GRUAJA NË ISLAM

Prof. Dr. Bekir Topaloglu



GRUAJA NË ISLAM



“Xhenneti gjendet nën këmbët e nënës...”

Muhammedi a.s.





Shpirtit të gjyshit dhe mësuesit tim,

Muhammed Hanefi Kutluoðlu

Zoti e mëshiroftë

HUTBEJA LAMTUMIRËSE

Këtë hutbe në vitin 632 pas Isait a.s., i Dërguari i fun­dit, Muhammedi a.s. pas falënderimit dhe lëvdatës që ia bëri Zotit, pranë rreth njëqind mijë muslimanëve tha:

Njerëz!

Dëgjoni mirë fjalën time! Nuk e dij, ndoshta me ju nuk do të takohem më deri në amshim. Njerëz sa e shenjt është kjo ditë, sa i shenjt është ky muaj, sa fat­lum është ky qytet (Mekka), aq janë të shenjtë edhe shpirtërat tuaj, pasuria dhe nderi juaj që, gjithsesi janë të ruajtur nga të gjitha agresionet.

As’habë!

Nesër do të takoheni me Zotin tuaj dhe do të përgjigjeni për të gjitha sjelljet dhe qëndrimet tuaja. Pas meje mos u ktheni në rrugët e gabueshme që të mos therreni me njëri tjetrin. Këtë emanet (porosi të fundit) ju të pranishmit ua përcillni atyre që nuk janë të pranishëm këtu. Është e mundur që fjalët e mia t’i kup­tojë më mirë ai të cilit i janë përcjellur se sa ai që gje­ndet këtu.

As’habë!

Kush është duke ruajtur ndonjë emanet, le t’ia kthejë pronarit të tij. Të gjitha fajdet janë asgjësuar dhe janë hedhur. Por bazën e borxhit duhet larë. S’duhet as të bëni zullum e as t’u kthehet ai. Me urdhër të Zotit, fa­jdeja tani në është e ndaluar. Këtë zakon të keq i ngelur nga koha e xhahilijetit (koha paraislamike, koha e injorancës) e hedh si zakon të keq. Fajden e parë që po e hedh është ajo e Abbasit, të birit të Abdulmutalibit (xhaxhait tim).

As’habë!

Gjakmarrja e kohës së xhahilijetit është zhdukur totalisht. Gjakmarrja e parë që po e zhduki është gjak­marrja e Rebijes, nipit të Abdulmutalibit.

Njerëz!

Sot djalli në tokat tuaja përgjithmonë e ka humbur fuqinë e ndikimit dhe të mbizotërimit ndaj jush. Por, përpos këtyre gjërave që ndalova, ju, po u pajtuat me djallin për disa punë që ju duken se janë imtësira, edhe më do ta kënaqni atë. Edhe nga këto duhet ta ruani be­simin dhe duhet të frikësoheni.

Njerëz!

Do t’u porositja të keni parasysh të drejtat e gruas dhe frikën ndaj Zotit. Ju i morët gratë si emanet nga Zoti. Nderin dhe pastërtinë shpirtërore i pranuat në emër të All-llahut xh.sh.

Ju keni të drejta ndaj grave e edhe ato kanë të dre­jta ndaj juve. Të drejtat që keni ju ndaj grave janë që, ato të mos lejojnë që askush që nuk u pëlqen t’ua prishë çerdhen. E, nëse ajo pranon dikë në shtëpinë tuaj që nuk u pëlqen, ato mund t’i detyroni të heqin dorë nga kjo gjë, madje edhe me një të rrahur të vogël. E drejta e gruas ndaj jush është që t’i siguroni legalisht me ushqim dhe veshmbathje.

Besimtarë!

Po u lë një emanet të atillë që kur ta përqafoni nuk do të ngatërroheni fare. Është ky Kur’ani, Libri i All-llahut.

Besimtarë! Dëgjoni dhe mbani mirë në mend fjalën time! Muslimani është vëlla me muslimanin. Kështu, të gjithë muslimanët janë vëllezër. Askujt nuk i lejohet ta sulmojë të drejtën e bashkbesimtarit tuaj. Vetëm nëse ai vetë lejon një gjë të tillë, me dëshirë të veten.

As’habë!

Mos e mundoni as veten. Keni obligime edhe ndaj vetes.

Njerëz!

All-llahu i Lartësuar, secilit bartës të të drejtave, i ka dhënë të drejta në Ku’ran. Trashëgimtarit, nuk është e nevojshme t’i leni testament. Në shtratin e kujt ka lin­dur fëmija, atij i takon. Ai që fiton fëmijë nga marrëdhëniet jasht kurore, i mirret e drejta e përvetësimit të fëmijës. Ata bastardhues që thonë se nuk janë të babait të vet ose ai bukëpërmbysës që veç zotërisë së vet i përulet edhe dikujt tjetër, le ta gjejë mallkimi i Zotit, zemrimi i melekëve dhe përbuzja e të gjithë muslimanëve. Zoti s’pranon nga njerëzit e tillë as falje, as të jenë gjykues dhe as të jenë dëshmitarë.

Njerëz!

Zoti është një. Edhe babai juaj është një. Të gjithë jeni bij të Ademit. E Ademi është krijuar nga dheu. Para Zotit është më i çmueshëm ai që çmon më shumë. Arabi nuk ka asnjë prioritet nga joarabi, përveç masës së respektit ndaj Zotit. Njerëz! Nesër do t’u pyesin për mua. Çka do të thoni?

-Se nubuvetin (pejgamberinë) e Zotit e çove në vend, se e kreve dëtyrën tënde, se na këshillove dhe na le emanet.” Kështu do të dëshmojmë (para Zotit).

Pastaj Muhammedi a.s. ngriti kah qielli gishtin tregues të bekuar, më pastaj duke e lëshuar nga të tubuarit tha:

-Jij dëshmitar o Zot! Jij dëshmitar o Zot! Jij dëshmitar o Zot!

PARATHËNIE

Shekujve të fundit në botë ka ndryshuar shumëçka. Shumë çështje nuk janë përmendur fare në të kaluarën ose, së paku, nuk u është dhënë hapësirë e duhur, ndërsa sot janë me rëndësi, relevante dha janë çështje komplekse. Për zgjidhjen e çështjeve të këtilla, religjionet dhe sistemet shoqërore kanë zhvilluar dhe kanë shtruar ide të ndryshme dhe kanë bërë analiza sipas botëkuptimeve të tyre. Njëra ndër to është edhe çështja e gruas.

Në temën gruaja dhe e drejta e saj, në fillim në Perëndim, u hap një betejë e vërtetë. Në Evropë, sipas masave të zhvillimit ideor, në lëmin e të drejtave njerëzore dhe parimeve tjera, është thënë dhe shkruar shumë. Në anën tjetër, në Lindje dhe në vendet islamike, pa marrë parasysh të drejtat që Islami u jep femrave, ky “fajësohet” për shkak të disa, “mungesave dhe vlerësimeve të ga­bueshme”. Ndaj, filloi një luftë e njëjtë si në Evropë. Në rea­litet gjendja në vendet islamike ndryshonte nga ajo në Ev­ropë. Por, sëmundja e imitimit të çfarëdo lëvizjeje në Ev­ropë imituesve u pengoi të vërejnë ndryshimet midis tyre.

As sot nuk është zgjidhur çështja e gruas. Ndaj, për këtë thuhet e shkruhet shumë edhe në Perëndim edhe në Lindje. Nuk është shkruar asnjë vepër në gjuhën turqishte që na e ndriçon kuptimin objektiv të Islamit, lidhur me këtë çështje. Rinia e sotme intelektuale që shumë pak është e info­rmuar me çështjen e Islamit, të vetmin informim mund ta marrin nga veprat jo objektive të Perëndimit, ku kanë vështirësi të mëdha të gjejnë realitetin në temën: “E drejta e gruas në Islam”.

Ja lexues të respektuar, veprën që keni në dorë, e shkrova sa për të plotësuar një nevojë të tillë. Tema krye­sore e veprës është “mënyra e kuptimit të çështjes së gruas në Islam dhe të drejtat që Islami ia jep asaj”. Përveç kësaj, veçanërisht në kohën e të Dërguarit a.s. dhe të të katër halifëve, përfshin edhe temën lidhur me çështjen e gruas në vendet e sotshme të Lindjes dhe të Perëndimit, si dhe gjend­jen paraislamike në siujdhesën e Arabisë dhe në vendet tjera të botës.

Në përpilimin e kësaj vepre janë marrë edhe citate nga “librat e shenjtë” të kohës paraislamike. Kështu na u dha mundësia të bëjmë krahasime dhe t’i shqyrtojmë gjykimet e pranishme në librat religjioze të Perëndimit, që kanë ndikuar thellë dhe kanë bërë kritika të ashpra në lidhje me çështjen e gruas në vendet islamike. Kur iu rrekëm kësaj teme, gjithnjë kishim parasysh parimin që, “realitetin të mos e vlerësojmë me masat njerëzore, por njerëzit t’i vlerësojmë me masën e së vërtetës”. Dhe, duke u nisur nga ky parim, u mbështetëm në burimet themelore të Islamit, që janë Kur’ani Famëlartë dhe Sunneti. Kështu të gjitha ajetet që kanë të bëjnë me gruan, i nxorrëm nga Kur’ani. E, duke i krahasuar të gjithë hadithet lidhur me gruan, dëshi­ruam të japim një kuptim më të plotë për Islamin. U kon­sultuam me juristët islamikë për argumentet e Kur’anit dhe sunnetit, dhe kur morrën mendimet e tyre të mbështetura në argume­nte, duke i pasë parasysh të gjitha sektet e njohura, zgjodhëm faktet të cilët na u dukën më bindëse. U ikëm disa ideve personale që s’kishin mbështetje në shpjegimin e komenteve dhe zgjidhjen e ideve, në mënyrë që deri në ma­ksimum të ruajmë objektivitetin shkencor.

Burimet që shfrytëzuam në këtë vepër janë shpjeguar në fusnota ndërsa titujt e plotë janë dhënë në fund të librit. Nuk kishim qëllim t’i vërtetojmë realitetet shkencore e re­li­gjioze, dhe nuk iu dha vend asnjë qëndrimi përveç atij të ehli­sunnetit (atyre që pasojnë sunnetin). Për të gjitha vëre­jtjet dhe kritikat që mund t’i bëhen kësaj vepre lidhur me çështjet e komplikuara që ngërthen libri, që më parë u falë­nde­rohemi.



“Zoti ynë, na bën që të jemi të gëzuar me (punën) e grave tona dhe pasardhësve tanë, e neve na bën shembull për të devotshmit.”



Prof. Dr. Bekir Topaloðlu

Universiteti Marmara

Fakulteti Teologjik

Stamboll

HYRJE
I.
Gruaja nga aspekti i krijimit

“Se askush nuk bart peshën e (mëkatit) tjetrit. Dhe se njeriut nuk i takon tjetër vetëm se ajo që ka punuar”.*

Krijimi i gruas sipas Biblës

Sipas Biblës krijimi i nënës Havë ndodhi kështu:

“Atëherë Zoti, Perëndi e vuri njeriun në një gjumë të rëndë. Gjatë gjumit i nxorri një brinjë dhe vendin e saj e mbushi me mish. Nga brinja që i mori njeriut, Zoti Perëndi bëri gruan dhe ia solli njeriut. Kur e pa njeriu, tha: “Më në fund ja një tjetër nga gjinia ime - eshtra e nxjerrur nga esh­tra ime dhe mishi i nxjerrë nga mishi im. Grua e ka emrin sepse nga njeriu doli.”

Në Dhiatën e Vjetër, (Zanafilla: 3), nga druri i ndaluar i Xhennetit, gjarpëri e detyroi Havën ta lëshojë rrugën (e drejtë). Së pari Hava, pastaj me insistimin e saj, Ademi hëngrën nga pema e ndaluar. Dhe në freskun e ditës, duke shëtitur nëpër kopsht, kur dëgjuan zërin e All-llahut, Ademi dhe gruaja e tij, u fshehën ndërmjet drunjëve të kopshtit, duke i ikur ballafaqimit me Zotin. Kur e pyeti Zoti Ademin përse hëngri fruta nga druri i ndaluar, ai tha: “Gruaja që ma fale si shoqe, më dha (frute) nga ky dru dhe unë i hëngra”. Atëherë All-llahu iu drejtua Havës: “Do t’i shtoj mundimet e shtatzanisë, me mund do të lindësh fëmijë dhe do të jesh e lidhur me burrin tënd, e ai do të ketë pushtet ndaj teje”-E Ademit i tha: “Pasi e dëgjove gruan edhe pse të urdhërova të mos hash nga druri i ndaluar, ti hëngre, prej sot është e mallkuar toka për shkakun tënd...”

Fajin që Bibla ia ngarkoi së pari Havës e përmes saj Ademit, si mëkate të prindërve të parë, sipas besimit të tyre nga të gjitha anët bartet prej gjenerate në gjeneratë. Për këtë arsye të gjitha gratë e botës janë të njollosura dhe të gabue­shme.

Krijimi i gruas sipas Islamit

Ajeti nga Kur’ani Famëlartë që flet për krijimin e gruas është si vijon:

“O ju njerëz, ! Keni frikë Zotin tuaj që ju ka krijuar prej një veteje (njeriu) dhe nga ajo krijoi palën (shoqen) e tij, e prej atyre dyve u shtuan shumë burra e gra. Dhe keni frikë All-llahun në emër të Cilit përbetoheni... !”

Në hadithin e Pejgamberit a.s. është thënë:

“Dëgjoni porosinë time, ndaj grave bëjuni të ku­jdesshëm, sepse ato janë të krijuara nga brinjtë. Briri anën më të lakuar e ka pjesën e epërme. Po deshe ta drejtosh, ai do të thyhet, e po e le ashtu siç është, do të ngelë i lakuar. Dëgjojeni pra porosinë time për gratë!”

Hadithi i lartpërmendur flet për atë se gruaja sipas natyrës është nervoze dhe si e tillë ajo nuk mund t’u përgji­gjet të gjitha kërkesave të burrit. Për këtë arsye me të duhet sjellur në mënyrë gjentile, të mos nënçmohet dhe të pranohet ashtu siç është. Kjo mund të hetohet edhe në një hadith tjetër:

“Gruaja është si briu, nëse dëshiron ta drejtosh, ai thyhet, e nëse dëshiron të jetosh në lumturi, duhet të pa­jtohesh me shërbimet e saj.”

Kur flitet për “drurin e ndaluar” në Xhennet, në Kur’anin Famëlartë rrëfimi u takon dy personave. Djalli, edhe Ademit edhe Havës u fali luhatje (dyshim), i bëri të jenë të ndryshueshëm dhe i detyroi të shërbehen nga “Druri i ndaluar”. Madje edhe në suren “Ta-ha” (ajetet 116-122) është treguar se Ademi ishte bashkëbisedues i vërtetë i Zotit dhe person me përgjegjësi, meqë pranoi urdhërin e All-lla­hut madje edhe ndalesat. Ai ka mundur ta detyrojë Havën për një sjellje tjetër.

S’është gjarpëri ai që i bëri të dyshojnë Ademi dhe Hava. Ai që i shtyu ishte shejtani. Fahreddin Raziu, në tefsirin e vet e mo­hon rrëfimin për gjarpërin.

Feja Islame gabimin e prindërve të parë e shikon me një tolerancë të madhe. S’është ky ndonjë gjunah (mëkat) që nuk falet, s’është kjo ndonjë njollë për njerëzinë. S’është ajo siç është filozofuar në krishterizëm dhe siç është shpjegu­ar në Bibël. Është e vërtetë se Ademi ka gabuar, por kërkoi falje.

“Ai ia fali (gabimin). Ai është Mëshirues dhe Pranues i pendimit.”

Pejgamberi a.s. thotë:

“Ademi dhe Musai a.s. (sipas të gjitha gjasave në botën e amshimit) biseduan. Musai tha: O Adem, ti je babai ynë. Ti na privove dhe na bëre pikë e pesë. Dhe na nxorre nga Xhenneti. E Ademi i tha: Edhe ty Musa, kur të pranoi All-llahu si bashkëbisedues, të dha vend të lartë. Me dorë të Vet ta shkroi librin. Si mund të më fajësosh për një cilësi të cilën All-llahu e ka shkruar dyzet vjet para se të më krijojë? Ja kështu Ademi e heshti Musain.”

Lidhur me gabimin e njeriut të parë, muslimanët kanë mendim krejt tjetër nga mendimi pesimist i të krishterëve. Largimi i Ademit a.s. nga Xhenneti dhe zbritja e tij në botë me urdhër të All-llahut xh.sh. është një bëmirësi. Me këtë bota nuk u mallkua, por iu mundësua që të banohet. U bë skenë e civilizimeve të shumta. Sa të dërguar i ka bartë në kurriz dhe i ka ruajtur. I Dërguari a.s. thotë kështu:

“Dita më fatlume në të cilën lind dielli është dita e xhumasë, është kjo dita kur u krijua Ademi. Atë ditë u ven­dos në Xhennet dhe pikërisht atë ditë u përjashtua nga ai. Edhe Dita e Gjykimit do të ndodhë ditën e xhuma.”

Shejhu Ebul-Hasan Shazeli thotë për Ademin a.s.:

“Sa nder i sjell dëgjueshmëria për të cilën arriti të bëhet halif (gradë për realizimin dhe përcjelljen e urdhërave të All-llahut në botë) dhe deri në Ditën e Gjykimit i mësoi pasardhësit si të pendohen.”

Qëllimi i këtyre të thënave nuk ishte ta arsyetojë mëkatin, por ta lavdërojë pendimin, e me të edhe kthimin kah Krijuesi.

Feja Islame me asgjë nuk e fajëson gruan e parë, nënën tonë Havën. Gabimin e prindërve të parë nuk pranon se përcillet mbi fëmijët e tyre dhe gjeneratat që pasojnë. Në Kur’an rreth kësaj thuhet:

“Ishin ata një popull besimtar. Erdhën e shkuan. Tërë atë që fituan është e tyre, ndërsa e juaja është ajo që është e juaja. Ju nuk do të përgjigjeni për veprat e tyre.”

II.
Barazia femër - mashkull,
revolucioni Islam

Deri në lindjen e Islamit, respektivisht deri në shekullin e VII gruaja askund në botë s’kishte kurrëfarë të drejtash. Pyetja, se është gruaja qenie njerëzore ose nuk është ishte temë diskutimi që i nxiti ligjëdhënësit dhe mendimtarët.

Ndërsa, në anën tjetër, feja Islame i erdhi në ndihmë gruas së shkelur. Të gjithë njerëzit, pa marrë parasysh gjini­në e racën, në momentin e lindjes janë të njëjtë:

“O ju njerëz, vërtetë Ne ju krijuam juve prej një mash­kulli dhe një femre, ju bëmë popuj e fise që të njihe­ni ndërmjet vete, e s’ka dyshim se tek All-llahu më i nder­shmi ndër ju është ai që më tepër është ruajtur ( nga të këqijat), e All-llahu është shumë i dijshëm dhe hollësisht i njohur për çdo gjë. “O ju njerëz! Kini frikë Zotin që ju ka krijuar prej një veteje (njeriu) dhe nga ajo krijoi palën (shoqen) e saj, e prej atyre dyve u shtuan shumë burra e gra. Dhe kini frikë All-llahun që me emrin e Tij përbe­to­he­ni, ruajeni farefisin (akraballëkun), se All-llahu është mbikqyrës mbi ju”.

Në Islam gruaja zë vend të jashtëzakonshëm. Pejga­m­beri a.s. kur solli besimin e vërtetë dhe kur e shpalli atë, së pari i besoi një grua.

“All-llahu me Hatixhen nuk më dha grua më të vy­e­shme. Kur askush prej njerëzve nuk më besonte, ajo më besoi. Kur njerëzit iknin prej meje, ajo më ndihmoi me pasuri. Dhe Zoti mua më fali fëmijë, jo me gratë tjera por me të.”

Gruaja, në të njëjtën kohë është edhe shehidja e parë e Islamit. Nëna e Amarit, Sumejja, qe martirja e parë e Is­lamit, u bë sakrificë e maltretimeve më të mëdha. Vetë kurejshët ate, të shoqin e saj Jasirin dhe të birin, Amarin, i veshën me rroba të hekurta dhe në rërë përvëluese i lëshuan të përcëllohen në diell. Kur i pa i Dër­guari i All-llahut u tha: “Keni durim, familja e Jasirit! Vendi i juaj në ardhmëri është Xhenneti.” Dhe në fund, Sumejja plakë lëshoi shpirtin nën shtizat e Ebu Xhehlit. Ishte kjo shehidja (dëshmorja) e parë e Islamit.

Sa shembuj të mirë tregon dhe Pejgamberi a.s. kur flet për dashurinë, mëshirën dhe respektin ndaj gruas. Ai thotë:

“Mua më është falë të më pëlqejë çdo gjë e pastër dhe e bukur në botë siç janë edhe gratë. Ndërsa mo­menti më i lumtur i imi është kur lidhem në namaz.”

Në kohën paraislamike arabët ndaj grave silleshin në mënyrë të vrazhdë. Shembull mjaft të mirë na jep një ngjarje e ‘Umerit r.a. që ishte i njohur me seriozitetin dhe rreptësinë e tij. Sa’d b. Ebi Vekkas thotë:

“Umeri një ditë kërkoi leje të hyjë tek i Dërguari i All-llahut. Tek ai ishin gratë kurejshite. Me të flitnin me zë të lartë dhe pyesnin për shumë gjëra. Kur e dëgjuan zërin e ‘Umerit, u ngritën dhe të shqetësuara filluan të fshihen. I Dërguari i All-llahut i dha leje ‘Umerit të hyjë brenda dhe u qesh ndërsa ‘Umeri iu drejtua: “O i Dërguar i Zotit, si të bëri All-llahu të qeshesh?”. Pejga­mberi a.s. u përgjegj: “U habita me këto gra. Rrinin para meje. Kur e dëgjuan zërin tënd, shpejtuan të fshi­hen.” E ‘Umeri r.a. vazhdoi: O i Dër­guar i Zotit, ti meri­ton më tepër që para teje të jenë më të rezervuara, tha, dhe duke u kthyer nga ato, shtoi me nervozitet: “O ju armiq të vetevetes, prej meje po frikësoheni ndërsa nga i Dërguari a.s. nuk kini fare frikë. E ato thanë: Ti, në krahasim me të Dër­guarin e Zotit je shumë i rreptë. Lidhur me këtë Pejgamberi a.s. tha: “Betohem në Zotin që mban në dorë shpirtin tim. Shejtani duke shkuar rrugës së vet, lakon rrugën (kur e takon ‘Umerin) dhe shkon në rrugë tjetër.”

Derisa bota krishtere shekuj me radhë e llogariste gruan si një ndytësirë dhe nuk e lejonte të hyjë nëpër tem­puj, një grua ia tregoi rrugën e drejtë ‘Umerit r.a., rrëfimin e të cilit e treguam pak më lartë. Halifi i dytë ‘Umeri r.a. një ditë, në Medine, në minberin e të Dërguarit të Zotit hipi dhe mbajti hutbe para të pranishmëve. Në hutbe ‘Umeri r.a. të pranishmëve u tha se kur të martohen, mos t’u japin shumë mehër (një shumë të hollash ose të mira materiale që bashkë­shorti i jep gruas në vetë aktin e kurorëzimit) grave të tyre. Një zonjë shtatëgjatë u veçua nga xhemati dhe iu drejtua ‘Umerit r.a.:

“O ‘Umer, nuk ke të drejtë kur thua ashtu”. Kështu i tha dhe si argumente ia tregoi ajetet e Kur’anit Famëlartë (en-Nisa 20, 21). Halifi u çudit duke shqiptuar “All-llah, All-llah, një grua diskuton me ‘Umerin dhe atij ia mbyll gojën...”

Zakonet e gabueshme
dhe bestytnitë elimi­nohen

All-llahu rreptësisht ndalon vrasjen e fëmijëve të gjinisë femërore:

“Ju mos i mbytni fëmijët tuaj duke iu frikësuar var­fërisë, se ne ua sigurojmë furnizimin e tyre dhe juve, e mbytja e tyre është mëkat i madh.”

Ai gjithashtu kritikon rreptë babanë i cili ndjen turp nga robërimi i saj (vajzës) në luftë, ose nga ajo se femra do t’i bëhet dikujt grua:

“Kur ndonjëri prej tyre lajmërohet me (lindjen) va­jzë, fytyra e tij nxihet dhe bëhet plot mllef. Fshihet prej njerëzve për shkak të asaj së keqeje me të cilën u la­jmërua (e konsideron bela, e jo dhuratë prej Zotit). Mandej, (mendon) a do ta mbajë atë, ashtu i përulur, apo do ta mbulojë atë (të gjallë) në dhe. Sa i keq është ai gjykim i tyre”.

Kur përshkruhet frika e Ditës së Gjykimit, në Kur’an thuhet:

“Dhe kur të pyeten ato vajza të varrosura të gjalla, për çfarë mëkati janë mbytur...”

Në realitet edhe vajzën edhe djalin njeriut ia falë Zoti. Robi i All-llahut këtu nuk ka kurrëfarë roli. Veprat e Kriju­esit nuk mund të jenë të turpshme e të këqia:

“Vetëm i All-llahut është pushteti në qiej e në tokë. Ai krijon çka të dojë; ai i falë femra atij që do, e i falë vetëm meshkuj atij që do. Ose u falë çifte, meshkuj e femra, por atë që do, e lë pa fëmijë (steril); ai është i Di­jshimi e i Fu­qishmi.”

Pejgamberi a.s. thotë:

“Ai që ushqen dy vasha deri sa të arrijnë në moshën e pubertetit, në Ditën e Gjykimit do të jemi së bashku kështu (dhe i bashkoi gishtin tregues dhe të mesëm).”

Idhujtarët e Mekkës mendonin se melekët janë bijat e Zotit. Deri sa ata mendonin se vajzat janë krijesa të thjeshta, bijnë në kundërthënie të palogjikshme duke i kra­hasuar engjëjt me Zotin. Përgjigje u dha Zoti në Kur’an:

“E Ti (Muhammed) pyeti ata (idhujtarët): A të Zotit tënd janë vajzat, kurse të tyre djemtë? Apo ne i krijuam melekët femra, e ata ishin dëshmitarë (kur thonë se me­lekët janë femra)?! Vini re se si ata janë gënjeshtarë (kur thonë se engjëjt janë bijat e Zotit)”. A thua vajzat ai i ka bërë më të zgjedhura se djemtë?”

Idhujtarët me një shikim të sëmurë meshkujt i kon­siderojnë të vetët ndërsa femrat të Zotit. Një krahasim i këtillë në Kur’an quhet “ndarje e padrejtë”

Barazia shpirtërore

Sipas Islamit besimi në Zotin (imani), fitimi i shpër­blimit dhe i dënimit, (konform respektimit) të urdhërave dhe ndalesave të Zotit xh.sh. lidhur me botën dhe ahiretin (bota e amshimit), hyrja në Xhennet ose Xhehennem, në të gjitha këto midis gruas dhe burrit nuk ka asnjë dallim. All-llahu i është drejtuar edhe Ademit a.s. edhe Havës në të njëjtën mënyrë. Ashtu si hëngrën bashkarisht fruta nga pema e ndaluar, ashtu edhe u penduan bashkarisht.

Gruaja dhe burri, i varfëri dhe i pasuri, i ziu ose i bardhi, pa kurrfarë përjashtimi në qiej e në tokë, Ditën e Gjykimit do të dalin para All-llahut xh.sh. veç e veç, si një rob dhe nuk do të ketë asnjë dallim.

Zoti premton se kush beson dhe bën vepra të mira qoftë mashkull ose femër, do të kalojnë jetë shumë të mirë. E, duke hyrë në Xhennet, do të jetojnë në lumturi të amshu­e­shme.

Gruaja e kurorëzuar, po s’pati filluar të besojë, burri i saj edhe po të jetë i mirë, edhe po të jetë pejgamber i Zotit, s’do të ketë kurrëfarë dobie. Shembull për këtë janë Nuhu dhe Luti a.s. të cilët ishin dy besimtarë të mirë të Zotit e në të njëjtën kohë ishin edhe pejgamberë, ndërsa gratë e tyre i tradhëtuan ata. Nëse gruaja beson e burri nuk beson, atëherë vepra e keqe e burrit nuk do ta dëmtojë gruan; ai do të shkojë në Xhehennem ndërsa ajo në Xhen­net. Shembulli është gruaja e faraonit në kohën e Musait a.s., e cila si përgjigje të sjelljes zemrake të faraonit kur u tha egjiptasve: “Unë jam zoti më i madh” ajo i besoi Musait a.s. dhe luti Zotin: “Zoti im, më bën një vend pranë mëshirës sate në Xhennet dhe më shpëto nga far­aoni dhe brutaliteti i tij nga populli mizor!”

Kur’ani dhe gruaja

Nga aspekti i krijimit, besimit, lirisë së ndërgjegjës dhe jetës në botën e amshueshme, kur ia caktojmë vendin gruas në Islam, duhet përmendur se përveç sures “en-Nisa” (gratë) ekziston edhe një sure me emrin “Merjem” kushtuar nënës së Isait a.s. Në Kur’an, në mënyrë shumë të përshtashme përmend emrat e nënës së Isait dhe Musait a.s.

Në Egjipt, faraoni, bijtë e izraelitëve i mbyste ndërsa vajzat e tyre i linte të jetojnë. Kur Musa a.s. erdhi në këtë botë e ëma e tij u shqetësua:

“Ne, nënën e Musait e inspiruam t’i japë atij gji, e kur të kesh frikë për të atë hidhe në lum, e mos u frikëso dhe mos u pikëllo, se Ne do ta kthejmë të ty dhe do ta bëjmë atë nga të dërguarit”.

Pas këtij urdhëri nëna, e cila e hodhi atë në Nil, derisa nuk mori vesh për të, kaloi çaste të dhimbshme e shqetësuese! Kur’ani e përshkruan ndjenjën fisnike të nënës kështu:

E zemra e nënës së Musait agoi e zbrazët...”

Ndërsa në lidhje me Merjemen, sureja që mori emrin e saj shpjegon në mënyrë të jashtzakonshme sjelljen e prindërve. E liron Merjemen nga të gjitha shpifjet dhe aku­zat. Kur’ani shfrytëzon shprehjen “Buhtanun adhim” (shpi­fje e madhe) për akuzat e hebrenjve lidhur me siç shprehen ata prosti­tucionin e Merjemes. Përsëri në Kur’an shfrytëzohet në mënyrë më gjentile, në mënyrë letrare dhe në mënyrë më të lartë shprehja për Merjemen. Shembulli më i mirë për këtë është edhe sureja Merjem. Engjëjt bise­dojnë me Merjemen:

“Përkujto kur engjëjt i thanë: Oj Merjeme, All-llahu të dalloi ty (me besim e karakter), të pastroi (nga shpifjet hebreje) dhe të lartësoi mbi gratë e botës.”

Gjykimi lidhur me botën

Nuk ka ndryshim as me barabarsinë as me dënimet që u bëhen burrit dhe gruas. Fajet e bëra kundër gruas, edhe sikur të jenë personalisht kundër saj ose kundër pasurisë së saj, edhe kundër nderit të saj, duhet të dënohen njëlloj sikur kundër burrit. Madje janë edhe disa raste që flasin në in­teres të gruas. Nëse burri e akuzon gruan për prostitucion dhe nëse nuk ka argumente për të, do të dënohet për shpifje dhe deri në fund të jetës nuk mund të dëshmojë para gjyqit. Në fenë Islame, njeriu pas pranimit të Islamit, po iu kthye ndonjë besimit tjetër dhe po nuk u pendua për këtë, dënohet me vdekje. Sipas Ebu Hanifes gruaja murt­ede (që prej Isla­mit kalon në ndonjë besim tjetër) nuk ekzekutohet me vdekje. Po qe e nevojshme të zbatohet kisasi (vdekje për vdekje, sy për sy), për një sulm ndaj trupit të gruas, (edhe nëse agresori është burrë), ky dënim do të aplikohet. Nëse është i nevojshëm dëmshpërblimi, këtu ekzistojnë raste specifike për gruan.

Në rast se gruaja është fajtore, dënohet njëlloj sikurse edhe mashkulli.

Udhëheqja me familjen, trashëgimia, institucioni i dëshmisë dhe tematika të ngjashme me këto, të drejtat e ndry­shme midis burrit e gruas do të shqyrtohen në faqet e këtij libri që do të pasojnë.

III.
Mendimet e disa dijetarëve të Perëndimit lidhur me të drejtat e gruas në Islam

Stanley Lane-Poole thotë se:

“Atë që ka bërë Muhammedi për çështjen e ndry­shimeve relevante në favor të gruas, nuk e ka bërë asnjë ligjdhënës.”

Ndërsa Will Durant, sa i përket gruas, shkruan:

“Muhammedi i dha fund vrasjes së fëmijëve të gjinisë femërore tek arabët. Në punët ekonomike dhe juridike, gruan e solli në pozitë të barabartë me mashkullin. Gruaja mund të mirret me çdo profesion ligjor. Mund të disponojë me fitimin e vet, mund të trashëgojë pasuri dhe me pronësinë e vet mund të udhëheqë si të dojë ajo personal­isht. Muhammedi a.s. gjithashtu e ndërpreu edhe zakonin tek arabët që siguronte trashëgiminë e grave prej të jatit në të birin. Grave u pranohet gjysma e të drejtës trashëgimore të burrit.”

Për barabarësinë midis gruas dhe burrit, profesori nga instituti islamik, Jascques C. Risler thotë:

“Në proçeset juridike gruaja është ngritur në status të barabartë me burrin. Prej atëherë gruaja filloi t’i gëzojë të drejtat për trashëgimi, të lë trashëgimi, dhe të punojë ndonjë punë ligjore.”

Gaudefroy-Demombynes mendimin e vet e paraqet duke konstatuar se të drejtat e gruas në jurisprudencën isla­me janë në nivelin më të lartë se sa në ligjet evropiane:

“Ligjet e Kur’anit janë në shkallën më të lartë në fa­vor të gruas dhe sigurojnë, së paku teoretikisht, pozitë më të mirë nga ajo që gruas i sigurojnë ligjet evropiane. Gruaja islame ka të drejta për kapital të veçantë në tran­sakcionet financiare. Ajo deri në fund të jetës disponon me pasurinë që e ka fituar si dhuratë ose me trashëgimi, apo me mallin e fituar me djersën e vet personale. Edhe pse në realitet real­izimi i këtyre të drejtave është i vështirë, asaj i janë sigu­ruar varësisht nga pozita e saj, ushqimi, strehimi dhe ku­jdesi për të.”

Filozofi frëng, Voltaire, thotë:

“Vëllait tim turk, do t’ia thoja këtë: Feja jote më duket se meriton respekt. I falesh vetëm një Zoti. Je i obliguar që një herë në vjet pjesën e 40 të fitimit ta japësh si zeqat dhe, në ditën e Bajramit të pajtohesh me armiqtë e tu. Priftërinjtë tanë ndoshta më mijëra herë ju akuzojnë para botës se ndoshta e keni aprovuar atë besim, vetëm për shkak se ajo i ka pranuar kënaqësitë. Këta të mjerë e kanë gënjyer tërë botën. Feja e jote është fe mjaft bu­jare.”

I njëjti filozof për martesën me më shumë se një grua thotë:

“Problem i vërtetë i priftërve tanë ishte me turqët mus­limanë. Duke mos mundur që me ndonjë mënyrë tjetër t’u kundërvihen pushtuesve të Stambollit, ata filluan të shkruajnë me qindra letra kundër tyre. Shkrimtarët tanë që në numër ishin më shumë se jeniçerët, u munduan që t’i përvetësojnë gratë. Gjoja Muhammedi nuk e llogaritte gruan si qenie intelegjente. Gjoja në ligjet e Kur’anit të gjitha gratë janë robëresha. Se nuk paskan kurrfarë të dre­jta ndaj s’kanë vend as në Xhennet.

Të gjitha këtyre gënjeshtrave, në fillim u besohej. Por, mjafton të lexohet sureja e III dhe e IV e Kur’anit dhe të zhveshen këto gënjeshtra.

Duket se pozita e gruas nuk është e keqe siç tregohej. Gjithsesi se si të krishterë nuk do ta argumentojnë se secila fjalë e Kur’anit është e vërtetë. Por, s’do të themi asnjë fjalë kundër doktrinës që e shtroi Islami për Zotin e vetëm, All-llahun. Që të pushtojë tërë Lindjen, më tepër se shpata, shërbyen këto fjalë të 122 sureve:

“Thuaj: Ai, All-llahu është Një. All-llahut i mbështetet gjithçka. Nuk ka lindur e as është lindur. Atij asgjë nuk i gjason.”

Libri i parë



GRUAJA DHE FAMILJA

PJESA E PARË
MARRËDHËNIET MES FEMRËS DHE MASHKULLIT

I. Prirja për seks

II. Martesa

III. Liria në martesë

IV. Çështjet tjera lidhur me martesën

V. Pengesat në martesë

I.
Prirja për seks

“Kush dashurohet, ruan pastë­rtinë e shpi­rtit dhe vdes duke e fshehur da­shu­rinë e vet, ai është martir.”

Muhammedi a.s.



Feja Islame pranon dhe predikon se secila grua e secili mashkull, njëri ndaj tjetrit ndjejnë simpati të madhe. Kjo simpati ka mjaft rëndësi për vazhdimësinë e gjeneratave dhe ekzistencën njerëzore në botë. Njerëzit që llogariten si normal s’mund të paramendojnë t’i shmangen kësaj simpa­tie. Njëri ndër as’habët, Sa’d b. Ebi Vekkas thotë: “Uthman b. Maz’un kërkoi leje nga Pejgamberi a.s. që të tërhiqet nga bota dhe t’u shmanget grave, por i Dërguari i All-llahut nuk e lejoi. Po t’i jepte leje, ne do të sterilizoheshim”.

Në ajetin e 14 të sures Ali Imran flitet për gratë si fak­torin e parë, për të cilin njerëzit janë të lidhur me epsh.

“Dhe ne krijuam prej çdo sendi dy lloje (mashkull e femër) që ju të përkujtoni...”

Në tregimin për Jusufin a.s. thuhet si vijon: Zelihaja kur i mbylli dyert dhe kur u sigurua, iu afrua Jusufit, dhe kishte qëllimet e veta. Ndërsa Jusufi a.s. sikur të mos mbro­hej me një fuqi hyjnore, për pak do t’i dorëzohej Zelihasë. Simpatia e fortë dhe e ndërsjellë midis burrit dhe gruas, nuk është turp, madje nuk është asgjë e keqe. Islami e pra­non njeriun, bashkë me të gjitha elementet e krijimit. Islami nuk premton se duke e tejkaluar krijimin, njeriun ta bëjë engjëll, as edhe duke ia rritur nevojat trupore që ta sjellë atë në niv­elin e kafshës. Islami nevojat e organizmit të njeriut i kënaq duke i ngritur në nivelin e një qëllimi të drejtuar kah Zoti. Hadithet e Pejgamberit a.s. për këtë çështje janë mjaftë in­teresante.

“Bota është kënaqësi, ndërsa kënaqësia më e mirë është gruaja e mirë.”

“Kush dashurohet e ruan pastërtinë e shpirtit dhe vdes duke e fshehur dashurinë e vet, ai është martir.”

Feja Islame i dënon nerëzit që i kërkojnë kënaqësitë e veta seksuale jashtë rrugës legale, e në anën tjetër, ajo ua tregon rrugën e drejtë. Gruaja që veten e ka lëshuar në stu­hitë e seksit, si një epsh i fortë, i ka të tmerrshme, hilet, pispëllimet, dhelpëritë. Në suren Jusuf, hilet dhe dhelpëritë e grave, përmenden një herë nga goja e Azizit nga Egjipti dhe dy herë nga goja e Jusufit a.s. Për këtë arsye Pejgam­beri a.s. thotë:

“Pas meje nuk u lash asgjë burrave, asgjë më të madhe se sa intrigën e rrezikshme siç është gruaja.”,