INFORMACION - TE REJAT NE SHKENCE

Astronomet kane zbuluar planetin me te ngjashem me Token jashte Sistemit Diellor , nje exoplanet me nje rreze vetem 50% me te madhe se te Tokes dhe me kapacitetin e te pasurit uje ne forme likuide. Duke perdorur ESO nje teleskop prej 3.6-m , nje skuader e perbere nga shkencetare Zviceriane, Franceze dhe Portugeze zbuluan nje super-Earth [super-Toke] me mase 5 here sa ajo e Tokes qe leviz ne nje orbite rreth nje Ylli/trupi qiellor te kuq, i njohur me pare si nje pjese perberese e nje grupi planetesh te quajtur [Neptune-mass planet]. Astronomet kane gjithashtu prova per prezencen e nje planeti te trete me mase sa 8-here ajo e Tokes.



Ky exoplanet - astronomet therrasin me kete emer te gjithe planetet rreth nje ylli i cili nuk eshte Dielli - eshte me i vogli planet i gjetur deri tani , dhe kryen nje orbite te plote ne 13 dite. Gjithashtu ndodhet 14-here me afer yllit te tij se sa Toka eshte me Diellin. Yllit te ketij Planeti i eshte vene emri, [Gliese 581] , eshte me i vogel dhe me i ftohte se Dielli - dhe gjithashtu me pak i ndritshem - megjithate planeti eshte ne ate distance e cila ben te mundur te jetuarin , ne zonen rreth nje ylli ku eshte e mundur qe uji te jete ne forme likuide! Emri i planetit eshte [Gliese 581 c].



"Ne kemi arritur ne konkluzionin qe variacioni i temperaturave te kesaj super-Toke [super-Earth] leviz ndermjet 0 dhe 40 Gradeve Celsius, dhe uji ne kete temperature ndodhet ne forme likuide," shpjegon St?phane Udry, nga Observatori i Gjeneves (Zvicer) dhe autori kryesor i raportit. "Rrezja e tij eshte vetem 1.5 here sa rrezja e Tokes, dhe modelet e ndertuara parashikojne qe ky planet mund te jete ose shkembor - si Toka jone - ose i mbuluar me oqeane,".

"Uji ne forme likuide eshte kritik per menyren se si ne konceptojme dhe njohim jeten," shton Xavier Delfosse, anetar i skuadres nga Grenoble University (France). "Per shkak te temperatures se ketij planeti dhe distances relative dhe jo shume te larget, ky planet ka shume mundesi te jete nje objektiv i rendesishem i fluturimeve dhe misioneve hapesinore dedikuar kerkimit te jetes-jashtetokeksore [extra-terrestrial life].
Ne harten e thesareve te Universit, cdonjeri do ishte i tunduar te shenonte me nje X te madh kete planet."

Ylli , [Gliese 581], ben pjese ne 100 yjet qe ndodhen me afer nesh, ndodhet vetem 20.5 vite-drite [light-years] larg ne yjesine/constellation Libra ("the Scales"). Si mase arrin vetem sa 1/3 e Diellit. Te tille Yje/trupa qiellore te kuq jane afersisht 50 here me te dobet se Dielli dhe jane yjet me te zakonshme ne Galaksine tone: ne rreth 100 yjet me afer Diellit, 80 i perkasin kesaj kategorie.


Zbulimi u be me ane te HARPS (High Accuracy Radial Velocity for Planetary Searcher), ndoshta spektrografi me preciz ne bote. ESO 3.6-m teleskop qe ndodhet ne La Silla, Chile, HARPS eshte i afte te mase me nje shpejtesi prej nje metre ne sekonde ose (3.6 km/h) dhe te jete shume preciz! HARPS eshte nje nga instrumentat me te suksesshem ne zbulimin e exoplaneteve dhe gjithashtu ka nje numer te madh rekordesh , duke perfshire edhe nje zbulim te quajtur 'Trio of Neptunes'.