Gjergj Fishta Lahuta Malesis

T' nisen plumet me fishkllue
Neper breshte kryq e terthuer,
Si qi thone n'Shumle dikùr.
Ashtû pushka flake tue zi,
Vigma e' krisma t' u perzi,
Dale barit kan staje - staje
E po vrrasn m' ato maje:
M' ato maje mbi pylle t' ahit:
A shk" âsht pushka njatij rrahit?
T' hiq kushtrim, se na rà Shkjau!
Asht perlyke Rrustja si kau,
Qi perlyket, vrap tue ngà ,
Me tarok kur t" hjeke me u vrà .
Mos e lsho, djalé se t' a rrina!
Pingroi vigma neper cetina.
E sikur atjè prej vjeshtet,
Mbas njaj shiut te rande, prej kreshtet
T' that e t'griste t'ndo 'i majes s' thyeshme.
Shkepen gurt e rmores s'rryeshme
Bin n' teposhte t' u rrokullue,
T' u plandose, dhèn tue e dermue.
Dèr qi t' hasin m' pod a m' prrue:
Njashtu rrâjn barit at - hera
M' Qafe - Hardhi, kû isht' nise potera,
E kû shum do nâna t' mjera
Tue i thà at dite, besa, ishte vera.
pushken n' dore, kesulen n' gji
Shterngue rrypat mire per i,
sa kush vite priten xite:
<<Huta>> flake ne dore i rrite:
Mush e qit aty pa dà .
Ç' t' jâne merthye Shqyptar e Shkjà !
Ç' t' jâne merthye, c' t' jâne kaperthye,
Shoqishojn se si m' e thye!
Njegull tymi u rri mbi krye.
Mos me u pà dielli me sy.
Tash Shqyptari Shkjan po e shtyn,
Tash mêrr shkjau edhè po msyn.
Atà shtyj e keta msyej:
Msyju e shtyju ndermjet vedit
Si ajo vala m' buze te detit.
Edhè kshtù. m' shoshojn terbue.
T' kan nise trimat me sharrue,
Njâni vrà , tjetri shitue,
Kush tue hjeke, kush tue rektue,
Dhimet zêmra me t' u shue,
Ke te ri ki' n pase qillue.
Por kur pushka po kersitte,
Dhime shqyptari nuk po ki' te,
Elè mâ njaj sokol malit
Zhuke Isufi, pika e djalit,
Qi kah mirrte m' Shkjà jyrish;
Si aj taroci neper plish,
Kur t' a ngase zekthi nper kneta:
Mêrrte gjâme ashta perpjeta:
Kaq me krisme e me potere
Qi po i msyte atà Shkijè t' mjere.
Vec, po, kur lshohet Man Sela:
N' dy kubure e n' dy kortela,
Shkrue <<martinen>> te tane n' <<gjela>>
<<Gjela>>sermit tela - tela:
Struken Shkjèt, besà , nper shpella,
Si njaj lepri neper shkorre,

Kur t' lshoje m' tê shqypja mizore,
Kuk ngerthye kthetrat gjaksore.
E s' bâjn keq trimat ke struken,
Persè Mani, pasha buken!
Mjaft qi syn aj mund t' u a shofe,
Se n' <<martine>> n' vend po t' i ftofe:
Si kà ftofe Risto Stojanin,
Nesho Ilin e Gjoke Stjepanin.
Edhè at t' mjerin Savo Stanin.
Jo qi po ishte 'i fare Nel Bishe,
Idhte si helmi ruejte ne shishe,
Ngujue i cilli m' <<hute dervishe>>,
Fort po i kputte njatà Shkijè,
Tue t' i lshue shakull per dhè,
Mish per shpend e per shkerbè.
Ju te zezat mori shkina
Sa terthuer po u njethet stina!
Se c' po t' pshtiell' i edhè ne zi,
Qysh se dale kà n' Qafe - Hardhi
Rrahman Duli, ' i kime zi,
Lè si i thone, nper cark t' <<martines>>,
Qi kà e lot at <<gisht te shllines>>,
Juve jeten po u a shkurton.
Zêmren dysh jue po u copton,
Tuj u lâne cungat m' zà ll,
Kê pa burre e kê pa djale:
Si mo', Zot, mâ keq per jue,
Qi a pak gjalle kini qillue,
Gjith ket kob me pà m' gjind t' ue!
Por, te drejten me u kallxue:
Shkinat m' dhimen e nuk m' dhimen,
Kah po shof si gjindja u shkimen,
Kush n' nji shpat e kush n' nji lak;
Vec po, zêmra m' pikon gjak,
Ke un i mjeri jam tue pà ,
Se nè Shkjau na paska vrà ;
Na kà vrà njat Tahir Gjelin,
Isuf Pulen, Kot Kacelin,
Qi mâ t' mire djelmt s' kè pse i lype
Qe m' Qafe te Diellit del n' Postripe:
Me rà prè e gjân me rrmye,
Turr me u lshue, kalà t me i thye,
Hasimit n' lufte me i lâne pa krye;
Edhè mete paska Is Abazi,
Lik Sokoli e Rem Kazazi,
Me dy djelm prej Gegehysenit
E me at t' bir' n e Ragip Cenit,
Nji t' Isniqas djale te ri,
Ardhe si <<ltina>> vjerre m' sergji:
Vec sa lshue 'i fije mustak:
Me t' u dhimte m' e vrà per gjak!
Vec si ndolle do t' kete, vall, puna,
Qi ka mete qaj Isuf Pula?...
Se ky Isufi,manà t' Zotit,
M' ka pase kêne nji falme agzotit
Mos me e trême flaka e barotit:
Edhè i shkathet e djale telbiz,
Kam pase thâne se per midis
T' ndo 'i taborrit me u pershkue,
S' do t' kisht' mete trimi pa pshtue:
Kaq qi pushkes i âsht kêne kujtue!
Por kur do me t' gjete rreziku,
Aj po t' gjetka, mor lum miku,
A prej hasmit a prej vllaut,
T' jèsh ti struke mu n' bryne t' kaut.
Turr lshue Isufi m' Malazez
Nper do shpartha e curra t' zez,
Nâm po bâte aj permbi Shkjà ,
Kè tue vrà , kê n' gjak tue là ;
Thue, kulshedra m' ta ká rà .

Kur, qe, 'i fare Drekalov Mije
Po i del n' ndesh nper ato hije,
Qi, m' shtek t' ballit ule <<kapicen>>
Edhè vû per sy <<novicen>>,
Po shterngohet m' tê me shti
T' i u drodh Cufi si ari,
Edhè m' <<hute>> i met vetime.
Ushton <<huta>> bumbullime!
Por, medet! se cope e grime
I u bâ <<huta>> t' mjerit ne dore:
Kisht' pase kêne, po, Shkjau me Ore,
Shkjau kisht' kêne nji bir lugatit,
Gjyle as top mos m' i u ngule shtatit,
Vec tagani atê m' e prè,
Stramastik tue kêne se isht' lè.
T' i a dha Shkjau at here m' <<novice>>,
E t' a muer mu nên gerthice:
Shi njaty, kû pshtim nuk kÃ
Nieri i shkrete, me pase me i rÃ
Plumja e pushkes. Porsi nji bùll
Rà per dhè i ngrati Isuf Pule,
Purun bris se njaj carani,
E <<oh>> e as <<ah>>! trimi nuk bâni;
Vec, kur shpirti i erdh me dale,
Tha n' per dhâme mâ t' mramen fjale:
<< Shndosh vatani!>> e m'vend u pak
Tue e bâ djerrin hurdhe me gjak.
Ah! mo' lê, brè, Rrustem Uka,
Per n' kjosh trim si t' a thote duka,
Mo' lê shoket, brè, pa i pague;
Se manà , mire kan qindrue,
Marre fisit s' i kan lshue,
Per Shqypni trimat jâne shue!
Edhè m'kambe t' flakroi Rrustemi.
Kur flakrue kà m' kambe Rrustemi,
E t' kà ulurue si bishe nper bore:
M' tani, djelm! Me dore! Me dore!
Aty Shkijèt pritat po i lshojn,
Edhe nisen te dredhojn
Kâmbe mbas kâmbet, hap mbas hapit,
Dèr qi vû jâne m' pike te vrapit,
E t' kan mârre shpatin terthuer;
Pa kqyre driz pa kqyrun gùr,
Tue hike vrap para Shqyptarve,
Si atà drêjt para zagarve.
M' shpine Shqyptaret u u shtrin m' at here
Me shum vigme e me potere,
E t' i ndoqen rruges per s' giatit,
Dèr qi zhduken per mbas shpatit
E me sy mâ kush s' u pà ,
Pose asish qi meten vrá.
Ká pá Zâna e Haramis
Ke u thye Shkjau m' at Qafe t' Hardhis,
Edhé e Mira po lumnon,
Shkam me shkam po fluturon,
Ká mârre kângen e po kndon:
Ty t' a lumsha, moj Shqypni,
Qi per bese e per trimni,
Maná shoqe kund s' po ké,
Kahdo bje dielli mbi dhé.
Zdathe e zdeshe Shqyptari i ngrate,
Brin per toke e buken thate,
Nuk m' ká zêje as s' m' ká zanát:
M' a shkon jeten ne siklet,
Si ajo bisha ne shkorret;
Po, por preke m' erz te shpis,
Po, por preke m' toke t' Shqypnis,
Preke n' Fé, qi ati i la i Pari,
E per t' pá ké se si zhari
N' zêmer mnija ká m' i u kalle,
E si hasmit, shpaté e gjalle
'Per t' i u lshue ka << jurra >> m' shpine,
Si m' zogj t' pules nji gjeracine.
Burre i forte, po, Knjaz Nikolla,
Burre i forte e me mend t' holla:
Por me arme e me furi,
Si n' Cetine bâ e ká pleqni,
Per ket bese, nuk hin n' shqypni
Me i u bâ dhâmi sa derrit.
Mos u ngut, moj Shto - Zo'- Vallet
Me mârre kânget e me pri vallet,
Se n' Shqypni s' marojn kurr hallet!

Se edhè lufta s' ká marue:
Me tzi ajò tash ká fillue.
Sa qi i mjeri fort po drue,
Se shum gjak sod ká me u bâ:
S' thehet shkjau me kaq e gjâ:
Duhet pune, po, Shkjau me u thye!
Po a tue pá, moj s' jé me sy,
Vizitori si t' âsht xi
Prej ushtaresh te Malit t' Zi
Ke po ngasin me furi,
Çeté mas cete e vi e vi
M' ure t' Sutjesk"s, m' at log mejdani,
Kû dha urdhen Mark Milani
Tok me u mledhe te tane ushtrija,
Mbasi 'i here ke Qafe - Hardhija,
Hovi i pare i mori m' thue:
Njizet vrá tridhete shitue.
Jo, po, tash lufta ka nise.
I a dha flaka m' at buze mali!
Si thue, Zâne, t' i bâhet halli?
Me qindrue tjeter nuk ká.
Pse edhè, e lumja, jam tue pà ,
Ke jâne dynde Plave e Guci,
Ke kan rrâ Strelc e Plevi,
Me Sutjeske e me Nokshiq,
Vûthaj e Martinoviq,
Hoti i Kûj' t, Morine, Isniq:
Gásh, Krasniqe, Rec e Dardhe,
Qafe e Diellit, Lum i Bardhe,
Nikaj, Palc edhé Mertúr,
Qi kund pushkes s' i lâne kusúr;
Edhè ktyne u paska pri
Ali Pasha, 'i kime - zi,
Kaluer atit pullali,
Si ajo rêja me duhi,
Kur te zbresé mbi Harami.
Me tê vin tjere gerzheli,
Disa Krén e Bajraktare,
Do begllere e do agallare,
Si me thâne Çerim Binaku,
Qi kû ndolli aty rrodh gjaku,
E si njaj Sadri Mehmeti,
Zâ' n e t' cillit ndie ká Mbreti:
Njani GÃ sh, tjetri Krasniqe:
Bâjn <<novicat>> pushkaliqe...
Vjen mandej, qaj Jakup Feri
Nji i Plavjane nji zog skyferi,
Mire ushtrue n' at log mejdanit;
Si njaj Hoti, njaj drang luânit,
Alush Smajli i Smajl Hasanit,
Qi kur sjellka m' tef taganit
S' t' bâhet kryet se n' trup po e ké:
Kaq vezllon aj porsi rrfé!
Por kam pá trima e s' kam pá,
Si at Prêle Tulin, por, s' kam pá,
Qi Merturit paska pri
N' dy celina e n' nji harbi,
<<Huten>> m' krah. zjarmin ne gji.
Gjurme per gjurme e njite mas ti,
Vjen nji Omer e 'i Hasan Haxhi:
Njani Isniq, tjetri Nokshiq:
Zot, n' dore t' tyne kend mos piq,
Pse t' a bâjn, besà per vigj.
Mbas ksish rrâ ka pika e djalit,
Kû kjene gjete sokola malit,
Kah Sutjeska edhè t' kan msy:
Nuk jet hasem per pa u thye,
S' jet ushtri, jo, pa u shperthye,
Mjaft qi t' duen me bâ gajrèt.
Zâna e Madhe kshtû po flet
Edhè e Mira kep me kep,
Po fluturon e fort ep,
Dèr qi zên mbi krye t' Sutjeskes,
Mbi nji curr ke aj shkami i bjeshkes,
Kû kà ndêje e âsht ule me pÃ
Se si puna ka me u dà ,
Tash qi aty na jâne perlà ,
Fyt - a - fyt Shqyptà r e Shkjà .

TE URA E SUTJESKES

Mark Milani kur ká pá
M' Qafe - Hardhi se aj shtek s' po ká,
Per me dale me rá n' Guci
Me ato tete taborre ushtri,
Naten n' terr kurrkush pá e ndie,
Si vû i kisht' Knjazi leci,
Kah Sutjeska fill ká msy,
Kin' po e gjên shtekun shperthye
E n' Guci po mund i a behe,
Qên as klysh m' tê per pà lehe.
Por gabue âsht kopilâni,
Pse Ali Pasha aty i a rrâni
Me dy mi ushtare te vet:
Orrl, sokol e kacabèt!
Kû edhè mire na jâne ngujue
Pushken markut m' i a fillue:
Pá gjak vendin mos m' e lshue.
Edhè pushka kà fillue,
Dielli m' cila at here tue u cue.
Lum per Ty, o i lumi Zot!
Se gazep do t' shofim sot,
Ke n' Sutjeske, nder ata curra,
Na jâne ndeshe burrat me burra:
Na jâne ndeshe Shqyptare e Shkjè:
N' mni t' shoshoqit te cillt lè,
Kan me u gri, besa, e me u prè,
Si njatà derrat me derra:
Kan me mete trimat nper ferra,
Kush pà i kjà , kush pà i vajtue,
Pá pase nget moter as grue,
E as mjeren mori nâne,
Nji fjalé t' amel per m' u a thâne!
Kaq, po, aty potera âsht nise,
Kaq, po, aty pushka âsht tue krise,
Edhe topi tue gjimue,
Gjylja e plumja breshen lshue,
Krisma veshet me t' i shurdhue,
Tymi syt me t' i verbue:
Qi, po t' keshe ti nja 'i qind krena,
E per krye ka dy pare brena
Me t' vojte mendja, lum daija,
Se asnji shndosh s' e con te shpija.
Porsi n' flake kerset duhija,
Njashtû rreh <<huta>> e <<novica>>
Nper shkamij, aha e plakrica;
Edhe ushton vigma e piskama:
Si ata mazat neper lama,

Si ata ujqt, lodhun prej zije,
Kur mêrr plajmi bjeshke e vrrije:
Por, si rà n cilat e mdhá.
Krisma e pushkes mâ aty s' u dà ,
Vec se ndêj ushtime tue vlue,
Kurr pà prâ, kurr pà pushue:
Porsi ushton breshni tuj ardhe
Bulkut t' ngrate zêmren t' i a mardhe.
Ashtû pushka tue kersite,
Mndershemtopi yue bulrite
Vigma e brima tue gerthite
Po vjen gjaku edhè t' u zé
E aty - ktû Shqyptare e Shkjè
Nisin pritat e po i lshojn,
Jete as deke mâ s' po shikjojn,
Vec po msyjn trimat shojshojn,
Hap mbas hapit t' u hjedhe para,
Si kacikrrat nper ara.
Se c' u ndez lufta m' at hera,
Se c' shunglloi zhurma e potera,
Se edhe pushka c' ndêi tue zi:
Mendt e krès me t' u perzi!
Me shoshojn idhte kaperthye
Gryke per gryke me arme t' u msy,
Tuj u msy, e tuj u shty,
I a kan nise trimat me mete,
Ofshe! nper at rrah te shkrete:
Si, mo', Zot, mâ keq per né,
Qi kem' ndolle n' kufi me Shkjè,
T' cillt, t' pabese e t' dobe tue kâne,
Trima po i' n sà t' duesh me thâne!
Met mâ i pari aj zog skyferit
Selimi i Selman Ymerit,
Dere e vjeter n' at Plevi,
Kû kisht' pase pleme edhe gji,
Kisht'pase dhên e kisht' pase dhi,
Toke ne mal e toke ne vrri
Si mâ i miri ne Malci,
E qi fjale pêng kurr s' pat lâne,
Ashtû bâ pat si e pat thâne:
Gjak as varre s' la kund pa mârre.
Ktê te mjerin pushka e muer,
Kah, tue msy aj si n' terthuer
Rrâjes s' njâj bungu desht m' i u fuer.

Mandej met Beqir Haxhija
Larg permende per kah trimnija,
Larg kerkue per kah urtija:
Bè m' krye t' tij bâte Gucija;
Pse as n' Shqypni, jo, as n' Cernagore
S' pat prè mik, s' pat cartun ndore:
Me gjith mend aj t' u mundue
Hakun m' hak gjithkund m' e cue:
Vec jete - shkurte kisht' pase qillue!
At here vrà âsht nji i Plevnjâne,
Nji i pà tate edhe i pà nâne:
Kurt Zeneli i ki' n pase thâne:
I rà pushka rranze gebzherrit
E e lshoi dekun terthuer djerrit,
Vendin n' gjak te tane tue e lá,
Si t' kisht'kêne tarok a kà :
E vrau Steva i Plevanacit,
Nji haram, ky, nji fare bracit,
M' e pase rande toka me e bartun,
Vec se kishe qi s' kishte cartun,
Se per tjeter mbi ket toke
Gjâ pà bâ s' la m' t'hueje as m' shoke:
Naten vidh, diten plackit,
Dikê pre, dikê kurit,
Toket e hueja del e shit.
Ky pà paska Kurt Zenel'
Kah, mbi cup krahcat shpervjele,
T' u mate ishte aj pushke me shti
M' nji t' Nikshiqas, djale te ri,
Edhe i metka Shkjau m' << novice>>
Tuj i njite pak mbi kerthice,
Tue e hjedhe dekun m' kokerr t' shpines,
Por âsht ngute i biri i shkines
Me qite pushke, pse Adush Haliti
Me nji plume krès i a njiti,
E t' i a derdhi trût per toke
Me <<kapice >>, kapole e floke:
I met rrashta shyt si boske,
Edhè dekun rà n' n' nji prroske
Por medet bân lande e gúr
Ke ká mete nji Dardhacuer:
Trim si kjene trimat dikúr:
Mos m' i a trême synin as deka:
Ke ka mete qaj Mican Leka!
Burre cufrrok, por burre cengèl,
Me do floke ngrehe kacarrel,
porsi kreshte derrit bugà r,
Synin gjarpen, mledhe kulár,
Kurdohere m' potere qi rrâni
Beli vedin, besa, e bâni,
Kah m' i lshohej hasmit m' shpine

Si skyfèr, si gjeracine:
Thue per s' gjalli po e perpin.
Ky pà e paska at Nike Mihajlin
Ke m' a gjuejtka Zyber Smajlin:
Nji te Racas, djale té ri
Dekun m' toke tue e karrani;
Edhe m' <<hute>> i u dredhka Nikes
Fill i a njitka m' zhabe t' bytykes:
Derdhe i a kà pe sheshet m' livadh.
Bertet Shkjau sà kà n' germaz,
E, tue shkue capraz m' capraz,
Ngerthye kuk, dy duert mbi varre:
Kah qyqari mêc isht' mârre:
Ashtû 'i copet, porsi shul,
Vjen e bjen m' nji hurdhe pingul,
Kambet perpjete e kryet ne balte:
Dy - tri here trande i kà shalet,
Edhè kshtû, kâmbet laradash,
Dha aty shpirt, e kthellte nji pash
RÃ , rreziku, n' uje palmuq:
Krejt prej gjakut hurdha u kuq!
Kur kà pà njaj Juriq Mata,
Nji zgobell me gaqe t' giata
Se c' gazep bâni Micani
M' t' ngratin Nike, njâ as dy s' i a bâni,
Edhè trimi âsht cue ne kâme,
Me tagan shterngue nder dhâme,
E m' <<novice>> tue qite pà dà ,
Fill m' Micanin turr kà ngÃ
Kin' po e vret Micanin n' prite,
Kin' aty aj po i a merr kryet.
Si aj ariu, qi kà sodite
Se shpelles s' tij âsht tuj i u avite
Derr' i eger, me t' shkye m' dhâme
Kerleshe kreshten gjate nji pllame

Me nji hov jashta flakrohet,
Edhe m' shpine derrit i lshohet,
Idhte me tê tuj u perlÃ
T' u dermishe, krejt m' gjak t' u là :
Kshtû Micani, kûr ká pá
Se Juriqi m' tê ká msy,
Merthye << huten >>, vû per sy,
Asht cue m' kâmbe e n' shesh kà dale,
Edhe t' dy ashtû balle per balle,
Flake per flake armet i kan kalle.
Rá Juriqi m' toke pike gjalle.
Met Micani porsá gjallé.
I rá pushka mù m' krahnuer
Tue e lshue djerrit per terthuer,
Ne gjak t' vet t' mjerin tu' e lá
Zêmren s' âmes dysh tuj i a dá!
Edhè i ngrati Mican Leke,
Vû duert n' zêmer, shtri me deke,
Kryet mbi stom e kâmbet ne vi,
Zâne <<martinen>> per nen i,
Tue i shkue gjaku vi e vi,
Zên e u thote shokve per bri:
<< Amanet, o shoke te mi,
Neper Dardhe kur te kaloni,
Armet e mija barré t' i coni,
N' oborr t' kullés edhe t' m' i lshoni,
Nânes as tates mos m' u kallxoni
Pse jane t' vjeter e i verboni.
Ne pervetet nana per mue,
Thoni:djali t' âsht martue!
Ne pevetet se c' nuse muer:
Muer nji plume ne krahnuer!
Ne u pevetet se c' darsmore pat:
Pat tre korba ndêje per ngiat!
Ne u pevetét se c' zoja kndojshin!...
Orrla e sorra m' tê po rmojshin!...
Qindro, thoni, oj nane e shkrete,
Se Micani te kà mete,
Tue luftue me Mal te Zi,
Qi Te mjeren moj Shqypni
Po e vorfnon me djelm te ri,
Ke po i vret hiri e pà hiri,
Gjithkû t' jete djali mâ i miri!>>
Edhé â shkime si shkimet qiri.
Ah! Mican, bre, Mican Leka,
Se ty mire manà , nâne - shkreta
Te pat msue, te pat qortue,
Kur u nise n' lufte me shkue
N' at Sutjeske, kû rreh shejshana:
<< Pa ndigjo, t' tha, te paste nana:
Kur te bâjsh me u gjuajte me Shkjá,
Amanet, nder mend me t' rá
Se si 'i plake dikur pat kjá,
Lufte as darsem pá mish s' ká:
Se prandej ky nieri i shkrete
Mundet n' lufte, besa, me mete;
Pse edhe krenat, morè bir,
N' fushe t' mejdanit po ishin lire.
Por ti lokes s' m' i ndigiove,
Vec jurish mbi Shkjá m' u lshove,
Si ajo bisha ne Kallnduer,
E, tue qite kryq e terthuer,
Vrave 'i here Pavlo Serdarin,
Krejt ne gjak tue e zhyte qyqarin;
Mandej Stankun, mandej Jankun,
Mandej prap Veshoviq Brankun:
Veshoviqin, gerxheli,
Qi Nel Gilen t' vrau perbri:
Njat t' Vuthjanin djale bari,
Qi kisht' lânun dhên e dhi
Edhe dale kishte n' ushtri

Per me u vrá me Mal te Zi,
Prandej ty, mor' Mican Leka,
S' ká pse t' dhimet t' rit as jeta;
Se, manà , mire ké qindrue
Vedin mire e ké pague,
Marre vendit s' i ké lshue,
Emni i yt ká per t' u kndue
Vone e vone m' lahute t' Malcis,
Si t' i vije dita Shqypnis.
Mbasi 'i here Mata e Micani
U bân fli m' at fushe mejdani,
Prap gjimoi topi e havani,
Prap shunglloi << huta >> e <<novica>>,
Prap ushtue ká Brezovica;
Edhe rán shakull per dhé
Shum do tjere Shqyptare e Shkjé,
Kû dy - tre, kû pêse, kû gjashte,
Kush ne pod e kush mrende n' ashte,
Njâni i ri e tjetri i lashte,
Té gjith burra e pika e djalit
Kû ki' n kêne sokola malit:
Me i u dhimet gurit e drunit:
Si njaj Osja i Shas Alltunit
Zeqir Meta i Mete Xhelilit,
Dy te bijt e Man Halitit,
Osman Sela 'i zog bylbylit,
Janjiq Mirko e Tomiq Pera,
Rrahman Duli, porsi fjera,
Kryeper krye me at Jeliq Gjuren;
Qi n' Kotorr pat shite fuguren
Edhé blé pat aj kuburen,
Me te cillen mandej, Shkjau,
Me dore m' tê Rrahmanin vrau:
Rrahman Dulin, qi pà deke
Mire ky Shkjaut kryet i a ká ceke,
Tuj i a dà dysh me tagan,
Si t' kisht' kêne poc a bastan,
Te dy trima, s' ké shka u thue:
Njâni bishe, tjetri drangue.
Por shka kndon njaj zog i zi
N' ato llugje mbi Guci,

Kah fluturon selvi m' selvi?
<< Amanet, o fushe e male,
Shueni kange e shueni valle
Shueni vallet per me kjá,
Se n' Krasniqe 'i kob ká rá:
Smajl Arifi, thone, âsht vrá
N' at Sutjeske t' u gjujte me Shkja!
Shum do t' bâje e âma medèt,
Kur te ndiej se Smajli met,
Se met Smajli, aj fare viganit;
Balli i tij nji fushe mejdanit,
Syni i tij agzot havanit,
Shtati ardhe si shti bajrakut,
Vesh e m' vesh dega e mustakut,
S'b^jn mâ nanat nji asi djalit!>>
Shuke zá' n, bre zogu i malit,
Se ti s' din shka jé kah thue !
Ti vec din me curlikue,
Gêm me gêm tue fluturue.
Pse t' a kjaje Smajlin e ama,
Kur, qe, aj trimi Sadik Rama
Smajlin mire e kä pague:
Dy te vram e tre t' shitue ?
Por t' kjaje nana Cen Brahimin,
Qi, kur pá ká probatinin:
Njat Sadrin e Çun Selimit:
Se mu m' parzme e mori pushka,
Aty cue âsht, po, kaptine - mushka
Edhè vrap âsht vû me hikun,
Dekun m' toke tue lânun mikun
E 'i kori tue i lshue Shqypnis;
Kryet pse Shkjét i a prén Sadris
E i a ngulne, ofshé m' nji hû,
Me ngrane m' tê sorre e falkue,
Edhe nise kan me u levdue:
Mire nenshtrasha, or Ali Pasha
Pa vre 'i here m' ket mâje huni
Pse, me giase, njaj Sadri Çuni
Dishka Ã* fjale do me t' a thashe:
Do me t' thashe, me giase, or Pashe,
Se t' bân êmer Mark Milani,
Mark Milani Kapidani,
Me i a ndreqe cilen n' Xhami,
Dreken n' Plave, darken n' Guci,
Kû do 'i here aj me pushue;
E mandej, per n' kjofte gjikue,
Dér ne Shkoder me kalue,
Per me i vû Shkoders <<kapicen>>
Per me ngulun <<trobojnicen>>
Mu m' kalá te <<Rozafatit.>>
Kur ká pá Pasha i Gucis
Ngulun m' hû kryet e Sadris,
E ndie ká si prrallej Shkjau,
Ç' âsht perlyke aty si kau,
Me u ndi vigma shkam e m' shkam:
Bini, burra, bre ! kû u kam ?
Se né Shkjau na ká marrue.
Arme e ftyre na i ká zezue,
Sadri Çu' n per pá e pague
Dy per njâ, si e kem' kanue>>.
Porsi kur atje prej veret
M' uje a m' mriz bariu ndiell shqeret,
Edhe ihsohen dhên e dhi
Turr e vrap mbas zânit t' ti;
Njashtû burrat e Malcis,
Gjithkû kje lulja e djelmnis,
N' bulurime te Pashes s' Gucis
Ata hovin mârre e kan,
E tue krise top e havan,
Tue zi pushka pá i a dá,
N' dore taganat tu' u shkelqá,
Me nji brime, qi kryet me t' cá,
Fulikare turre jane m' Shkjá,
Atje, kû m' nji mâje hûnit
Ngule isht' kryet e Sadri Çunit.
A din ti si bleta idhnohet,
Si peshtiellet, si egercohet
E rreth zgavrrit n' shkam si vrullet,
Kur te shofe se mecka i hullet

E se do turi' n e ndyte
Nder fashoj mrenda me zhyte ?
Malazezt njashtû egercue
Jane atbote e krejt terbue,
Kur kan pá Shqyptaret tue rrâ:
Kê drangue, kê katallâ,
Nja' n ari, tjetrin luâ,
Te gjith trima m' nân e m' zâ:
Edhè lshue pritat me 'i here
N' dore taganat zjarre per mndere,
Synin gjak e ftyren vnér,
Dredhe << kapicat >> m' njanin sy,
Ata vete kan mârre e msy,
Me vikame e me piskame,
E t' jane lshue burrat e dheut
Si ajo lava n' muej te Shndreut.
Ty, o Zot, te kjoshim fale !
N' at fushe t' lame kur kan dale,
Kur kan dale Shqyptare e Shkjé,
Se c' kan nise atá me u pré
Se c' kan nise - o me u shemtue
Krahesh e krenash tu' u krekcue,
Hundesh e buzesh t' u rrumullue,
Fyt - a - fyt m' dhâme t' u kafshue,
Si ata derrat me harusha !
Rî ne gjak âsht te tane fusha.
Mbi trim trimi hapet, turret,
Lshohet, struket, hidhet, ngurret,
Tash ha shtatin me dredhi,
Tash m' tagan sjelle me furi,
Here t' u mprojte, here vete tue msye
Jo per t' pshtuem vete gjalle me krye,
Por per t' lâne hasmin pá krye:
Se mâll jeten kush s' po e bân,
Vec seicilli ndjeke m' tagan
Kryet e shoqit: thue, âsht bastan
Per t' u kpute me u shite ne treg,
Ase molle per t' qite bejleg.
Ka mê topi edhe havani
Ká prâ pushka, âsht shukun zani,
E vec ndiehen ke rrapllojn
Idhte taganat ndeshe m' shoshojn

Ndeshe per krena e ndeshe per llana,
Ndeshe per togza e koparana:
Thue jane korrcat tue korre n' are.
Shkrabiq Pera 'i trim budalle
T' forte jurish aj kisht' pa' marre
Edhe lshue c' isht' kêne m' Shqyptare,
Me i perpî, thue, po do gjalle.
Pret Sule Memen m' hov te pare;
Nji djalosh prej Lumit t' Bardhe,
Si ajo <<ltina >> e shtatit ardhe,
Sá nise djali me u burrnue:
Edh"âsht turre kryet m' i a shkurtue,
Dhanti Knjazit me ja cue;
Por n' ket pûne u gjet gabue !
Qerim Çela, 'i zog petriti,
Me tagan mù krés i a njiti,
Tuj i a cá dèr m' shtek te ballit.
I u hap kryet si shege Tivarit,
Shperthiqe trût i jane livadhit.
Msyn Bozhiqi mize me mize,
Do me e pré Qerimin n' kizé,
Si t' kisht kêné gjarpen a bolle:
Tagan Shkjaut s' i kisht' pase ndolle.
Edhe, besa, trimi i trimit,
Ngusht me at kize i a prû Qerimit,
Ke ktij n' lufte me kize me u pré
S' i kisht' rá kurr, q' se kisht' lé.
Shka ka thâne qaj Llazo Bjela:
Ah, kadale , bre Qerim qela !
Se ktû hase ké m' bubazhela,
Qi t' bâjn luften me kortela:
Me kortela, kiza e kmesa:
Gjáll nuk t' lâne me pshtue, qe besa !
Edhe m' kmese i âsht hapun Shkjau,
Njânin vesh me tê i perlau,
E t' i a ngûli 'i pllame m' cup t' krahit,
Tue plandose permys giate rrahit.
Lshue m' tê, at here Bozhiqi rrfé,
Ká nise kryet aj m' kize m' i a pré;
Por s' i doli m' i a rrumllue:
Orrl mbi tê ka' tue flut' rue;
Tue i qite syni zjarm e shkendija;
Burri i dheut Omer Haxhija,
Vojevoda prej Nokshiqit,
Qi me 'i t' sjellme kryet Bozhiqit
I a ká pré e hjedhe per toke.
Ká hike Llazja e â mshefe nder shoke;
Perse pá qi n' lufte s' kisht' giase,
Me mârre burri teper llase.
Vec Bozhiqi po kisht' pase
Nji te nipin me tri zêmra,
T' cillit mrapa s' i muer thêmra,
As nen gjyle te havanit,

As nen tef te prehte t' taganit,
Kurdohere duel n' fushe t' mejdanit:
Stojan Rade i ki' n pa' thâne.
Kaprroc burré e i shkathte zarâne,
Me do sy t' tane gjak e vnere;
Ky, kur pà ungjin e mjere
Shyt per toke e zhyte ne gjak,
Grize ká buzen nen mustak
E t' â lshue m' Omer Haxhin,
Thue ' imend m' kâmbe aj po e perpin.
Por s' perpihej, besa, Omeri,
Qi po isht' kêne nji ari Peshteri
Hijen por m' i a drashtun njeri.
Kryet e tij t' tane gunga - gunga,
Vetllat strehe porsi dy shllunga,
Me nji pare mustake te zez,
Qi me i mrrijte, po dér me brez:
Edhè shtatit ardhe vigâ
Pergjake sysh si katallâ,
Kishte pase llanen e krahit,
Thue, po isht'kêne nji dege prej ahit,
Te tane lesh e toje - toje:
Vet kulshedra me u trême soje,
Se ky, besa, kur ka pà ,
Se po e msyte i mnijti Shkjá,
Vrik prej si aty trimi âsht dredhe,
Vrik n' ndesh t' ti aty trimi âsht hjedhe,
Si me dashte me i hi n' goje gjalle,
E dhâme tue kercnue e tmalle,
Kaq taganin ká vringllue
Sá qi Shkjau zên me u pendue,
Pse aq pá beh turrin kisht' lshue;
Edhè nise turrin me e ndale
Nise me dredhe shtatin si njale:
Si po t' dote i biri i Shkjaut
Me u fute kund n' ndo ' i bryne kaut:
Kaq, qi mrrudhej lâmsh i mjeri
Kur m' tagan hapej Omeri.
E as nuk diej sá kje t' u shty
Per pá hupe aty me krye;
Vec se e pà n dy Malazez:
Njâni i rêmte, tjetri kermez:
Nehmanj Savo, e Zvekan Pavo:
Se aj n' log Zânash po kisht' rá,

Se me krye shndosh s' isht' t' u dá,
Edhe lshue kan t' dy vetime
Aty shoqit me i vojte ndihme.
Ah, kadale ! piskati at hera
Jakup Feri, porsi fjera;
<< Se kshtû trimat nuk e kan:
Tre me nji me u pré n' mejdan !
E t' âsht lshue burri m' tagan,
Cope e grimé, thue, tash po i ban,
Tash po i ban, thue, cope e grime.
Vjen Todori sá 'i perbime,
Me nja dy t' Njegushas t' ri:
Njâni muse, tjetri Mili.
Msyn Jakupin porsi rrfé:
Nji me tre po do me u pré,
Si t' u rrahe t' ishin me shtaga...
<< Mos e lsho, bre Jakup aga !
Perlyke âsht sá kurr ká mujte
Alush Smajli i Hotit t' Kuj' t,
E me 'i djale prej Buzes s' Ujit,
Qi per mik dalun n' Guci,
Kishte rrâ n' kushtrim me ushtri:
Gjeto preka êmni i ti:
Djale me bré hekur me dhâme:
Synin gace, qafen dy pllame:
N' ndihme Jakupit vrap kan rrâ.
Porsi breshni me murrâ
E t' kan nise burrat me u pré
Fyt- a -fyt perlá me shkjé:
Si zanát, besa, gjithmone
Qi e ka pase malcija e jone
Balle per balle me u pré me shkjá
Idhte me i bá Shkinat me kjá.
Ata siell e keta siell,
Njâni turru. tjetri ngurru.
hapu, zmbrapu, msyju, shtyju;
Me gjak lá krejt u jane llanat.
U kullojn gjak n' dore taganat
Rrebte kah trimat i vringllojn
Idhte me mârre kah duen shoshojen.
E kaq nise â aty potera,
Kaq âsht dhâne vigma m' at hera,
Besa, or probe, me t' hi mnera.
Pse edhé tjere Shqyptare e Shkijé
Aty msy kan si shkerbé,
E po rrin ata t' u pré
Si per s' tepermi t' ki' n lé.
Lamsh bâ gjindja n' at log Zânash,
Si gjarpij n' zgavrra murânash
E thue lé s' kishin prej nânash,

Vec se toket t' zeze shperthye,
Deke as jete pa kqyre me sy
Aty trimat t' jane merthye,
T' jane merthye, t' jane kaperthye,
Njâni m' tjetrin rrebte kan msy:
Shkjau m' Shqyptar, Shqyptari m' Shkjá:
Kush tue sjelle m' tagan pa dá,
Kush t' u rroke kush t' u perlá,
Me t' u trande toka nen kâme !
Fyt - a - fyt jane njite me dhâme,
Ndryshe jo, besa, lum djali,
Vec si qêjt me bisha mali:
Edhe s' ngiati e mâ se 'i koke
Rrotullue ka, ofshé ! per toke,
M' to me ngrane e m' to me krroke
Korba, sorra e cilikoke.
Met i nipi i atij Bozhiqit
Edhe ' fare Savo Jukiqit,
Me at serdarin e Nikshiqit:
Te tre i preu Omer Haxhija.
Mandej met Llano Kadrija,
Nji prej Krenesh se Dragovis
Edhe aj Myrtja i Can Faslis,
Qi 'i here vete nji Shkjá pat pré;
Por kur m' dytin lshue ka rrfé,
Nji fare Lluko prej Cetinet
M' tagan gati i rri mbas shpinet,
Edhe e lên t' ngratin pa krye:
Ktê pa krye, t' âmen pa sy,
Tjeter djale pse ajo s' kisht' pase.
Krenue Llukja edhe trumhase
Mbasi preu Myrton e ngrate,
Ç' âsht zhgjanue, c' âsht hallakate,
Se edhe hovin c' e ka lshue
M' Jakup Ferin trim drangue,
Kinse kryet ktij m' i a shkurtue,
Por me t' vetin ka sharrue;
Pse m' tagan kur m' tê ka lshue,
Shpejt Jakupi 'i here âsht zmbrape,
Por mâ shpejt mandej âsht hape,
Edhe Shkjaut doren ka kape
I a ka kape, po, me do kthetra

Qi i kisht' pase si ajo kulshedra,
Edhe, rrase taganin n' planc,
I a ka shkye porsi latrâc
M' rreth t' shallvareve e der n' gerglâc.
Por ka mete, heu ! Basho Jana,
Nji i Merturas, trim si Zana
Vete, po, nipi i atij Prêle Tulit,
Cilli at vjet kthye prej Mosulit,
Kû ' i here Mbreti atê e pat trete
Per nji gjak, qi kti i kish' mete,
Bashke me Prêlen rá ne Guci,
Per me u vrá me Mal te Zi,
Per me dekun per Shqypni.
Kaperthye ky me nji Shkjá,
T' dy varrue edhe krejt n' gjak lá,
Kah âsht hape m' tagan me i rá,
Kryet dy felesh me ja dá,
Shkjau mâ i shpejte po kisht' qillue,
M' tagan parsmen i a ka shpue.
Dekun m' toke edhe e ka lshue.
Kur ka pá kumara i ti
Njaj Bale Gjoni kime - zi,
Se met Basha zhyte ne gjak,
Kurrkund kâmbes s't' i bâni lak
Por vetime si kokrra e rrfés,
M' kandak t' pushkes i met Shkjaut krés
E t' i a bâni pshesh me pshesh,
Kalamùq e lshoj mbi shesh;
Edhe at here si katallâ,
Zâ Prêla Tulit aj ka bâ;
Kû jé, Prêle, eh, ti mos kjosh !
Se ti nipin s' e ké shndosh:
Se ty nipin t' a kan pré !
Mo' le, bre, kûdo qi jé !
Njat here Prêla shtri per dhé
Kishte pase nji fare Nikicet,
Kaprroc burre pre' Andrijevicet;
E t' u mâte isht' shi m' at here
Orrl me u lshue mbi dy Shkjé tjere,
Kur, qe, ndien Balen tue ulrue,
Aty trimi s' âsht hutue,
Kah Bal Gjoni por ká msy,
Ftyren vrânte, vetimen n' sy;

Si taroc, qi te kete ndie
Tue u perlyke kund mzat a ká,
Lshohet djerreve tue ngá,
Ka' atij zêmra i hjeke me u vrá.
Vec, nji rrahit t' repte tue rá,
Qe po i del para nji Shkjá,
Hokubét me sy me u pá,
Kryet e tij, po, me mrrijte m' trá,
Te tane kodra e te tane neje:
Dredhe mustaqet teje - teje,
Si dy bishta dashsh galana:
Cupi i krahit sa murana:
Mashkull qerrit ishte llana:
Çelik ndoset giûni e kama,
Me t' thâne mendja se 'i pende buej
Atê vendit s' mund t' a luej.
Betér shtatit si 'i mullár,
Kerleshe ftyres, ngerthye kulár;
Thue, per t' gjalle do me t' bâ gjâmen:
Per rrâze vithes pré dollâmen,
Zên e i thote Prêles matrahuli:
Po a ti jé, mor', njaj Prêle Tuli,
Qi kasap jé bâ mbi né,
Edhe gjinden po na i pret
Si me pré krena baktish ?
Se un, maná, t' kam lype nper qielle
Jo mâ tash qi t' hasa m' toke
Po t' lâ gjalle me shkue me koke ?...
Edhè âsht lshue m' tê si kulshedra,
Thue, po e shtje ndande pash nen dhé.
Sá shpejt Prêla i ka ndêje gati,
Sa mire prite e ka m' tagan.
Se c' kan shkrepe shkendija Taganat,
Se c' jane kpute, shitofti Zâna !
Si t' ki' n kêne dy cokla Drini:
Mollzat vec u kan mete n' dore.
At here msy t' a kan shoshojnen,
E t' jane hjedhe edhe perdredhe;
Shoqishojen s' po mûjn me e rrzue.
Lavd shoshoqit qi i qesin,
Kah po lidhen kah po hidhen,
Atij rrahi kah po i siellen:
Bumllon toka rreth per rreth,
Thue po bin topa per s' largu.
Qet Vasili edhe po i thote:
Se << Vasil >> Shkjaut i ki' n thané:
Se un, manà , qi atje n' Berane
Fyt - a - fyt me Turk jam pré:
Qi kam mârre krena n' Babune
Ne Babune edhe ne Shpûze,
Ne Kernice e n' Podgorice,
Kah kujton, or ti Prêle - shkreta,

Se ty kryet s' po t' a há sod ?
Vall, c' ka mârre Prêla e i ka thâne:
Se ti, beli, or Vasil - zeza,
Dér me sod me Turk m' jé pré;
Por m' ké mârre krena Harapesh,
Por m' ké mârre krena Zejbekesh;
Vec se sod m' ké hase m' Shqyptár,
Qi po e kisht' luften zanát,
Qi po kisht' erz e burrni,
Besen bese, fjalen <<senèt >>,
E qi kryet ka me t' a pré
Si me pré manà , 'i krye berri;
Edhe at t' mjeren grue te shpija:
Njat kercnuen mori shkine,
Do t' a pshtjelle, besa, ne zi.
E ka lodhe kjo fjala e Prêles;
Sa me idhnim qi po i a kthen:
Qi un Shqyptarin, morè Prêle,
Pasha at Sh' Pjetrin e Cetines,
S' t' a bâj as p' r 'i hunde burrnot,
Edhe e há, po, dy here gjalle,
Se na, shndosh kjofte Gospodari !
Kem' me hi besa, n' Shqypni,
Edhe n' Shkoder kem'me shkue,
E Shqyptarit, qi po m'thue
Se po isht' trim e s' diej shka tjeter,
Do t' i vêjm << kapice>> mbi krye.
Por jo ty, Prêlà , mos druej;
Perse kryet ty, maná t' Zotit,
M' arrc tash po t' a pret Vasili,
E t' a ngule baca m' nji hû
Me ngrane m' tê sorre e falkue:
S' ké me pase, tham, mâ nevoje
As per ksule as per <<kapice>>.
Ç' ka qeshe t' madhe Prêla at here:
Se me giase, or ti Vasil,
Mordja mendt t' i ka trullue
Edhè ktû jé kah flet jerm.
Se un njetash t' kam lshue per dhé
Se un njetash kryet t' a kam pré:
Mau, Vasil, se ngusht e ké !
Mire jane lidhe me llana t' krahve
Ç' po plandosen trimat krepave,
Ç' po dermishen burrat cungjeve,
Jane trême bollat e struke gropave,
Fort bumbullue ka aj rrahi i repte,
Edhe dushku c' fershllon malit.
Shkume e verdhe u shkon prej goje,
U shkon djersa rrkaje e rrkaje,

Kah orvaten, kah rropaten,
Kah per mndere trimat dihasin
Shoqishojen vec si m' e mârre.
Por m' e mârre shoshojen s' po munden:
Kishte hase, po, sharra n' gozhde.
Nji telbiz Prêla qi isht' kâne
Ka mârre Shkjau edhe i ka thâne:
Manà t' Zotit, mor Vasil,
Mbas do shêjesh qi po shoh,
Drue fort mire pûnen s' m' a ké:
Se jem' kape edhe perlá,
Tue na u sjelle â ' i korb i zi
Edhe krroke ajrit pa dá:
Me ty e ka, thom, shpendi i keq.
I âsht dhâne Shkjaut qielles me shikjue.
Shpejt i rrin qaj Prêla gati,
Shpejt nderkâmbcen i a ka qite.
Asht pure Shkjau sa i mullár dushku,
Asht plandose rrahit terthuer.
Fort âsht trande rrahi nen kâme.
Ç' ka kercnue Prêla me dhâme.
Sa shpejt zjarre e ka kortelen.
Se mire Shkjaut i a ka rrase n' bri:
Gurgullon gjaku vi e vi,
Ç' asht perpjeke at hera Shkjau,
Fort perplase ka kâmbe e duer,
Tuj u shkarrafende per toke:
Si njaj buelli, kur kanari
T' i a kete cue thiken der m' asht:
Me i u dhimte, besa, mor' burra,
Minit n' múr e gjarpnit n' gúr.
Por dhime prêla s' po kisht' pase
P' r atà anmiqt e Shqyptaris;
Prandej kryet i a pret m' kortele,
Si me pré, po nji krye berrit,
E e lên shyt Shkján terthuer djerrit
At here kape ka aj ata krye
Per njat kacirube te flokvet,
Edhè krah aty i ka dhâne
Tuj u a hjedhe Shkjevet m' llogor:
Si njaj bulku kujdestár,
Qi bastan tue ngarkue n' are
Po i erdh n' dore lladik i kalbun,
U a flakron dirqve edhè derrave,
Qi tue rmue t' jene n' djerr per bri;

Edhe nise ka t' u lavdohet:
A po ndien, or Mark Milani ?
Falmeshndet Pasha i Gucis,
Edhe thote: <<byrme >> gjithkur t' duesh,
N' dac per cila, n' dac per dreke,
Si ne Plave, si ne Guci;
Pse e gjên tryezen gjithmone shtrue:
Plum te rande, barot te zi.
Sa per tash, qe ket sherqi...
Po i a coj Knjazit dhanti,
Pême e mire bi ne Mal t' Zi,
Por kepute ktû ne Shqypni,
Le t' a daje me miqasi...
Porsi kur rruges nji shtektár,
Qi t' a msyjn qêj a zagare,
M' gur a m' bûce qêjt t' i kete gjue,
Kta nji here porsi t' terbue,
Turr mbaspeshet kan per t' lshue,
E mandej mâ me furi
M" shpine shtektarit me i u shtri:
Malazezt kshtû rrân nji fillit
Per mas krés s' atij Vasilit
Kur flakrue Prêla u a ká;
E, si 'i here ata kan pá
Se Vasil mâ nuk po ká,
Lum per ty, o Zot i lum !
Ç' u ka vû aty buza shkrum,
SWe c' jane hjedhe, se c' jane perhjedhe,
Ç' jane terbue, c' jane krepatue,
Idhte m' Shqyptare edhe c' kan lshue,
Shtek as shkrep per pa shikjue:
Kush pa opange, kush pa <<kapice>>,
T' gjith m' tagan por e m' << novice >>,
T' gjith prej sysh shkendija tue qite,
Tue gerthite, tue bulurite,
Tuj u derdhe podit e shpatit,
Si atà ujqit e bjeshkes s' Sopatit,
Kur t' i lodhe ûja e zalldani.
T' i a dha topi edhe havani,
T' krisi gjylja edhe potera,
T' hypi tymi e t' hypi mndera,
U shuen gjindja neper prroska,
U thyen krenat si t' i' n boska:
Si t' i' n kêne kakryq a goska.
Lshuen Shqyptaret at here llogoret

Edhe nise ka t' u lavdohet:
A po ndien, or Mark Milani ?
Falmeshndet Pasha i Gucis,
Edhe thote: <<byrme >> gjithkur t' duesh,
N' dac per cila, n' dac per dreke,
Si ne Plave, si ne Guci;
Pse e gjên tryezen gjithmone shtrue:
Plum te rande, barot te zi.
Sa per tash, qe ket sherqi...
Po i a coj Knjazit dhanti,
Pême e mire bi ne Mal t' Zi,
Por kepute ktû ne Shqypni,
Le t' a daje me miqasi...
Porsi kur rruges nji shtektár,
Qi t' a msyjn qêj a zagare,
M' gur a m' bûce qêjt t' i kete gjue,
Kta nji here porsi t' terbue,
Turr mbaspeshet kan per t' lshue,
E mandej mâ me furi
M" shpine shtektarit me i u shtri:
Malazezt kshtû rrân nji fillit
Per mas krés s' atij Vasilit
Kur flakrue Prêla u a ká;
E, si 'i here ata kan pá
Se Vasil mâ nuk po ká,
Lum per ty, o Zot i lum !
Ç' u ka vû aty buza shkrum,
SWe c' jane hjedhe, se c' jane perhjedhe,
Ç' jane terbue, c' jane krepatue,
Idhte m' Shqyptare edhe c' kan lshue,
Shtek as shkrep per pa shikjue:
Kush pa opange, kush pa <<kapice>>,
T' gjith m' tagan por e m' << novice >>,
T' gjith prej sysh shkendija tue qite,
Tue gerthite, tue bulurite,
Tuj u derdhe podit e shpatit,
Si atà ujqit e bjeshkes s' Sopatit,
Kur t' i lodhe ûja e zalldani.
T' i a dha topi edhe havani,
T' krisi gjylja edhe potera,
T' hypi tymi e t' hypi mndera,
U shuen gjindja neper prroska,
U thyen krenat si t' i' n boska:
Si t' i' n kêne kakryq a goska.
Lshuen Shqyptaret at here llogoret
Majten rreget edhe rmoret,
Edhe zûn n' at rrânze te bjeshkes.
Ndersa Shkjau i u rras Sutjeskes,
E t' i a futi zjarmin vendit
Ç' merr prej Uret m' rruge t' Kelmendi

Gjergj Fishta

Dramaturgjia dhe Publicistika

Nje vend te vellimshem ne krijimtarine e Fishtes ze dramaturgjia. Ai shkroi drama, drama lirike (melodrama) dhe tragjedi. Ne dramat dhe tragjedite konflikti eshte i ndjeshem. Tonet qe i pershkrojne jane ato heroike. Personazhet dhe karakteret arrihen te skaliten. Ne dramat lirike dialogu eshte me teper mjet organizues i jashtem sesa element ndertues i brendshem qe t'i jape mundesi zhvillimit te veprimeve dhe ashpersimit te konflikteve. Persa i perket mjeshterise artistike, zoterojne po ato cilesi qe i misheron edhe krijimtaria poetike. E gjithe dramarturgjia e Fishtes eshte e shkruar ne vargje. Tema e atdhedashurise eshte ne qender te pjeses me te madhe te veprave: ne dramat "Odisea" dhe "Kthimi i Uliksit ne Itake", ne dramat lirike: "Shqyptari i qytetnuem", "Shqyptarja e qytetnueme", "Jerina ose Mbreteresha e Lulevet", e sidomos tragjedine "Juda e Makab", e cila cmohet si vepra me e mire dramaturgjike e Fishtes. Tema biblike, e pastrimit shpirteror te njeriut ne lufte me veset per hir te virtyteve dhe te amshuesmerise se qenies njerezore eshte ne qender te dramave lirike. "Barite e Betlemit", "Luigj Gonzaga". Tema e padrejtesive shoqerore eshte ne qender te tragjedise "Hajria" ku mbizoteron realizmi, fryma demaskuese ndaj klasave te pasura.
Nje lende prej qindra faqesh permban proza e Fishtes. Eshte nje proze e frymezuar, ku lirizmi krejt natyrshem nderthuret me humorin, satira me groteskun. Shtresat e fjalorit jane me te larmishmet. Bashkejetojne fjalet, shprehjet, ndertimet sintaksore krahinore me arkaizmat, barbarizmat, zhargonet, me fjalet e shprehjet e latinishtes, te gjuheve moderne, perifrazimet, citimet etj., etj. E pasur ne llojet e levrimit eshte publicistika. Per patetiken e fuqishme, argumentin, kritiken shendoshese si dhe stigmatizuese dallohen shkrimet me teme shoqerore.
Ne shenjester ai ve dembelizmin, pertacine, indiferencen e shtetasve te shtetit te ri shqiptar, por edhe lakmine ndaj kolltuqeve, grykesine ndaj privilegjeve, prirjen regresive ndaj aziatizmit si dhe imitimin banal ndaj perendimores. Ai bente thirrje qe ne krye te shtetit te vine njerez te kulturuar, atdhetare, vizionare largpames te shtetit e te kombit. Fishta eshte edhe polemist i fuqishem, ai polemizon me pena te shtypit vendes si dhe me ato te letrave te huaja. Merr ne mbrojtje kulturen, dinjitetin, pastertine shpirterore te kombit. Ne polemikat nuk mungon kurre argumenti bindes autentik, si dhe shoqerimi i tyre me argumente nga filozofite e ndryshme, shkencat shoqerore e natyrore, por edhe vershimet patetike ku shpotit, tall e dermon pa meshire kundershtarin. Te njohura jane dhe ligjeratat e Fishtes, ku mbizoteron fryma solemne dhe argumentuese.

Publicistika

Per vlera te rralla artistike, per frymen objektive e shkencore, shquhet prova eseistike e Fishtes. Nje model i perkryer ne llojin e vet eshte reportazhi. "Nje udhetim ne Turkine e re". Njohes i thelle i botes shqiptare, adhurues i saj gjer ne kult paraqitet ai ne parathenien kushtuar "Kanunit te Leke Dukagjinit" te Shtjefen Gjecovit. Njeri me kulture te gjere e pasione te medha na shfaqet ne esete per Geten, per arkitekturen, muziken etj.
Ne trashigimnine e tij kane mbetur edhe qindra faqe te epistolarit, doreshkrime te ndryshme.
Fishta duke qene njohes i latinishtes, greqishtes se vjeter, italishtes, frengjishtes, gjuheve sllave, ne disa prej te cilave edhe krijoi, duke qene njohes i perkryer i shqipes qe flitej ne viset e Veriut, si dhe i tradites letrare shqiptare qe nga Budi e Bogdani, dha shembullin e tij se si mund te sillen ne kulturen vendese thesaret shpirterore te njerezimit. Te fresketa e trasparente jane perkthimet nga poezia e Silvio Pelikos, Aleksander Manxonit, Metastazios etj. Shembull per perkthyesit e Homerit, pergjithsisht te poezise antike e asaj klasike mbetet Kenga V (fragment) e "Iliades", perkthyer prej tij. Frymen e lashtesise heroike, madheshtine e heronjve dhe te betejave ai i misheron ne kompozitat burimore te shqipes, ne fjalet e ralla te te folmeve te saj, ne brumin e gjalle te shqipes. Teper kerkues e i sakte eshte edhe ne perkthimet e Kanconiereve te Petrarkes. Fishta pershtati ne shqip edhe komedine "i semuri per mend" dhe "Dredhite e Patukut" te Molierit, pershtatje qe shquhen per kolorit e pasuri gjuhesore.
Me vepren e tij te gjere dhe komplekse Fishta pasuroi ndjeshem ne radhe te pare poezine, por, gjithashtu, letersine tone dhe kulturen ne pergjithesi. Vepra e Fishtes ndikon gjithnje ne zvillimin e letersise me vellimshmerine e saj, me llojshmerine e gjinive, me pasurine e mjeteve te shprehjes, me autencitetin e saj. Ajo ka meriten e vecante te kete prekur terrene qe deri atehere, dhe me vone mbeten te paprekura ne letersine tone. Ai ka, gjithashtu, meriten tjeter se kultivoi per here te pare edhe me mjeshteri te larte shtresa gjuhesore te gjalla deri atehere te pashfrytezuara. Prandaj ndikimi i tij ne letersine tone eshte i madh ei shumllojshem.

Shqipnia e Lire

Do t'valvitet m'Kacanik
M'Kacanik, po, do t'valvitet
Kuq e zi Flamuri i shqyptarevet,
Perse toka, shqyp ku flitet,
Ajo vete asht, qi prej t'Parvet
Trashigim na e kemi pase:
Mbrende i huej, jo, ma s'do t'shklase,
Pose atehere, kur vjen per mik.
Jo, po: na sod ktu sundojm;
Ktu s'hece fjala e tjeter kuej;
Gjall Lirin' na nuk e lshojm,
S'njohim mbret as krajl te huej.
Zoti n'qiell e na mbi toke:
Me gjithkend vllazen e shoke,
Por se i cilli m'cak te vet.
Prande i huej, n'anderr m'e pa
Se vjen kurr e shklet nder ne,
Drue se keq kishte me i ra;
Pse shqyptaret kane ba nji bè
Bè te madhe ata kane ba:
Per Shqypni ne lufte me rra,
Me rra n'lufte me krajl e mbret,
E kur bjen ne lufte shqyptari
Lidhe me bese ai ndermjet veti,
E din hasmi se aty pari
Shungullon toka e gjimon deti:
Se bijn krenat fushes s'mejdanit.