Lexo:

“dhe mbeta në grep i varur për jetë”, “kahdo thumbi i sajë me lak”, “nëpër brigje e udhë rob i sajë jam tretë”, “me i zjarrë e prush në të dashuruarin gjak”.

Se poeti zbulon një të vërtetë kur thot: “dhe mbeta në grep i varur për jetë”, “kahdo thumbi i sajë me lak”, është shumë e vërtetë, pasi e pohon vet në vargje. Poezia trajtohet si e vërtetë dhe korrespondon me “bukurinë” përmes poezisë, që paraqet një mesazh se “bukurija” ka bërë jo vetëm përshtypje, por është krijuar krijes që vlenë të sakrifikosh, kur thot ;
“nëpër brigje e udhë rob i sajë jam tretë”, “me i zjarrë e prush në të dashuruarin gjak”.

Poezia e Xhelal Ferizit, dhe të krijuarit e tij në poezi, lë të kutojë se ka një pasuri tejet brilante në ide fjalësh dhe ide formuluese në përputhshmëri të afërta të ngjarjes.

Prirje të jashtëzakonshme në kombinacionin kuptimor të fjalëve në poezi, ka një stil të veçant poetik në përshkrimin e ngjarjes në poezi. Përshtatje identike me vlera esenciale dhe kuptime të drejta apo më tërthorazi, mahnitë lexusit, sidomos ata që dinë të kuptojnë se çfar do të thotë krijimtaria poetike apo vlerë poetike.

Po ilustrojmë me një vjershë që quhet “Valët e lotit:

Lexo :

Valët e lotit
Shkruan: Xhelal Ferizi

nëpër valët e lotit secili shekull’dridhje që vret
nëpër dridhjet e tyre dënestare
nëpë rrugë të huaja të epokave shkret
po qajë dhimbshmërisht me ankime shqiptare
Ka të ngjarë se poeti Ferizi, kësaj radhe ka shkruar pranë detit, apo detin e parafrazon para syve të tijë. Kurse “dridhjet në shekuj” (shekull’dridhje) i quan vrastare. Pse ?! Për arsye të përforcimit të ides se vuajtja e shqiptarëve e kombit të tij, që nuk përkufizohet me vite, as me dekadë, por janë kohët e gjata me shekujt që kanë vrarë, kanë mërguar, kanë vujatur në pritje të lirisë. Fjala “shekull’dridhje” është fjalë e re në poezi, e që këso fjalësh të ideuara mund të gjeshë vetëm tek poetët e mëdhenjë të kohës moderne, e në këtë rast sikurse që është poeti Xhelal Ferizi. Fjalë, që ka një kuptim tejet të kompletuar në përshtatje të vuajtjeve të kombit me kohë aq të gjatë. Shih: “nëpër valët e lotit secili shekull’dridhje që vret” , “nëpër dridhjet e tyre dënestare” dhe “nëpë rrugë të huaja të epokave shkret”, “ po qajë dhimbshmërisht me ankime shqiptare”, e tërë strofa është me të reja kuptimore.

Kjo dëshmon poetin për aftësinë e tij në poezi, i cil ka një prirje të thellë poetike që prek emocionin e lexuesit.

Loti në kuptimin e gjuhës së sotme ka një kuptim, që është një lëngë pa ngjyrë, i tejdukshëm dhe me shije të kripur. Ai del në raste të veçanta nga syri i njeriut, sidomos në rastet e hidhërimit, mallëngjimit, përmallimit e po ashtu edhe të gëzimit. Autori Ferizi, në këtë rast, përjashton lotin e gëzimit, ai nuk ka ven në poezinë e autorit “Valët e lotit” . Autori në këtë poezi lotin e paraqet si të hidhërimit, mallëngjimit, përmallimit. Lotët e shekujve, që shëndrohen në valë, rrëke lotësh që shëndrohen në valë, që përfshijnë vuajtjet e mëdhaja të popullit të tij. Ne e kemi edhe në rreshtin e dytë të kësaj strofe kur thot: “nëpër dridhjet e tyre dënestare”, që edhe fjala dënesë (dënestare) ka kuptimin kur njeriu qanë përmallshëm, qanë nga thellësia e shpirtit të lënduar, qanë me “dënes” qanë me ngulqim.

Pastaj vazhdon në rreshtin e tretë dhe të katërt: “nëpë rrugë të huaja të epokave shkret”, “po qajë dhimbshmërisht me ankime shqiptare”. Autori Ferizi, jo rastësisht potencon epokën. Epokë, duhet ditur se ka kuptimin e një përfshirje të rëndësishme në periudha të ndryshme historike të njerëzimit. Epoka lidhet me ngjarjet e mëdha të zhvillimit të njerëzimit dhe bënë këthesa të rëndësishme. Prandaj, poeti i talentuar Xhelal Ferizi, gjatë gjitha këtyre epokave kur thot: “nëpë rrugë të huaja të epokave shkret”, populli ynë ka qenë i ndarë në këto përfshirje, i përjashtuar dhe i lënë për anash, i shtypur. Prandaj poeti i quan me plotë të drejtë “epokave shkret”.

Duke e marrë parasysh këtë formulim tejet kuptimor në përfshirjen edhe të vuajtjes edhe të shekullit edhe të epokës, autori ja arrinë qëllimit.

Por ai vazhdon edhe më tutje në strofën e dytë:

Lexo:

jam shekull’ziu i monotonisë,
ku secili çast ësht epokë,
a thua nuk jam ma i etnisë,
e gurët e ftoft’huaj i kam shokë,
Në secilin rresht duke filluar nga i pari: “jam shekull’ziu i monotonisë”, që tani edhe këtu poeti përdorë një fjalë të re “shekull ziu”. Pse ? Ka arsye poeti kur e përdor këtë fjalë ? Pa tjetër se po. Bile është nxjerrë me një mjeshtri artistike. Ose: “ku secili qast ësht epokë”, “a thua nuk jam ma i etnisë”, “e gurët e ftoft’huaj i kam shokë”! Vërtet ka një motiv duke reflektuar një realitet të hidhur, por të sakt edhe në përfshirje në kohë, me një përshtatshmëri vërtetë poetike.

Autori, Xhelal Ferizi, në këtë rast është faktor relevant në krijimin e ideve, fakteve dhe koherencës.

Duhet kuptuar se poeti e personifikon vetveten, në shumicën e poezive sikurse edhe në këtë strofë, së paku kuptimi është i tillë, edhe pse kjo mund të jet kushtuar tjetër kuj. Kjo dëshmon me vet poezinë e cila vazhdon:

Lexo:

Dridhur’dnesjet e mia e luajnë fundin e vullkanit
luajnë shpirt’fundin e detiti
në secilen’dridhje valë loti i vatanit
dhe vdeksija zymtare e kurbetit
E veçanta e të menduarit nga poeti, do të shofim në këtë strofë se sa me mjeshtëri fikson gurbetin. Në këtë rast titullimi i poezisë “Valët e lotit”, na kujton krijimtarinë poetit të math Jeronim Derada, i cili vërtetë ka shkruar nga mërgimi pranë detit me sy kahë vendi i tij, vendi i të parëve të tij, i gjakut të tij. Krijimtari mallëngjyese dhe prekëse.

Këtë poezi të poetit Xhelal Ferizi, kisha me quajtur “Metaforë letrare” prej një ngjashmërie identike të ngjarjes por me shprehje moderne të formuluarit.

Po e lexojmë deri në fund poezinë “Valët e lotit”, dhe kemi me hasur në shumë shprehje.

Thurja e vargjeve të poetit Xhelal Ferizi, çfaqin kuptimin e mbrendshëm shpirtëror të vuajtjes.

Lexo:

me kodër vuajtjet të mëdha si pllaja
Që shëndrrohen në peshë të shpirtit tim
më vijnë vala vala oqean’kujtim’largta të mdhaja
dridh’tare secila me valen përthyese mallëngjim
shekull’tare të tej’zgjatura kujtesa që dërmojnë
secila me artin e të kaluares që nxitë mallë e lot
gurë’qëndresen ato e thërmojnë
kur e sjellin në shpirt’kujtesë secilin të largtin mot
Sintaksa poetike e poetit Xhelal Ferizi, prej një metode të formuluarit të poezisë çfaqin interesimin për studim më profesional të mundshëm.

* * *

Në poezinë e poetit Xhelal Ferizi, “Ura e këputur e dashurisë” (më poshtë-shkruajtur) pikërisht aktualizon një problem të lidhur ngushtë përmes “urës së lidhjes së dashurisë”, e që po e njejta dashuri prap trajton “urën e këputur të dashurisë” si ndarje. Poezia ka një dimension dashurie, por mënyra e të formuluarit në poezi, është tejet artistike e specifikuar për dashurinë e këputur të dashurisë së “egzistuar”.

Po e lexojmë me vëmendje poezinë dhe do të shofim se në mbrendësinë e saj, kemi me hasur “realitet” të hidhur, apo pabesi dashurie. Po shkojmë në katër rreshtatë e parë të poezisë, për të kuptuar me motivin.

Lexo :

Ura e këputur e dashurisë
Shkruan: Xhelal Ferizi

Përse uren e jetes e këpute
kur ajo ishte e lidhur me diell
ishe ti ajo që me lute
nuk jam ma i gjerë si qiell
Vet titullimi i poezisë “Ura e këputur r dashurisë”, lë të kuptoj për një përfundim të pa kthyre, por jo të pa dashuruar dhe pa pendesë.
Autori krijon dy personazhe në këtë poezi, personazhin X (iks) dhe Y (ypsilon), apo djalin dhe vajzën. Kur djali i drejtohet vajzës me një shprehje artistike : “Përse uren e jetes e këpute”, “kur ajo ishte e lidhur me diell”.

Ura ka një kuptim tejet domethënës në lidhje. Urë që lidhë brigje, që lidh dy anët e një lumi, që lidh dy anët e një përroi. Po ashtu kemi ura të llojeve të ndryshme, të gurit, të drurit, të hekurit, të cimentuara. Kemi edhe ura me profile të ndryshme, të drejta apo në formë të harkut. Këto ura ndërtohen, por edhe rrenohen me kohen. Kanë, ngritjen dhe ramjen. Pse autori Ferizi, e gjenë urën si pretekst të kësaj ngjarje? Apo ndoshta pikërisht është ura që ka ndodhur rastësisht në lidhjen e tyre dashurore, apo që është lidhur dashurija por edhe është rrënuar nga vajza apo personazhi Y ?! Pse autori në poezi nuk përcakton llojin e urës, gjë që në këtë rast, kishte me qenë “urë prej druri”, duke pasur parasysh vet rrënimin e dashurisë që kishte me qenë në përshtatje. Lexojmë dy rreshtat e fundit të strofës : “ishe ti ajo që me lute” ”nuk jam ma i gjerë si qiell”, që djali del më i avansuar dhe paska qenë i gjërë si “qielli” në lutjen e parë të vajzës. Kurse rreshti i fundit : “nuk jam ma i gjerë si qiell”, djali nuk pranon lutjen apo pendesën e vajzës. Autori nuk don të detalizon më hollësisht ngjarjen, që për lexuesin len pezull lidhjen dhe ndarjen.

Në këtë rast, sipas poetit në rreshtatë me sa vijon:

Lexo :

përse uren e jetes e këpute
kur ajo ishte e lidhur me zemer
përse nuk ndriqove me dritë çdo lloj skute
përse kalin e trojes e lakmove në themer
Vajza është vet rrënuesja, ajo e cila “urën e jetës” e ka këputur, kur ajo ishte e lidhur me zemër. Apo shkojmë më tutje: “përse nuk ndriqove me dritë çdo lloj skute”, “përse kalin e trojes e lakmove në themer”, prap vajza merr vërejtjet duke mos ndriquar nëpër çdo llojë skute, duke e lakmuar “kalin e trojes”.

Poeti nuk përdorë rastësisht “kalin e trojës”, por ja arrinë qëllimit dhe bënë një përshtatje identike me shkatërrimin. Duke e ditur romancën e “Kalit të trojës” që është e vetmja metodë për t’u futur mbrenda kundërshtarit në mbrendësi dhe për ta shkatërruar duka dalë nga mbrendësia e “kalit të trojës”.

Në momente të caktuara, poeti Ferizi, në strofën e parë është më intensiv, kurse në mes të poezisë aktivizon fuqinë e poezisë, për derisa përfundon dhimbshëm në rreshtat e fundit të poezisë. Kjo është një mjeshtëri e ndërtimit të poezisë së Xhelal Ferizit, që e kam quajtur edhe në opinion tim të parë, poezia “feriziane”.

Aftësia e të krijuarit nga poeti Ferizi, arrinë që ngjarjen ta shëndërron edhe në legjendë përmes poezisë, madje edhe me motive të llojeve të ndryshme.

Poeti Xhelal Ferizi, arrinë shkallën e poetit me përvojë artistike, të lakmueshme në krijim poetik individual duke aktivizuar fjalë të rralla poetike.

Poezia “Ura e këputur e dashurisë”, në mbrendësinë e saj ka pendesë, dashuri, që nuk kishte guxuar të ndodhë. Lexojmë poezinë deri në fund.

Lexo :

përse u’a këpute fijet yjeve
infuzion ky i dashurisë jetik
përse i lidhë psehet nyjeve
përse dashurinë e bëre armik
përse uren e këpute të harkut
që lidhej nga arti në art
përse tash i dhe kaq shum dhimbje vargut
që në palcen qiellit prekë e ndihet lart
përse i zgjidhe besatimet
që lidhë i kishim për bese
përse i ke ngri vlimet
e gzimet nëpër mëngjese
përse gzimet i vrave
përse urat me i djegë
si krande ndjenjat i thave
e cicrimen e bilbilit në degë
Katër rreshtatë e parë kur thot: “përse u’a këpute fijet yjeve”, “infuzion ky i dashurisë jetik”, ”përse i lidhë psehet nyjeve”, “përse dashurinë e bëre armik”. Korrenspondim poetik, shpirtëror, që autori gjenë elementet shprehëse të fjalëvë. “Këputja e fijeve të yjeve”, “infuzioni i dashurisë jetike” janë mëse artistike dhe kuptimplote. Fijet sipas autorit kanë qenë të lidhura gjatë deri në yje, gjë që nuk kanë qenë letë të shkëputen pa ndonjë përpjekje serioze “urrejtje”. Vet kuptimi i gjatësisë së rrënjëve deri në yje, le të kuptojë se dashuria paska qenë shpirtërore, mbrenda për mbrenda zemrës me një shtrirje deri tek yjet. Megjithëse poeti gjenë shprehjen autentike kur thot: “infuzion ky i dashurisë jetik”. Lidhjet e dashurisë deri në yje, kanë qenë një “infuzion” i dashurisë jetike. Vërtetë poeti e piketon me këtë shprehje. “Infuzioni”, është fjalë më tepër medicinale, kur gjatë infektimit, duhet marrë infuzionin kundër infetkimit. Infuzioni të mbronë fuqishëm kundër infektimit, të mbanë të qëndrueshëm.

Në mbarimin e poezisë, po citojmë: ”përse gzimet i vrave”, “përse urat me i djegë”, ”si krande ndjenjat i thave”, “e cicrimen e bilbilit në degë”.

Janë disa momente që përcaktojnë kahet e poezisë, që kanë një strukturim tejet profesional. Vet struktura e ndërtuar e krijimtarisë së poetit Ferizi është mjaft origjinale, dhe ndërhyrja eventuale e ndonjë gjuhëtari apo kritiku letrar, nuk kishte me pasë arsye për ndryshim ndërtues (me përjashtim të lektorimit).

Po qe se shkojmë më tutje në vlerësimin e ndërtimit të krijimtarisë “feriziane” që del me një prirje fenomenale, e që bie ndeshë me formulimin e tekstit drejtë-shkrimor, del në pah, sikur ta kishim marrë dramaturgun e legjendes botërore Aleksandër Mojsiun. Ai, në jetën e tij as që ka pretenduar në shkrime të dramave, dhe në drejtëshkrim. Por e ka mahnitur botën me aktrimin e tij. Gjë që është identike me poetin Xhelal Ferizin. Po të kishte asistentë për të shkruajtur, Xhelal Ferizi duke i cituar poezitë edhe përmes aktrimit, del si një maragaritar poetik.

Poeti Xhelal Ferizi, fundi i fundit, i paraqitet opinionit si poet e jo si shkrimtar.

* * *

Poezia “Më gdhendëni në gurë” e poeti Xhelal Ferizi, me rreth 600 vargjeve, gjë që do një analizë më të thellë për t’u ndalur varg për varg.
Natyrisht se poeti në këtë poezi i bënë disa gërshetime në kuptime duke filluar nga personifikimi e deri në përkushtim, me një tematikë kombëtare, resistuese në qëndrim të drejtë të frymës patriotike.

Kjo lirikë e shkruar nga poeti Xhelal Ferizi, paraqet sakrificën e atdhetarit me rënditjen e vargjeve duke dëshmuar prirje të vlerave poetike.

Lexo :

Më gdhendni në gurë
Shkruan: Xhelal Ferizi

jo jo nuk më largoni ju
e bukura shoqëri
miq të dashur që më keni ftu
me të pafundmen dashuri
se unë e kam përbuzë arin
kam prekë flakë e zharin
se unë nuk kam llogaritë
as superfuqitë
as nuk kam kqyrë pazarin
se i del tregu jetes time
për atdhe nëpër krajata mundime
e kam përbuzë mercenarin tradhtarin
që me ftonte
për të shkelë
për të shkelë lulet shqiptare e barin
për të shkelë mbi liri mbi shqiptarin
“Jo jo nuk më largoni ju”, “e bukura shoqëri”, “miq të dashur që më keni ftu”, “me të pafundmen dashuri”, kujt i drejtohet poeti me këtë lirikë, me kend komunikon, pse komunikon përmes lirikës. Pa dyshim se poeti gjenë gjuhën poetike dhe nuk len asgjë pa potencuar vërejtjet dhe të mirat e shoqërisë. Është roje e shoqërisë Kombëtare, është roje e Kombit që e ruan të mirën e saj nga e keqja që i përgaditet. Nuk e thot rastësish poeti :

“Jo jo nuk më largoni ju”, “e bukura shoqëri”! Këtu shifen tendenca edhe nga njerëz të tillë për ta larguar nga fjala e lirë poetike që poeti me poezinë e vet krijuese i bënë roje Kombit. Bili bile, këtu tërthorazi len të kuptoj se ka zëra edhe nga “e bukura shoqëri”, që bien pre nën trysnin e të ligëve. Me të drejtë poeti Xhelal Ferizi në këtë rast mund ta ket marrë veten si personazh i poezisë e që vazhdon: “se unë e kam përbuzë arin”, “kam prekë flakë e zharin”, “se unë nuk kam llogaritë”, “as superfuqitë”, “as nuk kam kqyrë pazarin”, ”se i del tregu jetes time”. Poeti arrinë të paraqes shumë pak në këtë poezi lirike, duke thurur vargjet me idenë e sakrificës. Ndërsa thurë bukur lirikën në të shkruar dhe në paraqitje. Lexuesi, i bindur thellësisht, mbi një realitet të hidhur, të anashkaluar në kohë njerëz të sakrificës duke rënë nën individët që kanë “kqyrë pazarin”, kanë bërë pazare me interesat e Kombit, kanë llogaritur në interesat e tyre të përfitimit.

Krijimi i bindjes tek lexuesi, arrihet në saje të aftësisë së shpirtëzimit të poezisë, gjë kjo nuk i mungon poeti Xhelal Ferizi.

Poeti më tutje shkruan: “As nuk kam kqyrë pazarin”, “se i del tregu jetes time”, “për atdhe nëpër krajata mundime”,”e kam përbuzë mercenarin tradhtarin”. Kjo është ajo që e cekëm më lartë për qëndresën e pa lëkundur të atdhetarit, i cili fiksohet vetëm për çështjen Kombëtare Shqiptare. Nuk bie ndeshë me lakmit e sundimtarit, okupatorëve ndyrësira.

Jo rastësisht poeti Ferizi, përdorë fjalën merecenar. Mercenarë kanë qenë të gjithë ata njerëz që kanë qenë të inkuadruar si ushtarë me pagë të paguar nga një shtet apo ushtri e huaj, e cila e ka okupuar vendin duke kolonizuar vende të huaja me metodat më shtazarake të kohërave. Këta njerëz, viheshin nën urdhërat të armiqëve, të pushtuesve të Kombit, me përfitime tejet të ulëta, e shumë herë edhe falas, pa e ditur dëmin që i kanë shkaktuar Kombit të vet. Kanë qenë njerëz vetjak, të ulët, njerëz të shitur apo njerëz “mercenarë” sikurse e thot në poezi poeti Xhelal Ferizi.

Përbuzja e “mercenarëve dhe tradhëtarëve” në kohët kur ata kanë qenë në shërbimin e armiqëve të vendit, ka qenë ndeshje direkte me armikun.
Armiku gjithëmonë ka gjetur “mercenarë” e më pastaj e ka okupuar vendin. Këtë e cekë në poezi shumë mirë poeti : “që me ftonte”, “për të shkelë”, “për të shkelë lulet shqiptare e barin”, “për të shkelë mbi liri mbi shqiptarinë”.

Tërësia e lirikës, në poezinë “Më gdhendëni në gurë”, arrihet nga diferencimi i “mercenarëve” për të dal në shesh se edhe sot e kësaj dite ata “mercenarë” ndodhen në mesin e një pjese të shoqërisë që po mbyllë sytë për interesa të tyre personale.

Mirëpo përmes parimit që ka poeti Ferizi, pikërisht mbështetë figurat patriotike që sakrifikuan dhe ishin të gatshëm të sakrifikojnë deri në jetën sublime të tyre, që ishin me një unitet Kombëtar, kurse nuk kursen “mercenarët” dhe tradhëtarët”, që penguan të drejtën e një Kombi për t’u liruar dhe pavarësuar.

Lexo:

për paqe e liri, për mal e për vrri
për Nënën Shqipëri,
a e shihni si qajë, sa gurë e dhe ndajë,
duke mos lënë kund glob,duke mos lënë kund kob,
përmbi ju me ra, ju s’ keni me më nda,
nga dheu i Nanes, nga hisja e Dardanes,
as e magjikes etni, ku i thonë Mëmë Shqipëri
Do të ishte e sakt, po të thoshim se në këta rreshta nuk ka aq e pasuri fjalësh të reja sikurse që jemi mësuar nga poeti Ferizi, por ka një larmi të mrekullushme në kombinimin e vargjeve. Krijon një emocion tek lexuesi kur thot: “përmbi ju me ra, ju s’ keni me më nda”,
“nga dheu i Nanes, nga hisja e Dardanes”, “as e magjikes etni, ku i thonë Mëmë Shqipëri”.

Megjithatë, marrë në tërësi, poezia “Më gdhendni në gurë”, fund e krye është dedikuar njerëzve atedhetarë.
Po qe se i qasemi një analize më të mbrendshme, kemi me pa se është tejet imponuese dhe se autori çfaq në pah problemin që duhet dal nga shpirti i sinqert i atdhetarit. Ka përplot imazhe lirike, që krijon një vlerë poetike dhe gjallëruse, e po ashtu edhe emocionale.

Po shkëputim disa vargje nga kjo lirikë të kasaj poezie:

Lexo:

që të mos ju quajnë të ult
e punën ta keni kult
e dijet shkollore
si hyjnitë qiellore
e lidhjet për dore
te gjithë nëpër fije
si damarë etnije
si zingjirë etnik të Mëmë Shqipërije
Çfar lidhshmërije të fjalëve, që kanë një kuptim dhe mesazh në vetvete. Gjallërim i vërtetë i poezisë, që ndryshon në hyrje të poezisë por është në lidhshmëri të plotë me vet titullin e poezisë “Më gdhendni në gurë”.

Përputhja e vargjeve të krijimtarisë së poetit Xhelal Ferizi, kapin një horizont të madh kuptimesh.

Shife: “që të mos ju quajnë të ult”, “e punën ta keni kult”. Kulti në kuptimin fetar që do të thot: “shërbesë fetare për nderë të një hyjnie, apo edhe adhurim a nderim i tepruar ndaj dikujt, që ka një cilësi dhe veti të jashtëzakonshme”, që poeti pretendon që puna për Kombin të ket kult hyjnor.Ose kur thot: “e dijet shkollore”, “si hyjnitë qiellore”, “e lidhjet për dore”,
”të gjithë nëpër fije”, “si damarë etnije”, “si zingjirë etnik të Mëmë Shqipërije”.

Se autori ka një dispilinë të të krijuarit në krijimtarinë kombëtare, se ka qenë i etur për dijen e çështjes kombëtare që populli të shkollohet sa më tepër, tregojnë vargjet e lirikës, kur shkruan, “e dijet shkollore”, “si yjni qiellore”, “lidhjet për dore”… e kështu me radhë deri te “si zingjirë etnik të Mëmë Shqipërije”. Kështu që kjo lirikë del nga rrafshi personal në at universal Kombëtar. Paraqet diagramin poetik të shtrirjes në poezi dhe në përfshirjen e gjithëmbarshme.

Po marrim disa vargje nga mesi i lirikës po të njejtes lirikë “Më gdhendni në gurë”, ku ndër të tjera citohet ;

Lexo :

Ju nuk më largoni o shoqri shqiptare
se unë i marr shekujt nëpër gjuhë amtare
edhe i nxis n’ për ju nëpër thelb e gjak
me folë drejt e mirë pa hile e pa lak
e ju sjellë dobi gjithkah shpirtit tuaj
duke ju mbjellë vargje nga ky dhe i huaj
ku kam mbetë i tretur si një gurë me halle
unë ju mbloj me vargje nga kto anë me zalle
unë ju dërgoj shprehje me mote e lotit
njëmijë dashuri nëpër qiell të Zotit
Secili varg ka kuptimin dhe lidhet me secilin varg tjetër. Këtu qëndron aftësia e vet autorit, që ka një pasuri të pashterrshme fjalësh në ndërtimin e poezisë. Lirika, në fjalë, do të kishte me mbet e mangët nga poeti, pot të ishte mbetur në lirikën individuale apo mbrenda suazave të individit.

Poeti Xhelal Ferizi, e nuhatë qysh në fillim se kjo lirikë duhet të ketë një shtrirje më të gjërë në rrafshin horizontal dhe Kombëtar.

Sa e fuqishme është shprehja: “Ju nuk më largoni o shoqri shqiptare”, “se unë i marr shekujt nëpër gjuhë amtare”, ku tendenca e autorit për lexuesin del se poeti nuk dorëzohet, nuk largohet, por për motiv e ka Kombin, që në krijimtarinë e tij do t’i futë ngjarjet më madhore me vlera patriotike në poezinë e vet.
Ose : “edhe i nxis n’ për ju nëpër thelb e gjak”, “me folë drejt e mirë pa hile e pa lak”,
”e ju sjellë dobi gjithkah shpirtit tuaj”, “duke ju mbjellë vargje nga ky dhe i huaj”,
”ku kam mbetë i tretur si një gurë me halle”, “unë ju mbloj me vargje nga kto anë me zalle”,
”unë ju dërgoj shprehje me motet e lotit”, “njëmijë dashuri nëpër qiell të Zotit”. Shumë artistike dhe emocionale. Shifet se identitetit Kombëtar, e ka okupuar thellësisht autorin, që përveç tjerash kur thot: “unë ju dërgoj shprehje me motet e lotit”, “njëmijë dashuri nëpër qiell të Zotit”.

Kështu që lirika mbrenda saj merr kuptim tjetër hapsinor, kuptim më të fuqishëm. Këtu autori i lirikës Ferizi, vetëdisohet në momentin e caktuar dhe i përshtatet titullit të vet lirikës, që kultivon dashuri për vendëlindjen, duke dërguar “shprehje” “lot” “njëmijë dashuri” nëpër “qiell të Zotit”.

Marrë parasysh idealin e lirisë të poetit Xhelal Ferizi, i cili i përkushtohet të mirës, e nuk len venë për të keqen, has në mospajtim me rendin e gjërave të pavlera në botë.

* * *

Poeti Xhelal Ferizi, në krijimtarinë e tij, arrinë që të përfshij, periudhat kohore, ngjarjet e periudhave të ndryshme, dëshmorëve dhe patriotëve që derdhen gjakun për popullin Shqiptar të të gjitha kohërave, aspak nuk i shmanget problemeve sociale e Kombëtare. Poeti arrinë që secilën poezi ta tiullon me një përshtatje identike të ngjarjes dhe i jap kuptimin e plotë. Shumicën, apo pjesën më të madhe të poezive të poetit në fjalë në mbrendësin dhe përmbajtjen e saj, mund t’i kupton vetëm me anë të titullit të saj. Në secilën poezi do të hasim se poeti në cilën formë e fikson ngjarjen. Po qe e fikson poezinë me personazh pozitiv, ja del që personazhin e poezisë ta nxjerr si hero të poezisë. Por aftësia e poetit Ferizi, është tejet kritik gjatë fiksimit në poezinë e kundërt me ate si hero i poezisë, ja del që të kap qëllimin me një objektivitet tejet real.

Poeti Ferizi, gjithnjë ndeshet me të pa vërteten, tradhëtinë dhe montimet. Këtu ai nuk toleron, duke e ditur dëmin e tyre. Ideali i tij, është i krijuar mbi një bazament të fortë të traditës Kombëtare dhe atdhetare. Ka lindur i till duke rezistuar ekzistencen shoqëroro-politike, me një botëkuptim të shtrirjes së gjërë atdhetare.

Poeti, është mase insistiv për arritjen e përfshirjes së ngjarjes në poezi, dhe identifikimin poetik. Kjo është vërejtur me kohë.

Shofim në poezinë “At ditë në Mitrovicë”, do të thot se poeti nuk i shmanget ngjarjes, përkundrazi futet në ngjarje dhe përmes poezisë identifikon edhe ngjarjen, herë herë tërthorazi, e herë herë drejtë përsëdrejti, duke nxjerr subjektin (njeri) në sipërfaqe, në anën tjetër synon ngjarjen dhe në fund i jep karakterin. Po marrim dy strofat e para të kësaj poezie kushtuar dëshmorit të Kombit, Isak Ibrahimi :

Lexo :

At ditë në Mitrovicë
Shkruan: Xhelal Ferizi
Kushtuar dëshmorit Mitrovicas Isak Ibrahimi

At ditë Ibrit i rrodhën lotët nga kullimi
Përgjakshëm qau e vajtoj secila fije bari
Mbi dhe ra dëshmor i lirisë Isak Ibrahimi
I shqiponjes nji zog shqiptari

At ditë lulet për së gjalli janë vyshkë
Atdheu mbeti pa djalë
At ditë thonë edhe hekurat e ures shqiptare janë ndryshkë
E Ibri ka dënesë me valë
Qysh në fillim kur shkruan: “At ditë Ibrit i rrodhën lotët nga kullimi”, Përgjakshëm qau e vajtoj secila fije bari”, “Mbi dhe ra dëshmor i lirisë Isak Ibrahimi”, “I shqiponjes nji zog shqiptari”, vimë në përfundim, se poeti inspiron lexuesin, ngacmon thellë qenien shpirtërore, sidomos kur prekë : “lotin e kullimit”, pastaj vazhdon kur thot: “përgjakshëm qau e vajtojë secila fije bari”. Simbolika e vajtimit të secilës fije bari, është diçka që në botën poetike rrallë mund të takosh këso shprehje poetike, me një kutpim të gjërë dhe përfshirje të madhe. A thua, poezia “feriziane”, tani nuk i shpirtëzoi edhe fijet e barit, përmes një poeme sa artistike, e një kushtrimi kushtuar dëshmorit !? Jo se i kanë dhënë një shpirtë, por qojnë peshë secilin lexues të vëmendshëm, duke përdorur gjuhën poetike në përshkrimin e ngjarjes, kushtuar heroit dhe fatin e tij tragjik. Poeti vazhdon : “Mbi dhe ra dëshmor i lirisë Isak Ibrahimi”, “I shqiponjes nji zog shqiptari” ! Në këtë poezi, poeti Ferizi, arrinë shkallën më të lartë të kuptimësisë, me një përpjekje shprehjesh më të përsosura dhe shifet se ka qenë i inspiruar nga vet vepra e dëshmorit në fjalë. “Mbi dhe ra dëshmori i lirisë”, “I shqiponjës një zog shqiptari”! Çka është kryesore për poetin? Të arrijë besnikërisht fillimin e drejtë duke filluar nga lartësia e diagramit poetik “ferizian”.

Pastaj vazhdon : “At ditë lulet për së gjalli janë vyshkë”, “Atdheu mbeti pa djalë”, “At ditë thonë edhe hekurat e ures shqiptare janë ndryshkë”, “E Ibri ka dënesë me valë” !

Fjala “vyshkë” është diq që i mungon uji, gjaku, thatësirë e vërtetë, e që poeti lulet në mungesë “gjaku” shqiptari që janë vyshkë, e thot : “Atëdheu mbeti pa djal” !

Xhelal Ferizi, si poet me imagjinatë të avansuar që i ngjanë poetëve të mëdhenjë, gjenë emocionin prekës dhe fjalët gjithnjë në funksion të poezisë.

Poezia “At ditë në Mitrovicë”, në strofën e tretë dhe katërt, shkruan :

Lexo :

Ka qa thonë edhe e shëndritshmja hana
Yjet me qerpik në lot janë stërmekë
Një varr të ri po e hapte Dardana
Nji yllë i qiellit të lirisë ka vdekë

Nga larg nji plumb ra në një zemer
Goditi mu në aorten trime arbnore
Aty ku i thonë Shqipni dheut të lashtë me emer
Do të kemi të lirisë përmendore
Lirisht mund të themi, se poezia është temë konkrete, e kushtuar për dëshmorin, me emër dhe mbiemër. Madje edhe vendin, ngjarjen, urën, kohën e cek poeti me një saktësi shumë të sakt. Poeti mobilizohet edhe më fuqishëm kur e din se në këto vende është vendlindja e tij, e rritës dhe e veprimtarisë patriotike. Ngjallë emocione rinore, ngjallë ndjenjen shpirtërore të përjetimeve rinore, nga një distancë e madhe me një statut mërgimtari.

Në strofat në vijim shkruan poeti :

Lexo :

At ditë yjet e qielli e kanë pa gjakun
Kur gjuajti armiku pansllav me prejardhje akull’borë
Kur plumbi mu në zemer e goditi Isakun
Ra me nji oh mbi dheun arbëror

U errsua atë ditë edhe dielli
E çielli e qau i etnisë
Pranvera shum qau e prilli
Për lulen e kuqe t’ lirisë
Imagjinata poetike e ndërtuar nga poeti, ngulitet thellë në kokën e lexuesit : “At ditë yjet e qielli e kanë pa gjakun”, “Kur gjuajti armiku pansllav me prejardhje akull’borë”, “Kur plumbi mu në zemer e goditi Isakun”, “Me një oh ra trimi mbi dheun e lashtë arbëror” ! Dëshmori Isaku, goditet me plumb në zemër, nga gjuajtja e armikut pansllav. Përshkrim identik me ngjarjen, thuase poeti ka qenë në ngjarje, ka qenë i pranishëm në këto protesta kundër dhunës serbe e cila i detyroi 4 fëmijë të vdesin në lumin Ibër, e veç mos të bien në dorën e tyre gjakatare. Gjakun e dëshmorëve e shofin edhe yjet e qiellit, sepse ka qenë gjak “lirije”. Poeti gjithnjë zbulon dimensionin dhe kuptimin e ngjarjes. Përceptimi poetik i poetit Ferizi, është tejet origjinal, ka një përshtatje reale në formulimet e tij poetike.

Strofa në vijim : “U errsua atë ditë edhe dielli”, “E çielli qau i etnisë”, “Pranvera shum qau e prilli”, “Për lulen e kuqe t’ lirisë” ! Produkti kryesor i ndërtimit të imagjinatës së poezisë, “At ditë në Mitrovicë”, janë ngjarjet e 17 marsit 2004 në Mitrovicë. Poeti inspirohet nga kjo rezistencë e fuqishme, që ka një mesazh, se shqiptarët nuk do të heshtin në padrejtësit që u bëhen, kushdo çoft ai. E aq më pak nga një anmik shekullor siq është serbi. Dëmi i tyre shekullor mbi popullatën shqiptare, është i skajshëm, i pa kursyer në çdo metodë të shfarosjes etnike. Por dëshmorët e Kombit, e mbrojten Atëdheun e tyre, sikurse rasti në fjalë, janë me qindra e qindra raste. Dëshmori kur bie për liri e thot poeti : “U errsua atë ditë edhe dielli” ! Pa tjetër se errësohet dielli. Ose : “E çielli qau i etnisë” , “Pranvera shum qau e prilli”, “Për lulen e kuqe t’ lirisë” ! Janë të fuqishme dhe tejet artistike.

Lexojmë më tutje:

Lexo :

Shupkovci çau e Tavniku
Ka dënesë Kosova Shqiptare
E vrau Isakun armiku
At ditë ra zija kombëtare

At ditë thonë kanë qa rrezet e shkëlqimit
Trishtueshëm edhe zogjt kanë cicrue
At ditë gjaku i kuq i Isak Ibrahimit
Mbi dhe për liri ka vlue
Mbrenda përmbrenda poezisë, ka vlerë poetike dhe është tejet ideore dhe e fuqishme në interpretim. “Shupkofci çau e Tavniku”, “Ka dënesë Kosova Shqiptare”, “E vrau Isakun armiku”, “At ditë ra zija kombëtare” ! Shupkovci (vendëlindja e dëshmorit Isak Ibrahimi), qau e Tavniku (Ilirida), Kosova Shqiptare, armiku dhe zija Kombëtare, që mbështeten në titullimin e vet poezisë në instancë të lartë. Të gjitha elementet të inkorporuara në poezi, kompletojnë ditën e ngjarjes, me një formulim bashkokëhorë. Zija Kombëtare e shpallur ditë zie nga Presidenti i parë historik dhe shpirtëror i Kosovës Dr. Ibrahim Rugova, ishte vërtetë ditë zije për të gjithë të rënit e ngjarjeve të marsit 2004, e po ashtu edhe për dëshmorin e Kombit Isak Ibrahimin. Jo rastësish poeti Ferizi, qet në pahë ditën e zisë Kombëtare.
Këtu poeti prekë pikat më delikate të ngjarjes që i qet në tablon poetike. Priret për kahë modernizimi i poezisë që këtë metodë të thurjes në vargje, unë e kam quajtur dhe e quaj, metodë poetike “feriziane”.

Shofim në dy strofat e fundit çfar ideje të formulimit që vargu nga vargu nuk dallojnë përveçse kuptimit:

Lexo :

Ai ra për dritë lirije
Ai ra për të lashtin atdhe
Ai ra për tokë Dardanije
Për tokën e t’ parve me dhe

Ai ra për trollin etnik
Ai ra, ishte i bukur i degë’s shqiptare pip
Ai ra për, për trollin Ilirik
Për gjuhen amtare shqip.
Të gjitha mbaresat e vargjeve në fjalë, janë të zgjedhura me kujdes dhe me kuptim poetik e Kombëtar. Për çfar ra dëshmori: Për dritë lirije, për të lashtin atëdhe, për tokë Dardanije, për tokën e t’parëve me dhe, për trollin etnik, për degën shqiptare pip, për trollin Ilirik dhe së fundi poeti gjenë shprehjen emocionale për secilin lexues kur thot: Për gjuhën amtare shqip.

Ky variant i poetit Xhelal Ferizi, i të formuluarit dhe ilistruarit në vargje poetike, kultivon vleratë më të larta poetike dhe Kombëtare, që pasurojnë krijimtarinë poetike të mirëfillt shqiptare.

Se temat përgjedhëse të poetit, nuk janë të tijat, këtë e kemi vërejtur me kohë, sepse poeti diktohet nga koha dhe ngjarjet e çështjes Kombëtare, që ai i përjeton me shpirt, dhe reagon në poezi, kjo qëndron. Poetin Xhelal Ferizi, e dikton ngjarja, situata e mbi të gjitha çështja Kombëtare shqiptare, të cilat i përjeton denjësisht ku pastaj ai Ai i nënshtrohet përmes poezisë arritjeve të mëdha shqiptare që kanë ndikuar dukshëm në arritjen e rezultatit të krijimtarisë. Poezia tek poeti Ferizi, nuk është thjesht vetëm poezi, por ka edhe kritikë indirekte dhe direkte. Kjo dëshmon në shumë lirika dhe poezi të krijimtarisë së tij.

I gjithë ky poetncial i madh i të krijuarit të poetit Xhelal Ferizi, i preokupuar me jetën dhe veprën poetike, do të shtyjë shumë kritik për t’u marr me poezinë “feriziane”.

* * *

Imagjinata e poetit, është e pasur me ide për të krijuar, e që shumë prej tyre na bien në sy e që është një numër i madh i poezive, numër ky i konsiderueshëm e krijimtarisë, na bënë me dije se poeti është i preokupuar me jetën në forma të ndryshme dhe dëshirën e tij të jetuarit.

Ne kemi me pa në poezinë e imagjinuar nga poeti Ferizi, e cila është titulluar nga poeti:
“Kur shkova në diell”, e që mendohet se është njëra ndër imagjinata më e përsosur e të formuluarit në poezi. Poezia ka karakter ankimi, në instancën më të lartë planetore, pra tek “dielli”.

Lexo :
Kur shkova në diell
Shkruan: Xhelal Ferizi

nga etja për dritë shkova drejt e në diell
duke ecë me flatra duke ikë nga errësira
dhe sa më lart, duke ikur flutrim, nëpër çiell
më doli para rrezëtarja, krahëlira
u quente kështu përcjell’sja e miqve, ajo shoqëruese diellore
që kishte trup rrezje zemër rrezje, e strukturë
si në shpirtë si në gjak rrreze ishte, ajo rrezatore
ma shkriu vuajtjen të tokes, dhe lotin si gurë.
Poeti, futet lirshëm në spektrin e imagjinatës, i motivuar nga dëshira, që ndokun të gjej mbështetjen e tij, të vuajtjeve, dhe nga një etje e madhe për dritë që thot në dy rreshtatë e parë; “nga etja për dritë shkova drejt e në diell”, “duke ecë me flatra duke ikë nga errësira”. Të imagjinuarit e poezisë është e një lloji të veçant, sidomos kur autori këtë botë në planetin e kësaj toke e quan “errësirë”, e ikja nga kjo “errësirë” me flatra drejt diellit, poetin e bënë të lumtur se më në fund e gjeti “rrugën” e tij.

“Dëshira e madhe drejtë diellit, nënkupton tek poeti urrejtjen e madhe të errësirës nga toka”.

Këtu ndërlidhen dy komponente që i paraqet poeti e që bien ndeshë njëra me tjetrën, dëshira e dritës që nënkupton diellin, dhe errësirën që nënkupton tokën. Këtu shifet një përvojë e poetit në ndërlidhjen dhe kuptimin e poezisë, që për lexuesin është më e kuptueshme, edhe pse poezia ka të bëjë me imagjinatën.

“Dhe sa më lart, duke ikur flutrim, nëpër çiell”, më doli para rrezëtarja, krahëlira”, tani poeti krijon edhe personazhin që e quan “rrezëtarja”. Sa bukur poeti i jep kuptimin e kësaj imagjinate, që futë personazhe në krijimin e fatntazisë tek lexuesi, që realizon mjaft me përpikëri hyrjen e poezisë në një ngritje. Përqëndrohemi me vëmendje tek katër rreshtatë epoezisë : “u quente kështu përcjell’sja e miqve, ajo shoqëruese diellore”, “që kishte trup rrezje zemër rrezje, e strukturë”, “si në shpirtë si në gjak rrreze ishte, ajo rrezatore”,
”ma shkriu vuajtjen të tokes, dhe lotin si gurë”. Teksti poetik nga një përvojë e të krijuarit merr një shtrirje të gjërë të kuptimeve dhe karakterit të imagjinatës në poezinë “Kur shkova në diell”, krijon imazhin jetësor të njeriut në tokë, i cili kishte me qenë sikurse ai në diell. Poezia, ka karakter të gjërë kuptimor, trajton të drejten e njeriut për të jetuar, trajton të drejten për egzitencë si fakt i sëndërtimit të rrugës objektive.

Njeriu, shumë herë ëndërron jetën përmes një imagjinate që krijon shpikje për një botë më të mirë, më të begatshme. Aftësia e të krijuarit, të ndërtuarit, të jetuarit, varet nga vet njeriu në vetëdijen e vet duke e parë botën më të ndryshuar, më të begatuar që paraftyron botën e lirë dhe të qytetëruar, sikurse në rastin e kësaj poezie që është e ndërtuar mbi imagjinatën e poetit Ferizi. Thjeshtë, imagjinata kërkon aftësi të të menduarit në paraftyrime, kërkon zotësi për të krijuar, për të zbuluar ose për të shpikur diq të re, e që mund të hyj në punë njeriut të ditëve të sotme. Përveç këtyre, ajo kërkon përvojë të njohurive të reja, në imagjinatën me mendje të shëndosh, duke i trajtuar si të mundshme. Poeti ja del kësaj me sukses, sidomos në poezinë në fjalë, ku në vazhdim shkruan:

Lexo :

kur hyra në mbretëri me një dënesje dheu në çerpik
me ligj të tokes së ftoft, me gjuhë të pakuptim
mendova se më shohin urrejtshëm si armik
më sollën një engjëllushë n’përkthim
e cila diellit ankesat e mija ia përkthen
përse unë në tokë nisa e thash përse nëpër krim
pse o diell me ecë po na len
pse o diell, përse po na nxenë
Shtrirja e poezisë “Kur shkova në diell”, në rreshtat e më sipërpërmendur, që shkruan :

“kur hyra në mbretëri me një dënesje dheu në çerpik”, “me ligj të tokes së ftoft, me gjuhë të pakuptim”, “mendova se më shohin urrejtshëm si armik”, “më sollën një engjëllushë n’përkthim”, ka një kuptim tejet real të trajtimit të njeriut me të drejta të cunguara të lirive të tij. Se autori arrinë bukur në paraqitjen e kësaj poezie për të drejten e popullit shqiptar, është e pa diskutim. Këtu nxirret në pah, padrejtësia e popullit shqiptar, kur autori gjenë fjalët shumë të përshtatura: “kur hyra në mbretëri me një dënesje dheu në çerpik”, “me ligj të tokes së ftoft, me gjuhë të pakuptim”, sepse hyrja e njeriut në zyrat e okupatorëve, ka qenë vërtetë dënesje, me një frikë nga gjykimet e mundshme të diskriminimit. Po pse autori në poezinë e tij e cekë: “me ligj të tokes së ftoft, me gjuhë të pakuptim” ! Kjo nuk është ideuar vetëm sa për ta mbushur me një varg poezinë. Por në mbrendësinë e saj, ka një kuptim kritik ndaj padrejtësive të njerëzve që u shtrohen, ndaj diskriminimit të se drejtës së tij, e që poeti e trajton si “ligj” të tokës së ftoft, me gjuhë të pakuptim. Moskuptimi i gjuhës, për poetin, mendohet të jet se popujtë e këtij planeti janë të pakuptueshëm, shprehimisht janë njerëz që u duhet edukata, kultura njerëzore.

Poeti kur shkruan : “atje gjithëçka ishte e arit”, “si kroni si ujë si ato pika”, “si shiu dhe rrushi ngjyrë ari”, “me rreze ishte antika” , e ka në mendje imagjinaten e një bote prej ari, nga një fantazi motivore, i motivuar nga ndjenja e formësimit poetik. Të gjitha, si shiu, si uji, si kroni, si rrushi ngjyrë ari, me rreze ishte antike. Imagjinata e autorit të poezisë, prekë antikën, që simbolizon vjetërsinë e punimeve të rralla artistike, që kanë vlerën dhe çmohen për kah lartësia, në këtë rast sikurse rrezja e diellit.

Në rreshtatë në vijim thot: “dhe më shtruan në shtrat dukati me fjetë”, “do lule plot diell e që pëshpërisnin”, “dhe vuajtje nuk pashë në at jetë”, “veq drita që çdo gjë qëndisnin” ! Se autori pandehë, që shumë popujve në jetën e tyre në tokë, ju mungon edhe shtrati i fjetjes, mungonë gjuha e luleve aromtare, vuajtje e tyre e cila është prezente në të gjitha poret e jetës të popujve e mbi të gjitha mungesa e dritës. Mbrenda këtyre rreshtave hetohet në shpirtin e poetit, i cili shpreh pa rezervë mendimin e tij, që në imagjinatë së paku e gjeti knaqësinë, e gjeti për ate që duhej të ishte edhe në tokë, të drejta të cilat janë privuar nga popujt barbarë mbi popujtë e vegjël, që janë më të përfshirë në rreshtat në vijim:

Lexo :

nuk ka kund manushaqe
i druejn shumë kombe e fe
dhe është akull ma i ngriri
që vjen nga Moska e Sibiri
ju fola për Moskë eParisin
Berlinin në hartë e n’ kongres
ua tregova me gjak e lot plisin
dhe prerjen me thik në besë
e hapin tim të vajtueshem
e fundin tim pa cak
dridhshëm e dënesshëm pendueshëm
Vjersha e poetit Xhelel Ferizi, “Kur shkova në diell”, e formësuar në këtë formë poetike, e ideuar nga një logjikë e përsosur, që si parim ka natyrën e imagjinatës që nënkupton mundësinë e të jetuarit të popujve të shtypur, është arritje e suksesshme e autorit. Po i lexojmë ngadal vargjet: “nuk ka kund manushaqe”, i druejn shumë kombe e fe”, “dhe është akull ma i ngriri”, “që vjen nga Moska e Sibiri” ! Arsyeja e padrejtësive dhe adresen se nga po vinë padrejtësitë, qiten në pahë, fakt ky që nënkupton se Moska e Sibiri janë vende që duhet ndiqen për padrejtësitë e tyre. Ose kur thotë poeti : “ju fola për Moskë eParisin” ”Berlinin në hartë e n’ kongres”, “ua tregova me gjak e lot plisin”, “dhe prerjen me thik në besë”, “e hapin tim të vajtueshem”, “e fundin tim pa cak”, “dridhshëm e dënesshëm pendueshëm” , që padrejtësit Kombëtare, i formëson në poezi me një përshkrim të hollësishëm që përbëjnë ngjarjen realitet. Padrejtësit poeti i identifikon, e po ashtu edhe adresen e tyre prej se nga vinë, por kur thot: “ua tregova me gjak e lot plisin” dhe vazhdon “prerjen me thikë në besë” ! Vërtetë poetike dhe shprehje autentike të përshrkimit të ngjarjes në poezi.

Shihet hapur strukturimi poetik i poetit Ferizi, që merr si pasojë e ngjarjeve Kombëtare, e që për lexuesin janë logjike.

Manifestimi i mënyrës së të krijuarit të ngjarjes në poezi të ideuar nga imagjinata, shihet se poeti Xhelal Ferizi është futur thellë në botën e krijimtarisë poetike.

Vet rregullativa e kritikës poetike, që ja kam qitur detyrë vetes si kriter, në përkufizimin e analizës së poezisë në tërësi, duke u përqëndruar në pikat më me përshtypje që len tek kritiku vet poezia, ndjen të nevojshme që shumë poezi, të imponohen që të zgjërohesh duke e marr parasysh vlerën e të krijuarit.

Prandaj edhe poezia e poetit Ferizi “Kur shkova në diell”, ka një koncept pasqyrues të përfshirjes së imagjinatës, që të imponohet të merresh me te. Ne për këtë prap do të marrim shembullin me disa vargje të kësaj poezie, që ceken:

Lexo :

aty gjithëçka ishte rreztore
aty gjithëçka ishte paqsore
atje nuk kishte vrastarë
të gjithë ishin rrezatarë
atje ishte kullue
jeta me ari plot
atje gurrë e krue
prej arit po rrjedhte si vesa
Esenca e këtyre vargjeve të krijuara nga poeti Ferizi, krijon logjikën artistike, e që përcakton realitetin i cili ishte duhur të mbizotëroj edhe në tokë, në planetin e padrejtësive njerëzore, që po vazhdojnë pa reshtur ndaj popujve. Zgjon ndjenjen tek lexuesi kur thot: “aty gjithëçka ishte rreztore”, “aty gjithëçka ishte paqsore” ! Poeti në mënyrë superiore, arrinë që të shprehë dashurin që edhe në planetin tokë të mbizotëroj rrezatimi, të mbizotëroj paqa, të ndalen të gjitha errësirat dhe lufta. Kurse në rreshtatë në vijim thot : “atje nuk kishte vrastarë”, “të gjithë ishin rrezatarë”, “atje ishte kullue”, “jeta me ari plot”, “atje gurrë e krue”, “prej arit po rrjedhte si vesa”.

Poeti këtu ja arrinë me sukses, duke i lidhur ngusht krahasimin e të jetuarit të mundshëm. Imagjinon iden e të jetuarit me ari, me gurr e krue.

Kjo mrekulli imagjinare e poeti Ferizi, e ka funksionin a arsyes, që nga vështërsitë e jetës së poetit në tokë, e detyrojnë që ai të kalon në botën e imagjinuar për të shprehur lirshëm padrejtësit.

Duke u përqëndruar në poezinë “Kur shkova në diell”, lexuesit do të hasin në imagjinatën, por edhe në filozofi që është e mundur dhe e besueshme.

Shumë herë jeta identifikohet me filozofinë, me paragjykime, me botëkuptime, me vështërsitë që janë evidente në shoqërinë e këtij shekulli. Poeti e bënë identifikimin e këtyre përmes poezisë, duke bërë krahasimin me imagjinatën e poezisë. Kjo është një pikëpamje reale të të krijuarit dhe lexuesi do të vërej, duke bërë një analizë më të sakt në momente të caktuara gjatë interpretimit të poezisë në fjalë. Po i marrim edhe disa vargje mjaft domethënëse për lexuesin, e që brojnë vizionin e mendimit të autorit mbi botën reale.

Lexo :

se edhe kokrrat të vogla në shegë
prej ari ishin në jetë
po unë kur ju kam folë
në gjuhë dhimbje e ankimi
kur gjakun ua shpalosa
dhe gjurmë diskriminimi
ju fola për komb’timin
ju thash se në Europë
me pi na e dhan pelimin
gjakun t’ nxanun n’ copë
se laps s’ na lan as letër
se diell s’ na lan me pa
na e shuan hisen, e vjetër
prej t’ drejte na kan nda
e u fola për fat timin
me rrudha duke pa në dorë
a e pres thash ndonjë her gëzimin
me qenë i lirë arbrorë
Me që tham, se poeti Xhelal Ferizi, arrinë në formulimin poetikë, në logjikën e normales, në logjikën e standardeve Europiane, kjo nuk do koment.

Marrim vargjet : “se edhe kokrrat të vogla në shegë”, “prej ari ishin në jetë”, “po unë kur ju kam folë”, “në gjuhë dhimbje e ankimi”, “kur gjakun ua shpalosa”, “dhe gjurmë diskriminimi”, që përputhen krejtësisht me vet titullimin e poezisë “Kur shkova në diell”. Poeti para lexuesëve është më konkret në paraqitje. Ai ndeshet me të “bardhen” për ta deskridituar të “zezën”. Bindja e autorit, forcohet gjithnjë e më shumë, kur gjenë veten për të u ankuar teke e bardha për të zezën. Tek “dielli” ai i gjen të gjitha, kokrrat prej ari në shegë. Mirëpo kur cekë se “po unë kur ju kam folë”, “në gjuhë dhimbje e ankimi”, “kur gjakun ua shpalosa”, “dhe gjurmë diskriminimi”, është tejet emocionale, vuajtja e popillit të autorit e cila gjason me shekuj, ai e paraqet para diellit me shpresë se më në fund ja doli. Shpalosja e gjakut (gjithësesi gjak shekullor), me gjurmët e diskriminimit, paraqesin ankimin tek dielli se një popull në Europën e ditëve të sotme, është ai i cili nuk gëzon nderimin dhe respektin e duhur nga Europa, është i diskretituar me një diksriminim arsimor, politik, ekonomik, gjuhësor, shoqëror, social e shumë fusha të tjera.

Poezia vazhdon edhe më tutje, por në paraqitje tani ndryshon nga ankimi, duke marrë mesazhe shprese:

Lexo :

e ata me shpresa rreztare
më mbshtollen të gjithë me lot
më dhanë dhe një gastare
me ujë lang rrezesh plot
e më lëmuen ato të dëshpruara qeliza
e m’shartuan me rreze shpresë
më nisen ndër puhiza
me buzë e vaj unë duke dënesë
se unë arsye kisha për dënesje prore
se dhe më digjej i etnisë dhe
nga gjaku e loti i tokes arbrore
që derdhej pa fjalshme rrëke
Identifikimi i problemeve të ballafaquara, gjatë ndërtimit të poezisë, në përfundim shifen rezultatet e arritura: ”e ata me shpresa rreztare”, “më mbshtollen të gjithë me lot”, “më dhanë dhe një gastare”, “me ujë lang rrezesh plot” ! Pse tani poeti ndalet në mesazhet. Këtu jep të kuptoi se pa ankim, për përpjekje, rezultatet mund të jenë të kota. Njeriu duhet patjetër ta bënë shtrirjen e mendimit, që pastaj të ket ndikuar në drejtësinë e tij. Poeti shumë bukur e bënë ilustrimin e tij imagjinar në poezi. Ai merr premtimet me shpresë rreztare, i mbështjellur me lot, duke marr edhe një gastare me një lëngë rrezesh plot, që secili varg ka kuptimin e mallëngjimit, duke ndjerë një keqardhje për ndodhit e interpretuara të poetit, janë të dhimbshme.

Kur poezia përfundon me vargjet e një porosie:

Lexo :

më than me ligjerue
më than të eci paqes
më than të flas i lirë
më than o i biri i paqes
o i biri i shqipes së lirë
edhe më porositen, me mbjellë ari ndër fe
gjithkah ku rrinë hasmërisht ftoftsija
çdo gur e zallë me e nxe
le të rroj mbi dhe nga dashurija
me than se duhet pritë
se stinët sjellin verë
me than n’curril me dritë
me u bë cicërimë e erë
më than që të mos thyhem
të pres ditë, të mirë
me askend të mos pshtyhem
të shkruaj me varg të lirë.
Shpjegimi i ngjarjeve Kombëtare përmes poezisë magjike, nga poeti, kur prekë sferën letrare poetike, prekë edhe ndjenjen shpirtërore tek lexuesit. Shofim në këto vargje : “më than me ligjerue”, “më than të eci paqes”, “më than të flas i lirë”, “më than o i biri i paqes”, që kanë ndikim produktiv, sepse autori ka sjellë një variant të ri të imagjinuar dhe i plotësuar duke filluar qysh në fillimin e poezisë, e deri tek përfundimi i saj. Më thanë me “ligjërue”, më thanë të eci “”paqes”, më thanë të flas i “lirë”, më thanë o biri i “paqës”. Secili varh i poezisë ka një kuptim, që sjell paqen, lirinë në tokën e “errët”, që ende nuk po i shifet drita e “lirisë”. Pastaj, thuhet : “o i biri i shqipes së lirë”, “edhe më porositen, me mbjellë ari ndër fe”, “gjithkah ku rrinë hasmërisht ftoftsija”, “çdo gur e zallë me e nxe” ! Poezia në fjalë, “Kur shkova në diell”, është poezia e fantazisë së poetit, e cila dallon për guximin e demaskimit të padrejtësive të dukurive sociale, politike, e Kombëtare, që bëhen në tokë.

Porosia e mbjelljes “ari” ndër fe, ka një kuptim tejet kuptimor dhe domethënës. Religjioni i cilit do lloji qoftë, duhet të ndikoj pozitivisht në marrëdhënjet ndërnjerëzore, e jo sikurse tek populli sllav, i cili ndikon drejtë përsëdrejti në politikë në shkeljen e të drejtave ndërnjerëzore, me pretendime hegjemoniste dhe spastrime etnike.

Poezia, le përshtypjen për aktualizimin identik të ngjarjes, duke lënë mbresa ideale, që duhet kuptuar me këtë rast si përpjekje e poetit Ferizi, në konkretizimin e ngjarjes në poezi përmes imagjinatës, ka dal mjaft rezulatative.

Në fund, poezia e imagjinuar nga poeti Xhelal Ferizi, “Kur shkova në diell”, me shprehje të një vlere poetike, del tejet e motivuar, me fakte të gjendjes së argumentuar, që i përjetoi populli shqiptar.

* * *

Sa herë që do të bëhet fjalë për krijimtarinë poetike të poetit Ferizi, duhet kuptuar se kemi të bëjmë me poezinë, që ndër të tjera, përfshinë edhe koherencat historike të ngjarjeve, ndodhive që janë të shumta, por që poeti zgjedhë me kujdes ngjarjet e lëvizjeve që lanë gjurmë në altarin e Lirisë.

Këtu do të ndeshemi me poezinë kushtuar dëshmorit të Kombit Abaz Ibrahimi, që ra për të mos vdekur kurr në shkurt të vitit 1990.

Poeti është tejet autonom në përzgjedhje, në interpretimin e lirë, që të gjitha ngjarjeve që i trajton si ngjarje historike, kulturore, manifestive etj, arrinë me sukses të jap idenë e përfshirjes së tyre në poezi, me një dominim artistik dhe vlerë krijuese poetike.

Në natyrën e krijimtarisë së poetit Xhelal Ferizi, do të ndeshemi në shprehje që të imponohen dhe kanë tingëllimën autentike dhe tejet burimore. Shifet se poeti ka forcuar përvojën tanimë të avansuar së krijuari në poezi. Gjenë rrugën e të krijuarit nga ngjarja në poezi që dalin nga thellësia shpirtërore e poetit. Është krijuar bindja se poeti së pari shtron problemin e ngjarjes, e jep karakterin ngjarjes, vlerëson ngjarjen, futet në ngjarje, e përjeton ngjarjen, e që pastaj e trajton në poezi.

Po marrim poezinë e dëshmorit të Kombit Abaz Ibrahimi, kushtuar nga poeti Xhelala Ferizi,

Lexo :

Abaz Ibrahimit
Kushtuar dëshmorit të Kombit për liri Abaz Ibrahimi.

Shkruan: Xhelal Ferizi

Dil e mos hesht o fjala e tokës prej burimit,
Pse rrin sot nuk del nga ata gurë e dhé ?
Pse nuk shkrep sot për lavdinë e - Abaz Ibrahimit ?
Dëshmor që ra në moshen e re.
Poeti ndeshet me “fjalën” komunikon me te, sepse e dinë që fjala është ajo e cila duhet thënë të vërtetën. Ajo duhet të dal prej burimit. E gjenë mënyrën artistike të shprehjes : “Dil e mos hesht o fjala e tokes prej burimit”, “Pse rrinë sot nuk del nga ata gurë e dhe” ? “Fjala” sipas autorit, është e ngulitur thellë në gurë e dhe, heziton për të dal. “Fjala” duhet nxjerr në pah të vërtetën e ngjarjes, prandaj poeti në konceptin ideor fton “fjalën” që ajo duhet të dal. Lexo: “Pse nuk shkrepë sot për lavdinë e - Abaz Ibrahimit” ? “Dëshmor që ra në moshen e re”. Poeti prap fokusohet në lidhje me “fjalën”, e cila jo vetëm se duhet dalë, por ajo duhet të shkrepë për lavdinë e Abaz Ibrahimit. Autori, dëshmorin dhe veprën e tij e ngrit lart, sa që fjala gjithësesi nga mbrendësia e tokës prej burimit, duhet dalë dhe shkrepë për lavdinë dhe moshën e re të dëshmorit të Kombit Abaz Ibrahimi. Marrë nga këndi poetik, del në pah dialogu i poetit me fjalën.

Jo rastësisht poeti e gjen fjalën “hesht” kur thot: “Dil e mos hesht o fjala e tokes prej burimit”, e cila ka një kuptim me domethënje të vet kuptimit heshtje. Ndokush është duke heshtur për veprën e dëshmorit dhe dëshmorëve të këtyre gjeneratave, te këtij brezi. Heshtja me kuptimin e saj që ka, është kur hesht, kur pushon së foluri, nuk nxjerr asnjë zë nga goja, ndërpret paraqtitjen e veprave të dëshmorëve nuk ndihet por lehet disi në harres. Nuk ngritet zëri për të lënit anash, nuk jap të dhëna për veprat e tyre etj. Prandaj poeti e futë në varg këtë fjalë, dhe me të drejtë i çaset poezisë me një përkushtim tejet meritor. Poeti sheh padrejtësinë dhe përcepton problemin edhe përmes poezisë që gjykon ata që duhet gjykuar sikurse në këtë rast në poezi që gjykon “fjalën”.
Edhe strofa e dytë është autentike dhe me kuptim të njejtë me të parën, por më e “shpirtëzuar”,

Lexo :

Pse heshtni o gurë e qehre e rrudha të kësaj toke ?
Pse rrini sot pa fjalë dhimbshëm në pikë të hallit ?
Abaz Ibrahimi ra për Kosoven loke,
Fol o dhe i përgjakur e ju kokrra të zallit.
Çka e motivon poetin, gjatë krijimit të kësaj poezie ?! Gjithësesi se poeti Ferizi, gjenë metodën dhe momentin kur poezisë i jap një kahje më aktive, më gjallëruese me dimension të lart të vlerave poetike. Këtu vërejmë se edhe vet poeti e përjeton dhimbshëm, si formë e veçant ndjeshmërie nga se ka te bëj me dëshmorin e vendit të regjionit të tij ku ka vepruar vet autori Ferizi, në moshën të re. Poeti shifet se është njohës i mirë i ngjarjes kur dëshmori Abaz Ibrahimi, bjen në altarin e Lirisë për të mos vdekur kurr.

Prandaj, poezia e poetit Xhelal Ferizi kushtuar dëshmorit të Kombit “Abaz Ibrahimi”, mund të merret në tërësi si njëra ndër poezia më e përgjithëshme që përfshinë ngjarjet më të veçuara të asaj kohe.

Me të drejtë poeti në strofën e dytë cekë : “Pse heshtni o gurë e qehre e rrudha të kësaj toke” ? është një thirrje, që spikatet me thurjen e vargut, pastaj : “Pse rrini sot pa fjalë dhimbshëm në pikë të hallit” ? “Abaz Ibrahimi ra për Kosoven loke”, “Fol o dhe i përgjakur e ju kokrra të zallit”. Vargje që dalin nga thellësia shpirtërore, që i përkasin poezisë “Abaz Ibrahimi” e cila realizon idenë e realitetit sa të hidhur aq edhe të dhimbshëm. Në mungesë të atyre që duhet folur, poeti i drejtohet për të folur edhe “dheut të përgjakur” edhe “kokrrave të zallit”, sepse gjuha e tyre është më e madhe, më argumentuese, gjuhë e cila flet vet për veprën e dëshmorit Abaz Ibrahimi dhe të dëshmorëve të tjerë, pikërisht kur është ra Abaz Ibrahimi, janë ra në altarin e Lirisë edhe Selman Vojvoda, Ylfete Humolli e shumë e shumë të tjerë që me gjakun e tyre, ujiten tokën e Kosovës Loke.

Ideja e ideuar nga poeti Ferizi për poezinë kushtuar dëshmorit “Abaz Ibrahimi”, përqëndrohet nga sygjerimi e vet veprës së dëshmorit, e që arrinë t’i ofrohet konceptit real të ngjarjes me një mjeshtëri poetike.

Poeti e spikatë poezinë me strofën e tretë:

Folni o ju degë të drujve e ju fletë të holla e secili pip,
Folni o ju drujë me qehre shqiptare e me rrema trup/hollë,
Abaz Ibrahimi, ra për tokën mëmë e për gjuhen shqip,
Aty ra te drita e dijes, pse nuk flet oj shkollë ?
Me këtë strofë poeti Xhelal Ferizi, harmonizon ngjarjen me poezinë me lidhshmëri identike. Vargjet e kësaj strofe kapin kuptimin tejet domethënës : “Folni o ju degë të drujve e ju fletë të holla e secili pip”, “Folni o ju drujë me qehre shqiptare e me rrema trup/hollë”, këtu bie në sy para së gjithash nxjerrja e fjalëve poetike që tingëllojnë dhimbshëm, kur poeti thërret përmes poezisë që të flasin të gjithë për veprën heroike të dëshmorit, për ramjen e tij në altarin e Lirisë. Të flasin degët e drujëve, fletët e holla të secilit pip, drujtë me qehre shqiptare dhe pastaj në dy vargjet e fundit thot : “Abaz Ibrahimi, ra për tokën mëmë e për gjuhen shqip”, “Aty ra te drita e dijes, pse nuk flet oj shkollë” ?

Këtu shofim regullativën poetike të poetit Xhelal Ferizi, kur cekëm më lartë se e spikatë me strofën e tretë. Sa bukur nxjerrë në pah përmes vargjeve krijuese, gjë që dëshmon se është poet i shquar që e preokupon secila ngjarje kombëtare dhe vepër e çdo dëshmori të Kombit. Ka specifikuar përmes vargjeve poetike, të cilat e motivojnë për të shkruar dhe për të krijuar. Prandaj, poezia kushtuar dëshmorit “Abaz Ibrahimi”, del si një poezi që për lexuesin është tejet e kuptueshme. Është prekëse kur autori nxjerrë fjalët në vargun e tij të fundit kur thotë:

“Aty ra te drita e dijes, pse nuk flet oj shkollë” ? E vërteta është se pikërisht Abazi ra mu para shkollës filllore të vendëlindjes së tij, duke pri në protesta kundër dhunës dhe terorit që ushtrohej mbi popullatën e pafajshme civile nga pushteti i shkjaut. Ai ra si një vigan, duke mos ju trembur syri nga kolonizuesit, nga policia serbe soldateske e ardhur dhe e mobilizuar për të vrarë dhe për të masakruar dhe burgosur, por qëndroi herikisht për derisa bishat e karpateve, hypin mbi Abazin me makina të blinduara. Këtu shifet se poeti Ferizi, në stilin e tij “ferizian” i drejtohet edhe shkollës ku thot: “pse nuk flet oj shkollë”?! Sipas poetit, shkolla duhet folur, duhet shkruar për poetin e moshës së re studentore, që ra pikërisht për të ruajtur identitetin e Kombit Shqiptar, për ruajtjen e gjuhës, kulturës, traditës dhe vet shkollën.

Me që kemi të bëjmë me një poezi të një dëshmori të dëshmuar, shtrohet pyetja: çfar e inkurajon poetin Ferizi, ku e gjenë frymëzimin, insiprimin për të krijuar këtë poezi ?!

Gjithësesi se poeti duke e njohur veprën e dëshmorit Abaz Ibrahimi, në rrethanat se si është ra për Kosovën, trimërinë dhe aftësinë e tij si një student i talentuar, i rritur dhe i brumosur në frymën patriotike Kombëtare, arrin dhe merret me preokupimin e veprës së tij, duke krijuar vargje poezie.

Lexo :

Në shërbim Abazi ra, të lirisë, në shërbim të atdheut,
Çetnikët ju turren me makinë hekuri, e çeliku me rrota,
E shtypën pa mëshirë këtë stërnip të - Skenderbeut,
Por ky vdiq me fjalen liri në gojë, le ta din gjithë bota.
Ne këtu shofim se si poeti gjat krijimit të vargut, paraqet një ndjenjë dhe nga kjo ndjenjë lartëson veprën e dëshmorit duke e saktësuar vrasjen mizore nga çetnikët mbi trupin e dëshmorit Abaz Ibrahimi, të cilët vërtetë se e likujduan me makinë të blinduar prej hekuri.
Poeti në krijimtarinë e tij tanimë ka krijuar një strukturë të ndërtimit të poezisë dhe ka një rregullativë që në secilën strrofë të poezisë lexuesi ka me hasur në fjalë të reja që ndoshta më parë nuk ka dëgjuar ose lexuar. Strofa e poezisë e mëlartpërmendur, nuk është lexuar gjëkundi dhe e formuluar si e tillë: “Në shërbim Abazi ra, të lirisë, në shërbim të atdheut”, që rrallë osa fare ndodhet në krijimtarinë e ndonjë poezie. Kur poeti thot se: Në shërbim Abazi ra, të lirisë, në shërbim të atëdheut, prekë ndjenjen e lexuesit, ngacmon ndjenjen shpirtërore. Pastaj, vazhdon: “Çetnikët ju turren me makinë hekuri, e çeliku me rrota”, “E shtypen pa mëshirë këtë stërnip të - Skenderbeut”, që paraqet një tragjedi të vërtetë të ndodhisë gjatë ramjes së dëshmorit.

Ndërkaq në vargun e fundit të strofës kur thot: “Por ky vdiq me fjalen liri në gojë, le ta din gjithë bota”, poeti Ferizi me përpjekjen e tij, arrinë me plot sukses që tregon se njef shumë mirë historikun e dëshmorit, sepse vërtetë gjaku i këtyre dëshmorëve të viteve 1990 dhe të shumë dëshmorëve të tjerë, sensibilizuan opinionin botëror. Në këtë kohë dëshmorë bien edhe Selman Vojvoda, Elfete Humolli e shumë e shumë të tjerë, që me fotot e tyre mërgata pran përfaqësive diplomatike në Perendim, dëshmuan për terorrin serb që ushtrohej mbi popullin civil dhe të pafajshëm. Poeti, me shumë profesionalizëm poetik arrinë të krijon lidhjen e poezisë me imagjinatën e idealit të ëndrrave të dëshmorëve.

Mënyra e formulimit të poezisë së poetit Ferizi, gjithëherë krijon një lidhje duke e përjashtuar ndarjen e vargjeve apo nga strofa në strofë. Në parim, ato janë të lidhura me një imagjinatë të një bote krijuese. Ndodhë që tek poeti Ferizi, gjatë krijimtarisë së tij poetike, sidomos në fjalë, ato ripërsëriten, rishpirtëzohen me një kuptim tërësisht tjetër të strofës në poezi.

Shofim në këtë strofë,

Lexo :

Abazi i shtypur, policët barbar karpatian hypur mbi makinë,
Pa mëshirë po e bluanin këtë të shqipes skyfter,
At ditë në oborrin e shkolles janë betue kohëra e shekuj e stinë,
Abazi i biri i shqipes i gjallë per ne do të jet për herë.
Metoda e të krijuarit arrinë me një përpjekje të thukët të kap qëllimin e ngjarjes në fjalë, fjalë të cilat janë tejet identike me ngjarjen: “Abazi i shtypur, policët barbar karpatian hypur mbi makinë”, “Pa mëshirë po e bluanin këtë të shqipes skyfter”. Poeti, karpatian i quan serbët (shkiet), sepse ata kanë prejardhje nga malet Karpate të Rusisë. Prandaj me të drejtë i quan policët barbar karpatian. Vet krimi mbi dëshmorin duke i hipur me makinë përmbi, edhe ate pasi e kanë rrëzuar për toke dëshmorin e Kombit Abaz Ibrahimin, disa herë duke shkuar para dhe mbas, i kanë hipur përmbi për ta mbytur, përderisa të tjerët që ishin afër nga protestuesit janë larguar. Trimi (që me të drejtë poeti e quan skyfter), nuk u’a liron rrugën dhe me një sy të patrembur ju tregon barbarëve karpatian se shqiptari nuk ka frigë nga ata. Poeti ynë Farizi, arrinë të harmonizoi ramjen e poetit me idealin e tij përmes kësaj poezie të një vlere të veçant.

Shifim më hollësisht se sa bukur e realizon këtë harmonizim në strofën më poshtë:

Lexo :

Gjandarët çetnik serbijan, të veshur në hekur me zemër të egër barbare !
U turren andej kah Abazi me dhëmbët e shtrënguar shoven,
Kur ky brohoriste fuqishëm për token e lashtë shqiptare,
Abazi i përgjakur për dhe të shejt thërriste: Po vjen liria, po vjen.
Këtu poeti përpiqet të formuloi vargje të tilla që ideali i dëshmorit Abaz Ibrahimi, edhe i përgjakur në një situatë jetë a vdekje, nuk dorëzohet, por me zërin e tij prej një të plagosuri arrinë që ta thot idealin, e që ishte dhe mbeti: LIRIA. Këtë poeti e formulon shumë bukur në vargun e fundit të strofës: “Abazi i përgjakur për dhe të shejt thërriste: Po vjen liria, po vjen”. Poeti në këtë poezi, pa asnjë dilemë të ngjarjes (duke qenë njohës i mirë i ngjarjeve, e sidomos të këtij dëshmori), përpilon mendimet krijuese poetike që i paraqet në vargje, me një vrull të madh për padrejtësinë nga një okupator barbar e karpatian.

Krijimtaria e poetit Xhelal Ferizi, gjatë kësaj poezie, arrinë të dëshmoi se është një poet që gjithëherë bënë përpjekje që zhvillimin e ngjarjeve ta krijoj në poezi. Suksesi i të krijuarit të poetit Ferizi, është : “Ngjarja të ket ngjashmëri me poezinë dhe poezia me ngjarjen”.

Ndaj edhe e përfundon poezinë e dëshmorit të Kombit Abaz Ibrahimi, me këto dy strofa:

E dëshmoi edhe guri e qetinat me lisa,
E dëshmoi edhe vepra e tij e qëndresës,
Abazi ra për etninë me plisa,
Me fjalën atdhe në gjirin e beses.

Tokës ja fali Abazi gjakun, trollit të dashur etnik,
Kosovës martire ja fali të shtrejtë jeten,
Armiku e vrau Abazin me hekur e çelik,
Por veprat e gjalla do t’i mbeten.
Krijohet përshtypja se poezia ka preku ngjarjen në masë të madhe, mbase mendohet se poeti ka lënë diq për të krijuar edhe më tutje për këtë dëshmor.

* * *

Krijimtaria e poetit Xhelal Ferizi është e pasur me rimë (përputhje e plotë e rrokjeve të fundit të dy a më shumë vargjeve), që poezinë e bënë më të pasur, më gjallëruese. Rimat e poetit Ferizi kanë një mjeshtëri të përsosur të cilat i përdor në vendin e duhur.

Poeti Ferizi, rimën e përdor në shumë poezi dhe sidomos në lirikë. Këtë e ka përdorur edhe në poezinë “Liri”. Madje gjatë përdorimit të rimës, poeti Ferizi paraqet jo vetëm ngjajshmëri por edhe një ndjeshmëri me një trajtim të mënyrave poetike dhe letrare që më vonë krijohet estetika. Shofim në poezinë lirike e quajtur nga poeti: ”Liri”

Lexo :

Liri

Shkruan: Xhelal Ferizi

duam liri buk pa lot duam paqe
këngë të vërteta, kulturë muzikë shqiptare
dua ,qetsi, miq, duam lule manushaqe
nuk duam krim tinzri plehra, e maska tradhtare
Të gjithë ata poet që kanë një nuhatje të mprehtë të ngjarjeve, që ngjarjet i vështrojnë me një shkathtësi poetike me një realitet sado i hidhur që mund të jet në shoqëri, arrijnë që në veprën e tyre poetike t’i kapin edhe të këqiat edhe të mirat. Këtë nuhatje të mprehtë poetike e posedon vet poeti Xhelal Ferizi.

Çfar aludon poeti Ferizi, kur thot se: “duam liri buk pa lot duam paqe”, “këngë të vërteta, kulturë muzikë shqiptare”, “dua ,qetsi, miq, duam lule manushaqe”, “nuk duam krim tinzri plehra, e maska tradhtare”. Gjithësesi se edhe paqa, edhe mizika shqiptare dhe lule manushaqe, bien ndeshë me maskat tradhtare. Kjo e keqe (maskat tradhtare) e shprehur nga poeti, është një realitet i ngjarjeve që poeti ka hasur gjatë historisë e që kanë penguar frymën Kombëtare Shqiptare, kanë penguar rrugën e Unitetin Kombëtar, e që për poetin është një mallkim. E dimë se krimi, tinzëria, plehratë, maskat tradhëtare, në jetën tonë dhe të botës së qytetëruar të njerëzimit, janë të denueshme dhe aspak të pranueshme. Poeti vazhdion edhe më tutje:

mjaft me shekuj duruam
gjaku nuk ësht jo ujë
as lot e gjak krisma, e ofshamë
nuk duam pasthirrë e dënesje e plasje
varfri e premtime te kota nuk duam
klane as krime e vrasje
Kjo është poezia lirike, që arrinë skajshmërisht në një shkallë të lartë duke duruar me shekuj, por me një konstatim se gjaku nuk është ujë. Këtu në këto vargje, del se padrejtësia nuk durohet, as loti, as gjaku e krisma e ofshama, nuk mund të përballohen. Ose : “varfri e premtime te kota nuk duam”, ky është vargu që lidhet me vargun e fundit me kuptim :
“klane as krime e vrasje”, që është rrjedha e së keqes.

“Poeti gjatë krijimtarisë së tij, duke krijuar, arrinë që ta çliron vetveten së paku përmes vargjeve, duke shpallur dy luftim të keqës dhe tradhëtisë në krijimtarinë e tij”. “Këtë ne do të hasim në të shumtën e rasteve kur kemi të bëjmë me poezi Kombëtare”.

Thelbësorja tek poeti në poezinë e tij është që ta dënon të keqen dhe ajo të mos zen vend tek Kombi i tij dhe tek njerëzimi i qytetëruar, pa dallime kombëtare dhe fetare. Këtë e thot shumë bukur : “duam mirsi harmoni, vllazri me kombe e fe”, që kërkon vërtetë paqë dhe mirësi me të gjithë popujt. Këtu shofim se në shpirtin e poetit, ka plotë njerëzi dhe shpirt humani. Poeti Ferizi, nuk mund të heshtë në padrejtësi, nuk mund të heshtë krimin, nuk mund të hesht robërinë, por ai don të flas edhe përmes poezisë së tij.

Poezia zen një vend të veçant në botën shpirtërore të njeriut, i cili përmes poezisë mund të krijohet imagjinata me një përfshirje të gjërë të ndodhive që mund të ishin apo mund të kishin ndodhur. Këtë imagjinatë poetike, nuk e poesdojnë të gjithë poetët. Edhe po qe se e posedojnë imagjinatën, asnjëri nuk mund të ket të njejten imagjinatë poetike, por kanë nuansat e tyre në të krijuar.

Tek poeti Ferizi, hasim në shumë poezi që paraqet dëshirën e tij duke komunikuar me vteveten, në disa paraqet ngjarje të ndodhive me imagjinatë, e dia pa imagjinatë por që kanë filozofi poetike dhe janë tejet të koklavituar për të kuptuar mesazhin e poetit në poezi.

Ne shofim edhe në poezinë e poetit e cila titullohet: “Ti moj Lulja e bukurisë”.

Lexo :

Ti moj lulja e bukurisë

Shkruan: Xhelal Ferizi

o moj lulja e bukurisë
mos je yllë i dashurisë
a mos je si balli i arit
a mos je lulja e beharit
a mos lindë je në kopsht t’ mahnisë
mos je ngjyra e rrezanisë
a mos je rreze prej shtati
a mos je ndoj lule shpati
se ty fjala të del prej flete
a mos je ndoj lule jete
Kjo poezi qet në pah disa kuptime të poetit. Por saktësisht nuk mund të kuptohet se në këtë rast poeti flet me vet-veten apo është poezi dedikuese me dedikim. Në kuptimin e saj është shumë e kuptueshme. Po as filozofi nuk ka. Personazhi kryesor i kësaj poezie “Ti moj Lulja e bukurisë”, është vet Lulja. Shiquar më drejtëpërsëdrejti edhe Lulen e ka shkruar me emër të vogël, për t’i ikur personazhit, se gjoja kemi të bëjmë me bimën (me lule të vërtetë bimore). Mirëpo thënë më konkret, besohet se kemi të bëjmë me “imagjinatë” sa i përket emërtimit të emrit “Lulja”, sepse bëhet përpjekje për të ruajtur dilemën tek lexuesi. Poezia nuk ka t’kurrje në formulim, por kujdes gjithësesi në ruajtjen e sekretit për t’a zgjëruar edhe edhe më tepër. Këtu qëndron aftësia e poetit duke arritur me plot sukses që ta ruaj dilemën tek lexuesi. Herë-herë jep ndonjë element, se poezia “Ti moj lulja e bukurisë” është dedikuese, “O moj lulja e bukurisë”, “ mos je yllë i dashurisë”, që nënkupton një lidhje dedikuese.

Poeti Ferizi, arrinë që poezinë “Ti moj lulja e bukurisë” ta ruaj me një t’kurrje por gjithësesi se është një poezi romantike duke i kënduar “lules”, e që mund të themi se sot në poezin dhe krijimtarinë poetike, krijohet pak më lirshëm edhe në fushën e dashurisë. Vargjet e cituara më lart, mund të merren si model poetik se si duhet strukturuar një poezi me dy kuptime, dhe me dy dedikime, “a mos je rreze prej shtati”, “a mos je ndoj lule shpati”, “se ty fjala të del prej flete”, “a mos je ndoj lule jete”, që spikatet nga poeti në ate që është menduar të dedikohet nga poeti. Poezia në fjalë është e harmonizuar me kuptimet gjatë formulimit në rrafshin poetik. Në të tilla raste sikurse që është poezia “Ti moj lulja e bukurisë”, prekë emocione të dashurisë duke e aktivizuar imagjinaten e çdo lexuesi të rëndomt, që asesi nuk mund të mos jet e krijuar pa dedikime, por e krijuar mbi bazën e përjetimit shpirtëror dhe ate në thellësi. Elemente të cilat janë në këtë poezi e që kanë dy kuptime, mund të gërshetohen me imagjinaten,

Lexo:

ndoshta në brigje të rrin kërcylli
kah ndoj lum n’ mes lugu a pylli
ndoshta je mu në buzë të zallit
të lajnë currilat n’ qehre t’ ballit
Janë shprehje të këtyre vargjeve që nxisin dhe preokupojnë secilin lexues, i cili është apo ka qenë i dashuruar në lulen, që e adhuron lulen ende sot e kësaj dite, që e kultivon në kopshtin e tij të luleve apo të shpirtit, me përjetime të dimensioneve të ndryshme.

Shumë herë thuhet se dashuria nuk mund të përshkruhet, dashuria është ajo kur truri dhe zemra janë në të njejten ndjenjë, ajo për të cilën e ndjejmë shpraztirën e saj e që nuk e kemi pranë e që duam ta kemi afër, është ajo që të lumturon e që nuk mund të krahasohet me asgjë duke ndje dhimbje dhe vuajtje për mos realizimin e ëndrrës. Thuhet se dashuria lind nga dashuria, krijon besimin, jeton nga shpresa dhe iluzioni por shumë shpesh vdes nga mëshira. Është një pasion që nuk e harron të kaluaren, e që krijon imagjinatën për të ardhmen.

Në jetën e përditshme na takojmë njerëz intelektual të cilët janë kryesisht të arsimuar, punojnë në zyrat shtetërore, udhëheqës të institucioneve, drejtojnë projekte të mëdha dhe merren me shkencën, d.m.th njerëz që gjykojnë, kurse njerëzit emocional janë kryesisht poetët, ëndërruesit (që imagjonojnë) dhe shërbëtorët e së bukurës, e së mirës, që e pëleqejnë romancën. Këta njerëz përkundin shpirtin e njeriut që vuajn nga plaga e dashurisë, me poezitë e tyre. Thuhet se dashurisë i dedikohet dashuri, roman, vjershë, dramë por më e përsosura që i përshtatet është vet poezia, e sidomos shofim dashuri në poezinë e poetit Xhelal Ferizi, “Ti moj lulja e bukurisë”, lexojmë vargjet si më posht:

çdo ujvare që i jep jetë
ke zbritë yjet pran burimit
gurabardhtë kah vala e vlimit
që si n’vlim derdhen bardhore
me ra n’gurra zallinore
ti me të hapura ato larmi
paske dalë sa yjë me shkri
paske dalë gojë hapë me lanë
tokë e dhe e diell e hanë !
Kjo poezi ka intimitetin e vet në mbrendësi, me shprehje të pastra poetike dhe kuptimore, që implikon mendjen e njeriut dhe ka ramantiken e vet. Poeti me njohurit e veta të të krijuarit në poezi, shofim se rrinë shumë bukur në kufirin e përshtatjes së kësaj poezi në mes të bimës dhe figurës. Ka nuansa në formulimin dy-kuptimor të poezisë, sepse është tejet e diskutueshme se emërtimi i “lules” është emër që i dedikohet figuracionit apo bimës. Këtu qëndron edhe kufiri sikurse që e cekëm edhe më lart. Edhe vargjet janë të sajuara me një kriter që mundëson të krijohet bindja e një profili, me që autori Ferizi nga një aspekt është vet kryesori, por lë mundësin që ai prap të mos jet kryesori apo protagonisti i adhuruari i “lules”, apo i dashuruari në “Lulen”.

Për dallim nga poezia e autorit Xhelal Ferizi, “Ti moj lulja e bukurisë”, do të marrim poezinë e cila titullohet : “Ti je ajo”.

Lexo :

Ti je ajo

Shkruan: Xhelal Ferizi

ti je ajo që më bëre sa e sa herë ta preku diellin nga lumturia
ti je ajo ti qe më dehe me ilaqin që emrin nuk ia gjej dot ne asnji botanikë
ti je ajo që më bëre të bertas deri ne qiell dashuria
dashuria ti je ajo qe me bëre yllë që sot jam fikë
oh ti vetem ti ajo je
ti je ajo magjistare
ti je ajo qe më më bëre te matem me rrufe
e me flatra shtegtare
Shkalla e lartë emocionale e përjetimit, e ndjenjave në këtë poezi, vërehen qysh në vargjet e para të kësaj strofe. Orjentimi i poetit bëhet me kohë qysh në fillim dhe nuk lëvizë diagramin poetik me ngritje dhe ramje në këtë poezi. Poezia “Ti je ajo”, i ka nuansat me poezinë “Ti moj lulja e bukurisë”, sepse poeti këtu është më i drejtë për drejtë. Shtrohet pyetja: pse poeti shërbehet me anonimitet sidomos në poezitë kushtuar dashurisë ? Pa tjetër se këtu është edhe vlera e krijimtarisë poetike e poetit Xhelal Ferizi, i cili në secilën poezi kushtuar dashurisë ngrit moralin njerëzor, e gjallëron lexuesin dhe ngjallë emocionet duke ja dhënë mundësinë secilit që ta gjej vet-veten në poezi. Gjithësesi poezi “Ti je ajo” është poezi moderne dhe i kushtohet asaj e që thotë:

“ti je ajo që më bëre sa e sa herë ta preku diellin nga lumturia”, “ti je ajo ti qe më dehe me ilaqin që emrin nuk ia gjej dot në asnji botanikë”. Çfar thurje të vargjeve bashkëkohore, thurje shpirtërore.

Te poeti Xhelal Ferizi, shofim se gjithëherë (kur don) kap dy skajshmërit e shprehjeve:
a) Kur t’i përkushtohet të mirës, së bukures.
b) Kur t’i përkushtohet së keqes, së shumtuarës.

Në të dy variantet, poeti lëshohet në shprehjet e tija dhe aftësit tij poetike, që në këtë drejtim ka njohuri të thella, që kur don të krijon për të bukuren nuk kursen as të vetmen shprehje për të ju kushtuar me gjithë qenjen e tij intelektuale e poetike. Edhe pse e dimë se gjer më sot dashurisë i kanë shkruar dhe kënduar me mijëra poet, shkrimtarë, filozof, e që sot e asaj dite kurr nuk kanë mundur ta përcaktojnë krejtësisht të qart të vërteten e dashurisë që kanë pretenduar se e kanë zbuluar, mbi strukturën e tyre psikologjike. Ata asgjë nuk kanë arritur me përjashtim se kanë shkruar për dashurinë, e kanë “pikturuar” në forma dhe vende tërheqëse dashurinë dhe kanë krijuar dramat më të njohura për dashurinë, i kanë kënduar duke ja kushtuar këngët më të mira të mundshme……!
Janë vargjet në poezinë që e kemi fjalën “Ti je ajo” që vërtetë poeti dashurinë (femren) e paraqet enigmë (diçka që është shumë e vështirë për ta kuptuar, zbërthyer, zbuluar sekretin) më vete:

ti je ajo qe nuk mund ta gjej nder miliarda hoje
as në të vluara miliarda sherbete
ti je ajo qe i ke pri k’saj loje
që lumturinë ma ke bërë art jete
të kam dashur ma madhsisht se çielli e gjithsia
ma madhsisht se detet
të kam dasht shumë ma madhsisht se vet dashuria
o zot ku ishin sekretet !?
Edhe vet poeti e kërkon sekretin. Është tejet i vetëdishëm se ky sekret është i pazbuluar, është një fenomen unik dhe tejet i veçant që dallon nga të tjerët. Në vargje mund të zbulojmë, se dashuria ndaj femrës që poeti e len enigm emrin por që e quan “ajo” sipas kësaj poezie, mund të mos jet vlerësuar sa duhet dashuria ndaj saj qysh me fillim. Kur femra zbulon mosvlerësimin ndaj saj sa duhet, apo ndjenë në shpirtin e saj se dashuria ndaj saj është vetëm një ekzemplarë për shuarjen e epsheve dhe të vërteten e din se ti ke ra në dashuri “ajo” ka aftësia për thirrje zemërimi dhe të tronditë me refuzime. Në të tilla raste tek femra turpi nuk ka vend. Me të zbuluar këtë qëndrim, femra me aftësinë e saj, merr një qëndrim ndaj teje gjoja si të turpshëm, ka naze, skuqet dhe lëshon sinjale se ishte e gatshme që për ty të flijon e që poeti në vargje e thot qëndrimin e saj:

“ti je ajo qe nuk mund ta gjej nder miliarda hoje”, “as në të vluara miliarda sherbete”, dhe vazhdon: “ti je ajo qe i ke pri k’saj loje”, “që lumturinë ma ke bërë art jete”, gjë që është e kundërta sepse këtë e përdorë naivitetin për të detyruar ty për të vuajtur më vonë. Kurse e njejte ndryshon qëndrim kur gjendet me të tjerët dhe shumë pak ka aftësi për naze. Në këtë poezi, arrihet të zbulohet se një fillestar është hy në lojën e dashurisë me një naivitet, i cili nuk mundet të përballoi thirrjet e dashurisë së zemëruar në formë skandali, po ka krijuar përshtypjet që fillestari tani i ka dhe i paraqet: “të kam dashur ma madhsisht se çielli e gjithsia”, “ma madhsisht se detet”, “të kam dasht shumë ma madhsisht se vet dashuria”, “o zot ku ishin sekretet” !? Marr parasysh se njeriu kur bie në dashuri dhe nuk ka pasur marëdhënje me të, apo edhe kur është ra në dashuri por nuk ka arritur që të ja shpreh dashurinë (gjë që sipas poezisë mbesin sekrete) partnerit, krijohet emocioni i dashurisë bashk me xhelozinë dhe ende nuk arrinë që të zbuloi sekretin se kur dhe ku je dashuruar në cilën fazë të dashurisë je. Krijohet imagjinata, se tani je dashuruar dhe e ke parasysh dashurinë, por mbetet sekreti përderisa të kontakton për një zbulim më të hollsishëm.

se ti vetem ti me nxite me i prekë majat e mahnisë
ti me ngrite me flatra mbi yje
se vetem ti më bëre që te preku enigmat e dashurisë
ti më ke lidhur nyje
Në vargjet e kësaj poezie: “se ti vetem ti me nxite me i prekë majat e mahnisë”, tregon se ende nuk ke arritur të shijon, por pret që të shijon majat e mahnisë. Shumë herë dashuria që ende je në fazën e parë të saj, krijon knaqësi magjepse, dhe në të njejten kohë gjelozinë dhe frikën për ndonjë rival të mundshëm që kishte me i krijua një turturë kulminante e dashurisë dhe e xhelozisë. Në vargje në vijim poeti tani është më real: “ti me ngrite me flatra mbi yje”, “se vetem ti më bëre që te preku enigmat e dashurisë”, “ti më ke lidhur nyje”, është pikërisht nyja, që njeriut i paraqiten vuajtjet absurde, që për t’a plotësuar këtë shprazëtirë të dhimbjeve apo vuajtjeve, duhet shtuar se nuk është vetëm mendimi pozitiv i lumturisë së njeriut. Ajo që na bën të vuajmë për dashurinë është përfytyrimi që nuk të shkulet nga mendja, përkdheljet, ledhatimet, që të sillen vërdallë në kokë, e posaqërisht kujtimet e takimeve në kohëra të ndryshme që mjaftojnë që të tretemi nga vuajtja dhe të mbetemi lidhur nyje. Këtu poeti mjaft mjeshtërisht e paraqet nyjen sepse në këtë dashuri ka keqardhje.

* * *

Nuk ka diskutim se poeti Ferizi, është një poet ambicioz, që ka filluar rrugën e pa mbarim të të krijuarit poezi me vlera të përmasave të larta. Një filozofi dashurije në vete krijon të menduarit:

- Për çfar ja vlenë të lindësh?
- Për çfar ja vlenë të rritesh ?
- Për çfar ja vlenë të jetosh ?
- Për çfar ja vlenë të vdesësh?
Përgjigja është:
DASHURIA
Dashuri kemi ndaj njeriut, ndaj prindit, ndaj femrës, ndaj atëdheut, ndaj shokut, ndaj vendit, ndaj rrethit ku jeton dhe vepron… e kështu me radhë, që kemi me qindra dashuri.

Por disa dashuri janë më specifike dhe më të veçanta, që për to shkruhet, këndohet, sakrifikohet, xhelozohet, emocionohet, vuan. Por në rastin kur do të ballafaqohemi me poezinë e poetit Ferizi; “NËSE NA VRET BUKURIA”, kemi të bëjmi krysisht me dashurinë ndaj femrës. Poezi e cila në vetvete ka një art të vërtetë të të formuluarit dhe të të shprehurit.

Shumë raste hasim kur dashuria e parë është shfaqur në shiqim të parë, e cila kryesisht bazament e ka fokusimin e një ndjeshmërie shprirtërore të ëmbël që është simpatike, por kemi raste kur dashuria jo rrallë herë shfaqet për një vajzë të bukur dhe fokusimi i parë është tek bukuria e saj. Poezia në fjalë, ndryshon nga të gjitha poezitë tjera, si në tematikë, formulim, shprehje dhe në ndërtim.
Përqëndrohemi me poezinë në fjalë:

Lexo:

NËSE NA VRET BUKURIA
Shkruan: Xhelal Ferizi

nëse na vret bukuria do ta fajsojë artin e shpirtit
akuza do t’i drejtoj pafundesisë gjenetike e formimeve mahnitore
që në oqeanet formim vlera plot në senset e gjykim butsi ma të dlirtit
stacionuan miljona esenca kromozome ndjenja që vdesin për secilin art e të bukur por,
atyre, atyre do t ë ju drejtoj akuza
Kjo poezi arritë majat e mundësisë së korrenspondimit për një të kaluar që i vihet përballë kohës së sotme. Poezia ndonëse merret me bukurinë, paraqet një problem të veçant kur thotë:

“nëse na vret bukuria do ta fajsojë artin e shpirtit”, e që i referohet kryesisht dashurisë së parë e fokusuar mbi bazamentin e bukurisë së shpirtit. Tematikisht, kjo poezi nuk mund t’i largohet eksperimentit të provuar për kohën e gjatë të vuajtjeve që kanë krijuar helme të veçanta për të cilat duhet ankuar. Akuza; “akuza do t’i drejtoj pafundesisë gjenetike e formimeve mahnitore”, që paraqesin referenca poetike të një përjetimi të gjatë dhe pafundësi gjenetike. Janë këto mbresa që poeti, që autori e gjen shkasin e vuajtjeve, gjë që është vet bukuria, e krijuar me formime mahnitore që vë në veprim vuajtjen për bukurinë. Mirëpo, shtrohet çështja: pse poeti e titullon poezinë “nëse na vret bukuria”! Pikërisht këtu qëndron sekreti i ngjarjes mbrenda poezisë. Mund të konstatojmë mbi vargjet: “kjo maje e majave të ndjeshme me miliona të lidhura fije”,” pse përse të vdiset për secilen bukuri”, gjë që niset nga personalja dhe identifikohet individi që ne e quajmë person, që janë rezultat i mundësisë për të vdekur nga bukuria. Kjo hetohet edhe në shumë vargje të kësaj poezie.

Marrë parsyshë vlerësimin e poezisë duke u lëshuar në thellësinë e problemit, zbulojmë të dhëna estetike pa a potencuar edhe vet titullimin e poezisë “nëse na vret bukuria”.

çfar gjykimesh delikate çfar simbolesh të dehura të etura për estetsi
po q’ bëjnë aty në at specifikë deh’urisht të perfshirë nga e bukura ata muza
qe shkrijnë oqeane lotësh të buta për secilen bukuri
a ka ma lart se kjo mbi butësi…
Karakteristikë e poetit z. Xhelal Ferizi, është se ngjarjen e trajton përmes poezisë në mënyrë të zgjëruar dhe tejet të detalizuar gjë që kjo tregon aftësit e poetit, e që në paraqitjen e tij është tejet koncis në liriket e tija, e që kanë kuptim të qartë.
Poezitë e tija të realizuara, janë të suksesshme sepse përmbajnë në mbrendësinë e tyre mesazhet që përkojnë me aktualiteten real të kohës, si në tematikë, ashtu edhe në pikëpamje stilike, gjë që kjo nuk ndodhë tek të gjithë poetët.
Dukuria e poezisë së z. Ferizi, shprehë përmes përmbledhjeve poetike realiteten që është përjetuar që i jap inspirim me dozë të lartë optimiste, por nuk përjashton dozën e shqetësimit ekzistues.

Po marrim poezinë e z. Xhelal Ferizi, kushtuar Dr. Ibrahim Rugova, dhe kemi me pa se sa bukur përdor vizionin i tij strukturer dhe imagjinar në formulimin e poezisë, kushtuar Presidentit të parë dhe historik të Kosovës, Dr. Ibrahim Rugova.
Poeti e gjenë në këtë mënyrë, shumë mirë, rrugën e imagjinuar të krijimit të poezisë, e që kjo përkon me poezitë më bashkohëse të kohës moderne.

Një ide e tillë e krijimit është në poezinë “Vargje kushtuar Dr. Ibrahim Rugoves”
poeti Ferizi, arrinë suksesshëm që personalitetin e Presidentit Rugova ta parapet njeriun me nja zemër të madhe sa djelli e hana, e parapet paqësor, të urtë me fjalë të lulëzuara.

Lexo :

Vargje kushtuar Dr. Ibrahim Rugoves
Autori: Xhelal Ferizi

tue kërkue n’për meteore, nëpër dritë ku i thonë paqsore
kahdo shkon e rrin urtsija, nisa shpirtin t’vargjeve t’mia
nisa vet mahninë me fjalë, kam pyet yjet për nji djalë
një djal t’shqipes që e pat Dardana, zemra e tij si dielli e hana
Ky artikulim e kësaj poezie me një mjeshtri të rrallë, na kujton vargjet e poetëve të mëdhenjë kur i kushtojnë vargje heronjëve të tyre të Kombit. Përmes shprehjeve imagjinare poeti trajton në mënyrë autentike vlerat e larta të Kryetarit Rugova, me një pasion optimist dhe vizion origjinal.

Në të tilla krijimtari sikurse që është poeti z. Xhelal Ferizi, ku në këtë rast duhet të kemi parasysh kohën e shkurtë të krijimtarisë së tij në fushën poetike, e që pritet shumë nga ky poet, dhe duhet të kërkohet më tepër, për të arritur që të qes në pah të gjitha vlerat e krijimtarisë së tij. Gjithsesi se pjekuria e autorit, evokon me ndjenja dhe dashuri realitetin e personalitetit Rugova, e po ashtu paraqet vargun kur thot: “nisa vet mahninë me fjalë, kam pyet yjet për nji djalë”, një djal t’shqipes që e pat Dardana, zemra e tij si dielli e hana”, vërejmë tek poeti kujdesin e tij tejet të duhur gjatë përdorjes së fjalëve në vargje dhe elementeve të tjera të shprehjeve poetike, e që ju jap një gjallërim duke i kaluar pengesat e mundshme të mungesës së tij fizike.

Poeti arrinë me plot sukses të krijon artikulimin e vargut të përdor fjalë adekuate për t’a krijuar rimën, e cila si element poetike arrihet me një mjeshtri në strukturimin e saj. Por ne shofim në vargje nostalgjinë dhe dhembjen e pashërueshme për personalitetin Rugova.
Poezia “Vargje kushtuar Dr. Ibrahim Rugoves”, është një poezi me një lidhshmëri figurative ku në mënyrë direkte shfaqet imagjinata : “aq paqsorë ish si kullimi, deri atëher s’kish pa njerzimi”, “as nder engjuj ku rrinë urtsia, as mbi glob ku rrin njerzia”, ku në këtë poezi, trajtohet në lartësi Presidenti Rugova, si pasur me vlera intelektuale, urtësie e që nuk ka pa
njerëzimi.

Lexo:

aq paqsorë ish si kullimi, deri atëher s’kish pa njerzimi
as nder engjuj ku rrinë urtsia, as mbi glob ku rrin njerzia
edhe lulet kanë dëshmue, era e leht thonë kur ka lmue
edhe shpirti i vet puhisë, ësht përkulë prej madhështisë

kanë qelë zemrat me hare, thonë ka shndritë toka me dhe
ka vlue gjaku si sherbeti, ëmbëlsue qesh qielli e deti
prej asaj fjale si shejtria, thonë urtsisht ka ecë etnia
edhe fushat e Kosoves, kanë lulzue me fjalë t’Rugovës
Poezia “Vargje kushtuar Dr. Ibrahim Rugoves”, ngërthen në vete, shprehje poetike me vizion të kjart dhe tejet imagjinare.
Shtrohet pyetja, se në çfar mase ka ndikuar vepra e Presidentit të parë të Republikës së Kosovës Dr. Ibrahim Rugova, tek poeti z. Xhelal Ferizi. Kjo vërtetohet në saje të analizës që i ka bërë poeti veprës së Kryetarit Rugova, e që e paraqet përmes strukturimit të poezisë, “Vargje kushtuar Dr. Ibrahim Rugoves”.

Kjo është dëshmija më e fort, se poeti Ferizi, ju kushton figurave Kombëtare poezi, duke dëshmuar se është vet poet i vlerave Kombëtare.

FUND

Titulli: Vargje nga autori Xhelal Ferizi

--------------------------------------------------------------------------------

I thash Njeriut
----------
autori i titullit njeriut xhelal ferizi
-----------------------------------
Ia shpalosa njiher njeriut, te globit dashurinë për,paqe
Ai ma ktheu me luftë
I thash për mirsi e vllazrim e ai zgjodhi të keqen
I thash për punë e ai zgjodhi punën kunder njeriut
Kur ia shpalosa dahsurinë per lulet
Ai pamëshirshemi shkeli i thau
I fola me dashuri për detin
Ai don ta shterrë

I fola me bidnje shpirterore kunder armëve
E ai armët plot i mbushi
Ia shpalosa der ne asht dhimbjet e mia
Ai i nuk i ndjeu
I fola për etike pasqyren
Ai nuk u pa në te

I fola pervajshëm e përlotshëm per mëshiren
Ai s' më perfilli
I thash kujdes globin
Ai bëri gati per glob fitilin
I fola me dënesje kundër luftes
Ai e mprehu shpaten
Kur i thash mbajë besnikrinë
Ai u bë i pa besë

Njeri o njeri
I thash driten driten se paku bjere e shihe

Ai e solli terrin

Të ardhmen i thash aman te ardhmen
Ai prore rrin gati edhe te ardhmen ta vras
I fola per trurin
Ai e perdori permbrapsht

Deshta ti dhuroj mirkuptim
E ai ma mori per të keq

Te merremi vesh me gjuhë njerzore i thash
Ai me perdori gjuhen e djallit

Rueje planetin i thash
Ai mori atomin në dorë

Ruaje barin e fushen sa me dashuri e dhimbje i thash
Ai barbarisht ato i thau
I fola per buken e ai me te dy këmbët e shkeli
Iu luta të mbajë moral
E ai me zjgjyr e përlyu
I thash të mbajë tesha
E ai lakuriq u cullakua u lakuriqua
-----
Tash kam mbyllë dy sytë dhe veshët
dhe po pe pres minen e tij me sahat
Dhe po e pres globin si bombë mga te kqiat te pëlcas.
----------------------
autori ne mergim xhelal ferizi
-------------------------

vargjet shqiptare vazhdojnë