GRUAJA NË ISLAM

6. Po u shkaktua mosdurim dhe disharmoni midis bashkëshortëve, dhe njëra palë kërkon shkurorëzim, gjykatësi duhet të caktojë dy arbitër nga familjet e tyre. Nëse ata nuk mund të gjenden nga të dy familjet, ose nuk kanë veti përkatëse për ta kryer këtë obligim, atëherë gjykatësi do të emërojë njerëz tjerë nga rrethi jashtëfamiljar. Kuvendi familjar i krijuar në këtë mënyrë, me analizën e deklaratave dhe mbrojtjen e të dy palëve, bën përpjekje t’i pajtojë ata. Nëse nuk është e mundur kjo, dhe nëse faji është te burri, ata i shkurorëzojnë. Nëse faji qëndron te gruaja, një pjesë ose tërë mehri do të ngelë te burri, dhe si­llet vendim për shkurorëzim.

Nëse gjykimet e arbitërve nuk janë të njëjtë, atëherë gjykatësi emëron një komision tjetër arbitërsh, që posedo­jnë veti të mjaftueshme, ose një tim të tretë arbitrash që s’janë në lidhje farefisnore me palët. Gjykimi që do ta japin arbi­trit është definitiv, dhe kundër tij nuk mund të bëhet ankesë. (Neni 130).

Shkaqet e shkurorëzimit dhe kisha

Siç u shpjegua më lartë, kisha katolike nuk e aprovon shkurorëzimin. Një mendim i këtillë i katolicizmit e ruan dominimin e vet, madje edhe sot në shumë vende.

“Kisha dhe e drejta katolike e privoi institucionin e shkurorëzimit, për disa arsye të caktuara: Nëse i numërojmë arsyet kalimtare dhe ato konstante për shkurorëzim në të drejtën katolike dhe ato në të drejtën protestante, atëherë del në pah se këto kanë ndikuar në gjendjen e ‘vendeve të civilizuara’.”

Autorizimi për shkurorëzim

Në të drejtën islame, akti i martesës është konstant. Ndaj nuk vlen martesa e përkohshme. E për të qenë valide kurora, duhet të ekzistojë dashuria dhe mirëkuptimi midis bashkëshortëve. Baza e jetës bashkëshortore është dashuria dhe mirëkuptimi. Ç’ndodhë kur nuk ka dashuri e mirëkup­tim midis bashkëshortëve dhe kur s’mund të përmirësohet kjo gjendje? Me siguri nuk do të ketë rrugëdalje tjetër pos shkurorëzimit. E ku do të jetë autorizimi për shkurorëzim? Këtu do t’i përkujtojmë katër mënyra që do t’i shqyrtojmë një nga një:

1) Shkurorëzimi me pajtim të dy palëve: në të drejtën romake pranohej se është e mundur të bëhet shkurorëzimi me pajtimin midis palëve. Mund të bëhej shkurorëzimi me ujdi dypalëshe edhe në të drejtën gjermane dhe kineze. Për një kohë të caktuar, të njëjtën mënyrë të shkurorëzimit e aprovoi edhe Franca. Më pastaj shkurorëzimin midis dy palëve, përveç arsyeve tjera, me pajtim nga dy palët, e pranuan edhe disa vende evropiane siç janë: Belgjika, Luk­semburgu, Rumania, Estonia, Letonia, vendet e Skandinav­isë, Rusia dhe disa vende latino amerikane. Edhe pse në të drejtën islame, marrëveshja midis dy palëve, nuk është forma kryesore e shkurorëzimit, kjo gjë mund të realizohet në kushte specifike (burri që ka autorizimin për shkurorëzim, këtë të drejtë t’ia pranojë edhe gruas. Kjo është mënyrë e marëveshjes dypalëshe).

Kritikë: Marrëveshja dypalëshe nuk është mënyra më e mirë e shkurorëzimit. Të lejuarit, që vetë dy palët të bëjnë marrëveshje, në praksë do të jep rezultat që shkon kah minimizimi i shkurorëzimit, edhe pse ai ndoshta është i domos­doshëm, e ndonjëherë tjetër, pajtohen aq lehtë sikur ajo të ishte ndonjë zënkë e rëndomtë, dhe ndodh që shumë shpejt pajtohen për t’u shkurorëzuar.

2) Shkurorëzimi nëpërmjet të gjyqit: Sot mbretëron një mendim i përhapur se shkurorëzimi është i mundur vetëm me anë të gjyqit, madje në kushte të caktuara.

“Ky mendim në mënyrë të veçantë ishte i pranueshëm nga kisha protestante dhe nga ajo kaloi nëpër gjyqe të shteteve të ndryshme. Në disa vende që e pranuan këtë mënyrë, përveç shkurorëzimit ekziston edhe institucioni i ndarjes.”

Kritikë: Për gjyqin është shumë vështirë ta peshojë shkallën e dashurisë, këtë misterioz që i lidh bash­këshortët njërin me tjetrin, të depërtojë në fshehtësitë e kurorës e shkurorëzimit nëpërmjet të gjyqit, pala që kërkon shkurorëzim, duhet t’i tregojë ngjarjet dhe të jep shkase dhe argumente për të. Ndërsa gjykatësi nuk mund të sjell vendim derisa nuk bindet në ndërgjegjen e vet për ekzis­timin e ngjarjeve që janë theksuar si arsye e shkurorëzimit. Për këtë nuk vlejnë as betimet e as gjërat tjera, në vend të argumenteve. Në këtë rast, gjykatësi duhet ta hulumtojë jetën personale të bashkëshortëve dhe të interesohet për fshehtësitë e tyre. E kjo nuk është e drejtë.

Gjatë shkurorëzimit me anë të gjyqit, zbulimi i fshe­htësive para komisionit të gjykatësve, do të dëmtojë sido­mos gruan, për të cilën do të ketë thash e theme, do të pre­ket krenaria e saj dhe për të do të jetë shumë e vështirë të rimar­tohet pas shkurorëzimit. Thash e thënat e këtilla, madje mund të përcillen edhe nëpërmjet të shtypit.

Është e mundur që një bashkëshort që dëshiron ta prishë bashkësinë familjare si gurthemel të shoqërisë, të pengohet nga ana e gjyqit, duke ia tërhequr vëmendjen për një sjellje tjetër më të mirë. Maz’har Osman për këtë thotë:

“Ata që kanë sjellje si të kafshëve, duke dashur të shkurorëzohen pa arsye ose me pak arsye, edhe po nuk kry­het shkurorëzimi, bashkëshortet dhe familjet e tyre do t’i lëshojnë në mënyra tjera.”

Jemi të vetëdijshëm, për falsifikimet dhe vendimet e ndryshme që shfrytëzohen për sigurimin e shkurorëzimit duke e dëmtuar palën tjetër në kësi lloj gjyqesh. Shumë herë bashkëshorti (ose njëri ndër bashkëshortët), që të shpëtojë nga një gjendje e vështirë, shfrytëzon trillime, kombinime të ndryshme, dëshmitarë të rrejshëm, që të pra­nohet kërkesa e tij ose e saj, derisa nuk disponon me argu­mente të shëndosha ose dëshmitarë të bindshëm. Gjyqet shpesh gjykojnë për alimentacione, të shumtën në favor të gruas, gjë kjo që nuk është e drejtë. Rritet numri i grave të cilat kërkojnë shkurorëzim, e prolongojnë gjykimin, japin dëshmitarë adresat e të cilëve nuk dihen fare ose jetojnë shumë larg, më pastaj sjellin vërtetime të ndryshme që s’kanë kurrëfarë lidhje dhe duke i harruar obligimet e veta familjare, bëjnë jetë të lirë dhe kërkojnë që për këtë jetë shpenzimet t’i paguajë bashkëshorti.

“Nga ana praktike, nuk mund të bëhet asgjë tjetër përveç t’u besohet fjalëve të palës e cila vërteton se nuk mund të jetojë në bashkëshortësi. Nëse mirret parasysh se të gjitha përpjekjet që të ndalin çiftët fatlum, që gjejnë dobi materiale e shpirtërore në dashuri dhe jetë bash­këshortore, ngelën pa sukses, do të ngelë një numër i vogël i bashkëshortëve që do të kërkojnë shkurorëzim pa ndonjë arsye të madhe.”

Me siguri do të jetë i dobishëm qëndrimi me personin që dëshiron të shkurorëzohet. Të ftohet të mendojë mirë dhe me durim. Të bëhet përpjekje që bashkësia familjare të vazhdojë, kuptohet me fjalë të buta e pajtuese. Këtu, më së miri do të ketë sukses kuvendi familjar që e përbëjnë njerëzit me më tepër përvojë dhe seriozë, nga ata anëtarë të familjeve që gëzojnë respekt.

3) Shkurorëzimi me kërkesë vetëm të gruas: Njëra nga mënyrat e shkurorëzimit është ajo me kërkesën e njërit nga bashkëshortët. Është kjo, forma më e lehtë që praktikohet në Rusinë e sotme por që shkakton komplikime të mëdha, pasi që krijon tollovi në nder dhe nga rrënjët i trondit famil­jet. Ta analizojmë këtë formë të shkurorëzimit nëpërmjet të shqyrtimit të dëshirës së grave e të burrave.

Te francezët e vjetër e drejta e shkurorëzimit i prano­hej edhe gruas, në kushte të caktuara. Te romakët, deri sa në fi­llim shkurorëzimi ishte e drejtë vetëm e burrit, me ka­limin e kohës dhe zgjerimin e kurorëzimit pa manus, atë të drejtë e fitojnë edhe gratë.

Kritikë: Edhe pse në shikim të parë na del se gruaja ka atë autorizim që ta prish aktin e kurorës, është e qartë se kjo është gjë e rrezikshme nga aspekti i të drejtës familjare, por nga pikëpamja e gjendjes shpirtërore, ajo, respektivisht per­sonaliteti i saj, shumë shpejt ndryshon. Gruaja që nervo­zo­het nga një imtësirë, ndaj edhe mendon se jeta në bash­këshortësi nuk është e mundur, shumë shpejtë do të kërk­ojë të shkurorëzohet.

Sipas së drejtës islame, burri jep mehr për kurorë. Ai bën edhe harxhime të tjera. Ashtu siç ekziston mehr muaxh-xhel (pagesë e menjëherëshme), ashtu ka edhe muexh-xhel (që pagohet në rast të shkurorëzimit ose vde­kjes). Nëse gruaja që don të shkurorëzohet është shtatë­zane, burri pa­guan alimentacion derisa të lind foshnja. Nëse fëmijës i du­het taja, burri duhet të paguajë për të. Pra, burri ka obligime financiare për mirëmbajtjen e familjes sikur të ishte në kurorë. Siç s’është e drejtë që gruaja ta lidhë me obligime financiare burrin sipas tekeve të veta, ashtu, nuk është e drejtë e saj të veprojë në kokë të vet dhe të sillet pa përgjegjësi.

4) Shkurorëzimi me kërkesë vetëm të burrit:

Në të drejtën e vjetër turke dhe gjermane, si dhe në fazat e para të së drejtës romake (kurorëzimi me manus) e drejta e shkurorëzimit i takonte vetëm burrit. E njëjta situatë ishte edhe në të drejtën egjiptase dhe babilonase. Në të drejtën islame forma themelore e shkurorëzimit është kjo. Në Kur’an thuhet se lidhja e kurorës është në duar të bu­rrit. Në Kur’an, në ajetet që flasin për shkurorëzimin, folja shkurorëzohem gjithmonë ka të bëjë me gjininë ma­shku­llore.

Kritikë: Burri, sipas natyrës, është më i kujdesshëm se gruaja, më gjakëftohtë. Konsekuencat e sjelljeve të veta i paramendon më mirë. Edhe në kurorëzim edhe në shkurorëzim, sipas të drejtës islame, burri ka obligime fi­nanciare. Burri që kërkon shkurorëzim, edhe gjatë shkurorëzimit edhe në kurorën e ardhshme ka shpenzime të ndryshme. Me shkurorëzim, do ta shkatërrojë shtëpinë e vet, e fëmijët dhe punët shtëpiake do t’i lejë pasdore.

Burri mund të gabojë. Mund të shkurorëzohet befas, pa pasur nevojë, me një vendim të papritur. Kur mendon se vazhdimi i një jete në kurorë është i rrezikshëm dhe kur vëren se dashuria dhe lidhjet me bashkëshorten janë dobësuar, atëherë do të shfrytëzojë autorizimin e vet për shkurorëzim. E përse gruaja të mos i ketë të drejtat e veta që, kur të vërejë të njëjtën gjë, të veprojë si burri? Është kjo pyetje, gjithsesi me vend. Do të mundohemi t’u japim përgjigje në titujt që vijojnë: “Llojet e shkurorëzimit” dhe “Shkurorëzimi i gruas në këmbim me mehrin”.

Të përkujtojmë se individi në Islam është i rrethuar me obligime juridike dhe materiale. Obligimi më i madh është ai se një ditë do të përgjigjet para All-llahut për të gjitha ato që ka bërë. Individi është i bindur se ajo ditë do të vijë pat­jetër. Faktikisht, kjo rrjedh nga bazat e imanit dhe pa të, nuk mund të jesh mu’min (besimtar). Kurora, është një e drejtë hyjnore midis njerëzve. Në Kur’anin Famëlartë kurorëzimi quhet “hududullah: kufinj që i cakton All-llahu”. Kjo shprehje theksohet shpeshherë në ajetet që bëjnë fjalë për shkurorëzimin dhe urdhërohet që këta kufinj të mos tejka­lohen, e ata që i tejkalojnë trajtohen si zullum­qarë.

Disa shprehje që disa herë përsëriten janë si vijon:

“...dhe keni frikë All-llahun, e dijeni se All-llahu është i Gjithëdijshëm për çdo send.”

“...e kush i frikësohet All-llahut, Ai atij ia lehtëson punën”

Në Kur’an shpallet gjithashtu se sa janë këshilluar ata njerëz që i besojnë All-llahut dhe Ditës së Gjykimit, të si­llen mirë me gratë me të cilat do të shkurorëzohen dhe të dëgjo­jnë porosinë e All-llahut lidhur me këtë çështje.

All-llahu i Lartësuar pa dyshim di më së miri për çdo punë të njeriut, për çështjen e shkurorëzimit thotë:

“E kur t’i keni lëshuar gratë, dhe ato i afrohen afatit të tyre, a atëherë ose i mbani si duhet, ose i leni si duhet, e mos i mbani sa për t’i dëmtuar, e të bëheni të padrejtë. E kush bën atë, ai e ka dëmtuar vetvehten. Dispozitat e All-llahut mos i merrni për shaka.”

Akademiku M. Reshid Belgesay, pas fjalës lidhur me autoritetin që i është dhënë burrit në shkurorëzim, në të drejtën islame, thotë:

“Por në gjykimin që e solli e drejta islame, nuk i jepet shumë hapësirë keqpërdorimit në praksë, meqë parimet so­ciale, etike dhe fetare që ishin më të fuqishme se ligjet për organizimin e marrëdhënieve familjare, llogarisnin se është mëkat dhe turp që burri ta lëshojë gruan pa arsye, e në anën tjetër, nëse ekzistonin arsye të rëndësishme, do ta de­tyronin që të aprovojë kërkesën e gruas për shkuro­rë­zim.”

Që të pengohet shfrytëzimi i autoritetit për shkurorëzim nga ana e burrit kundër gruas, janë marrë disa masa, në të drejtën islame. P.sh. nëse burri që gjendet para vdekjes e lëshon gruan dhe nëse vdes para se të përfundojë iddeti (koha që gruaja duhet të presë për rimartim pas shkurorëzimit iddeti varet nga situata, mund të zgjasë edhe tetë ose nëntë muaj) në këtë rast do të llogaritet se ai (burri) bën dredhi që gruan ta lë pa miras, dhe gruaja bëhet trashëgimtare. Në kësi lloj rastesh merret parasysh id­deti më i gjatë se ai që u theksua (është ky në dobi të gruas për ta fituar trashëgiminë). Por, për të njëjtën kohë, nëse vdes gruaja e burri është ai që dëshiron të shkurorëzohet, atëherë burri nuk mund të jetë trashëgues i saj, pasi ai, duke e shfrytëzuar autoritetin e vet për shkurorëzim, e ka humbur të drejtën për trashëgim.

Nga ky shpjegim i shkurtër, kuptohet se njeriu i cili i drejtohet Islamit dhe edukohet nga ai, është njeri i pjekur, i ndijshëm, i drejtë, i sinqertë dhe i ndërgjegjshëm në tërësinë e vet. Në kohën kur Islami praktikohej totalisht, njerëzit e këtillë ishin njerëz të rëndomtë nga rradhët e qytetarëve. Prandaj, nuk kemi të drejtë ta ngarkojmë e ta fajësojmë Is­la­min, për shkak të keqpërdorimeve dhe akteve të këqia që i bëjnë individët në shoqëritë që kanë ngelur prapa dhe janë ligështuar nga të gjitha palët e korruptuara si nga aspekti fe­tar ashtu edhe në fusha tjera.

Autorizimi i gruas për shkurorëzim

Juristët e Islamit kanë argumentuar se e drejta e shkurorëzimit mund t’i jipet edhe gruas. Por, midis tyre, ka edhe mendime të ndryshme. Në kryerjen e aktit të kurorës, burri që ka autorizim për shkurorëzim, mund që gruas t’i jep të drejtë shkurorëzimi kur të dëshirojë vetë ajo. Kjo qu­het “tefviz”. Burri mund ta japë këtë të drejtë edhe pas aktit të kurorëzimit. Ai do të përcaktojë dhe do të vërtetojë formën e shkurorëzimit dhe numrin e shprehjeve për shkurorëzim. Gruaja mund ta shfrytëzojë këtë të drejtë vetëm në kushte të caktuara. Burri nuk mund ta tërheq au­torizimin që ia ka dhënë gruas.

Por, as gruaja nuk duhet ta keqpërdor autorizimin për shkurorëzim. Pejgamberi a.s. thotë:

“Cilado grua që dëshiron të shkurorëzohet pa nevojë, asaj do t’i jetë haram era e Xhennetit.”

A mund t’i jepet autorizim
shkurorëzimi personit të tretë

Burri që bartë të drejtën e shkurorëzimit, mund të au­torizojë për këtë të drejtë edhe ndonjë tjetër përveç gruas së vet. I autorizuari sillet sipas udhëzimeve të autor­izimdhënësit. Burri edhe pse nuk mund ta tërheq autor­izimin për shkuro­rëzi­min e gruas, mund ta largojë personin e tretë të auto­ri­zuar.

A mundet personi i tretë, që burri nuk e ka autorizuar, të ketë autorizim për shkurorëzim? Më drejtë gjykatësi dhe arbitrat, a kanë të drejtë ta bëjnë shkurorëzimin? Kur defi­nohet dhe shpjegohet talaku (ndarja) në librat e së drejtës is­lame, anulimi i kurorës përdoret në vend të shkuro­rë­zi­mit. Por kjo ndodh në raste të veçanta e të domosdoshme, si paraqitja e gruas tek gjykatësi për shkak të gabimeve dhe fajeve të burrit, ose aprovimi i Islamit nga gruaja e mos aprovimi nga burri.

A janë të autorizuar arbitrat t’i shkurorëzojnë bash­këshortët midis të cilëve mbretëron disharmoni? Në re­alitet, ata janë të njohur me pozitën e të dy palëve meqë janë nga familjet e tyre. Në këtë këshill familjar nuk ekzis­ton frika e daljes së sekretit në shesh, si sekretet e kurorës, si ato të cilat duhet të shfaqen në gjyq. Por, shumica e drejtimeve ju­ridike islame mendojnë se arbitrat kanë për detyrë vetëm të venë paqen, e nuk kanë autorizime për shkurorëzim, meqë ky autorizim i është dhënë në mënyrë të qartë burrit në ajetet dhe hadithet. Por, malikijtë ua prano­jnë të drejtën e shkurorëzimit edhe arbitërve. Në ajetin e sures en-Nisa, bëhet fjalë për caktimin e arbitërve nga ana e gjykatësit. Nëse arbitrat mendojnë se pajtimi është i pa­mundshëm, do të sjellin vendim për shkurorëzim, dhe ky vendim do të jetë valid. Taberiu, Ibën Kethiri dhe Shevkani, në tefsiret e tyre japin argumente të qarta të cilët do t’i aprovojnë mendimet e malikijve. Madje, Ibën Kethiri, vërteton se shumica e di­jetarëve islam (xhumhuri) ka pranuar që vendimet e ar­bitërve për shkurorëzim të jenë valid edhepse bashkëshortët nuk i kanë autorizuar ata.

Këtu qëndron edhe një çështje që duhet kushtuar vëmendje. Kryetari i shtetit Islam mund të lejojë që të bëhen disa punë e disa tjera t’i ndalojë që t’i mundësojë ca të mira për opinionin ose t’i evitojë ca të këqia. Duke u mbështetur në këtë parim, a mund të mirret e drejta për shkurorëzim nga burri ose a mund t’i japë një formë tjetër shkurorëzimit? Shikuar nga këndi i së drejtës islame përgjigjen duhet dhënë - jo. Meqë, kryetari i shtetit islam ka një autorizim të këtillë vetëm për çështjet për të cilat nuk ekziston gjykimi. Në Kur’an, marrja e një të drejte nga pro­nari i saj, e që është konstatuar nga argumente defini­tive, do të thoshte anulim i atyre argumenteve. E këtë të drejtë nuk e gëzon asnjë qenie e gjallë. “Ku do të ketë rre­belime kundër Krijuesit, aty nuk dëgjohen robërit e tij”, Është shpallur haptazi në Kur’an, se shkurorëzimi i takon burrit. Por, mund të intervenohet në këtë autorizim të burrit në kushte të caktuara, si ato të lartpërmendura.

Llojet e shkurorëzimit

Në të drejtën islame, shkurorëzimi ndahet në disa forma. Këtu do të ndalemi në ndarjen e shkurorëzimit sipas kategorive. Kjo ndarje është ose “sunni” ose “bid’i”. Ndarja sunni është ajo që i përgjigjet sun­netit. Këtu sunneti don të thotë “rrugë” që duhet ndjekur në shkurorëzim e që është urdhëruar nga ana e Zotit e nuk don të thotë sunnet, kryerja e së cilës ka shpërblim (sevap). Meqë shkurorëzimi është një akt që s’i sjell të mirë askujt, është i lejuar vetëm nga nevoja ose domosdoshmëria. Shkurorëzimi bid’i, është ai që kryhet kundër rregullave të urdhëruara fetare dhe nuk i përgjigjet sunnetit.

Ndarja sipas sunnetit

Shkurorëzimi është ndarje me gruan, me të cilën është hyrë në gjerdek, në periudhën e pastërtisë (periudhën e kaluar midis menstruacioneve), pe­riudhë në të cilën nuk huhet në marrëdhënie seksuale me një talak. Nga marrëdhëniet që ekzistojnë midis bash­këshortëve, talaku i dytë është në periudhën e dytë të pastrimit, ndërsa talaku i tretë dhe i fundit bëhet në periudhën e tretë të pastrimit. Gjithashtu me nga një “rixh’i talak” në tri periudhat e pas­trimit, që zgjasin gati tre muaj, forma e shkurorëzimit quhet “sunni hasen - shkurorëzim i mirë sunni. Rixhi - talak, don të thotë talak ose ndarje nga e cila mund të hiqet dorë po u dëshirua kjo. Ekziston edhe një formë që quhet “sunni ah­sen: shkurorëzimi më i mirë sunni”. Pas dhënies se një ta­laku në një periudhë të pastrimit, duhet pritur që gruaja të pastro­het pas tri menustracioneve, e mëpastaj të jipet talaku i dytë. Përsëri priten tre menustracione dhe jipet talaku i tretë. Normalisht, nuk hyhet në marrëdhënie seksuale de­risa zgjat ky proces. Mënyra e këtillë e shkurorëzimit zgjat rreth nëntë muaj.

Talaku që nuk i përgjigjet
sunnetit (bid’i)

Ky shkurorëzim është në kundërshtim me talakun sunni. Me një grua që është në gjerdek ose gjatë menustra­cionit ose në një periudhë të pastrimit, nëse jepet talak, kjo është kundër sunnetit. Veç kësaj talaku bid’i, është ai talak që jipet më shumë herë në të njëjtën periudhë të menustra­cionit ose atë të pastrimit. Tani të flasim për rëndësinë e një ndarjeje të këtillë.

All-llahu xh.sh. autorizimin për shkurorëzim ia dha burrit dhe shpalli mënyrën si duhet të shfrytëzohet ky autor­izim. Urdhërat e All-llahut për këtë çështje dety­rojnë që ta­laku të jetë sipas sunnetit. I biri i ‘Umerit e shkurorëzoi gruan në periudhën e menstrua­ci­o­nit, dhe kur ‘Umeri ia përshkroi situatën Pejgamberit a.s., ai udhëroi që të kthehet te gruaja sepse nuk e ka bërë shkurorëzimin si­pas sunnetit, dhe nëse dëshiron që rishtas ta shkurorëzojë, ta bëjë ashtu siç i përgjigjet sunnetit.

Arsyeja që të mos mund të bëhet shkurorëzimi gjatë menstruacionit që, sipas talakut sunni është forma normale e shkurorëzimit në Islam, është era jo e këndshme që kundërmon nga trupi i saj, derisa ndodhin ca ndryshime në metabolizmin e gruas, dhe, për këtë shkak gjendja e gruas është jo e kënaqshme nga aspekti seksual. Ndaj, burri nuk është aq i kënaqur me gruan gjatë menustracionit dhe lehtë mund të shkurorëzohet.

Shkaku për moslejimin e shkurorëzimit në një periudhë të pastrimit, kur është hyrë në marrëdhënie seksuale, është se burri, nuk do të jetë aq i disponuar ndaj gruas. Pas marrëdhënieve, tek ai do të paraqitet njëfarë ftohje ndaj gruas dhe atëherë shumë shpejt mund të kërkohet shkurorëzimi. Duket se pskikisht është zgjedhur koha kur burri është më së shumti i dispon­uar për gruan, ndaj është shkuar në pengimin e shkuro­rë­zi­mit deri në një shkallë të mundshme.

Mënyra më e mirë e shkurorëzimit, që i përgjigjet sun­netit, mund të bëhet gjatë rreth nëntë muajve. Derisa zgjat ky proces, burri, nëse dëshiron, mund të heq dorë nga shkurorëzimi dhe të kthehet tek gruaja që të vazhdojë jetën bashkëshortore. Burri nuk mundet të japë asnjë talak më tepër në një periudhë të pastrimit. Ja këtu takohemi me “rastin për t’u menduar, që është dobia e vetme e shkurorëzimit me anë të gjyqit. Kështu i japim pëgjigje pyetjes “mundësia që burri të shkurorëzohet me një vendim të paparamenduar mirë” që theksuam më lart në titullin “Llojet e shkurorëzimit”.

Imamët e medhhebeve u pajtuan se bid’i talaku është haram dhe rrebelim kundër vullnetit të All-llahut. Ndaj, kthimi i burrit tek gruaja që e shkurorëzoi me bid’i talak është farz sipas hanefijve dhe malikijve. Sipas këtyre të fundit, nëse nuk dëshiron të kthehet, do ta detyrojë gjyqi. Nëse për­sëri nuk dëshiron të kthehet gjykatësi do të ven­dosë për kthimin në emër të tij edhepse ai mund të presë gjobë me qëllim që burri të kthehet. Por, nëse talaku bid’i, edhe pse është haram, bëhet nga ana e burrit, edhe pse përfundon tri herë talaku, a do të jetë kjo valide? A do të re­alizohet kjo nga pikpamjet e së drejtës? Ta zbërthejmë këtë çështje në një mënyrë më të qartë: A është realizuar shkurorëzimi i bërë në një periudhë të pastrimit, në të cilën është bërë dashuri ose në një periudhë të menstruacionit, edhepse kjo është haram? Pastaj, a do të numërohet talaku i një njeriut një ose më tepër, sa e ka përsëritur, madje ky të ketë ndodhur në një periudhë të pastrimit, kur nuk është bërë marrëdhënie seksuale?

Prej kohës së as’habëve dhe tabiinëve deri në ditët tona, thuaja të gjithë juristët islamikë mendojnë se, edhepse është haram talaku bid’i, ai përsëri bëhet. Këtu vërejmë edhe një herë se në të drejtën islame, obligimet materiale kompletohen me detyrime shpirtërore dhe se bashkohen të drejtat që i takojnë All-llahut dhe ato që u tako­jnë njerëzve. Autorizimi për shkurorëzim është tek burri, edhepse është bid’i, burri e shfrytëzon autorizimin e vet. Vetëm një cilësi që i shtohet mënyrës së shfrytëzimit të këtij autorizimi (që ai shkurorëzim është bid’i) këtë e ka vënë në haram. Por, kjo cilësi nuk e anulon të drejtën e tij dhe as vlefshmërinë. I gjason kjo, faljes në një copë toke që është grabitur në mënyrë të padrejtë nga të tjerët, ose tregëtisë së njeriut pas ezanit të namazit të xhumasë edhepse atij i është farz namazi i xhumasë. Edhepse është haram edhe plaçkitja e tokës së huaj edhe tregëtia gjatë faljes së xhumasë, këto juridikisht janë të lejuara.

Në realitet Ibën Tejmije, Ibën Kajjim, Ibën Hazm, Shevkani dhe disa shkencëtarë tjerë, dhe, ca shkencëtarë egjiptas të kohës së fundit si Amed Shakir, vërtetojnë se juridikisht nuk është realizuar shkurorëzimi bid’i. Me siguri, me ndikimin e këtij drejtimi shkencor në ligjin për të drejtat personale (ahvali shahsije) që u soll nga shteti egjiptas në vitin 1929 nr. 25, parashikohet se do të numërohet vetëm një talak nëse në të njëjtën kohë janë dhënë dy ose tre talakë. (Neni 3)

Por, kjo gjë që rrjedh nga kohërat e vjetra, me argu­mente të fuqishme është hedhur, dhe nga pikëpajmet shken­core ngeli vetëm, si mendim i disa personave. Një vepër e rëndësishme është “El-ishfak ala ahkami’t-talak” e Zahid el-Kevtheriut, i cili nuk e pranon veprën “Nizamu’t-talak” të egjiptasit Kadi Ahmed Shakir dhe të përkrahësve të tij. I ndjeri, profesori Kamil Miras, thotë se ky, mendimi i dytë, në pikëpamje shkencore është shumë i dobët. Veç këtyre, tema jonë e ruan cilësinë, të jetë një çështje për të cilën du­het menduar, çështje kjo që ka të bëjë me fatin dhe unitetin e familjes.
Disa çështje të rëndësishme

Njeriu duhet të jetë mendjehollë edhe në moshën e pas­pubertetit që të mund të jetë i pjekur për ndalesat dhe urdhërat e fesë Islame. Një gjë relevante që kërkohet në tubimet dhe në sjelljet e përgjegjësitë është nijjeti (qëllimi), për të cilin flet edhe hadithi që është njëri ndër parimet më të forta të fesë Islame e që përmendet në hadithet që përcillen nga i Dërguari a.s.:

“Veprat maten nga nijeti. Secilit do t’i jepet ajo që e meriton sipas nijetit.”

Pas thek­simit të këtyre bazave, të ndalemi në disa çështje më të rëndësishme:

1. Nuk është valid shkurorëzimi i të çmendurit si dhe i njeriut që vuan nga skleroza. Shkurorëzimin që e kanë kryer ata, me ligj llogaritet sikur të mos jetë bërë, meqë nijjeti (qëllimi dhe dëshira) ka munguar tek ata.