Gjergj Fishta Lahuta Malesis

Shka t'i bajm: anmik na e kemi;
Por te drejten do t'ja themi...
Prandaj vete kishe me thane,
Se edhe teper ka per t' kane,
Per Dervishin, n' mujtet me dale
Der n' Cetine, aj rruges pa u ndale;
Perse asht mal Cetina e shkrete:
Duhet pune me u njite perpjete...
Jo, po; duhet,besa, pune,
Per me i hi Cetines perdhune,
Pse, qe, Knjazi sa ka ndie,
Se Dervishi erdh n' Shqypni,
Fjale ka cue Malit te Zi,
N' lufte me dalun plak e i ri,
N'lufte me dalun burre e grue:
Burrat mire nen arme shterngue,
Grat me kmesa e me supata,
Me kosh m'shpine cikat e ngrata,
Per me i bartun buke ushtris,
Per me i dalun zot liris
Kunder anmikut te liris.
E pse rreth t' tana Karadaku
Asht nji giuhe, 'i feje e 'i gjaku,
E nuk do vec Qeverin
Sa per t' ngope me ar Parin;
Por do Atdhen e do lirin,
Do me shkue per dite ma para,
Per kah dieja e punet e mara,
Burre e grue ne kame jane cue,
Edhe pritat i kan zane,
Ashtu Knjazi si u ka thane:
Kan zane pritat ane e m'ana
Burra, djelm,e gra, e vasha.
Qe, edhe dynde asht Dervish Pasha
Me pesdhete taborre t' veta
Edhe marr rrugen perpjeta,
Tue rrahe lodra dhe trompeta.
Da ushtrin e ka n' tri ceta:
Njanen lshon kah Podgorica,
Tjetren derdhe aj kah Kernica,
Merr te treten per mas vetit
giate liqenit m'lundra t'Mbretit:

E si ata shkulmat e detit,
Qi,tue vlue e tue shkumue,
Tue gjimue e tue ushtue,
Vin , plandosen per ani,
Her per ball e here per bri,
Tash tue hjedhun,thue,nder re,
Tash pingul neper kurrne
Shul n'teposhte tue e karrani,
Thue n' avis duen m' e perpi:
Shkrefe aj turrin per Mal t' Zi,
M' Velecik e del m' Rumi.
Asht ndez zhari mal e vrri.
Kerset topi, rreh havani:
Ka marre gjame te tane Ballkani.
Ah! kadale, bre Knjaz Nikolla:
Se ky a Mbreti e kjo Stambolla,
Se me top e me nizame
T'djegin dhen, po, per nen kame.
A me Turk deshte me u pre?
Qe, tash Turkun tek e ke:
Del, deh! rrugen me ja pre...
Por nuk die si ke m' u da,
N' pac vu sy me te me u vra;
Perse asht trim, po, askjeri i ti,
Si ma i miri nder Krajlni,
Kur t' kete krena qi me pri,
Te kete buke, barot te zi.
A nuk shef? a ke verbue?
Dervish Pasha C't' ka rrethue?
Si n' menjane t'ka shterngue:
Gjalle prej dore s' ke me i pshtue,
Pse edhe m' ty fort asht idhnue.
Se asht idhnue Pasha i Stambolles,
Kish' me thane se Knjaz Nikolles
S'po ja haka kurrkund palla;
Pse, qe, atje,n' do karpa t' gjalla,
rreth e cark aj permbi rjeke,
T' tane ushtrin e ka perpjeke,
Ku dhane besen per me deke,
Per me deke e per me u shue
E Cetinen mos me e lshue,
Per pa u ba gjaku der n' gjue.

Kan lidhe besen, po. n' mjet vetit,
Me ba pushke me askjer te Mbretit,
Edhe t' Paret mos me i koritun,
Qi, pa u lodhe e pa u topitun,
Kurdohere me Turk jane pre,
Per liri, po, edhe per fe.
Mandej da i ka ceta-ceta,
Rjekes tue i lshue malit perpjeta,
Ku s' ke vec curra e kacuba:
Per kacuba ka dy cuba,
Per gjith curra ka dy burra,
Ka dy burra malazez,
Njashun vezmet mire per brez,
Njite taganat ne sylah,
Idhte novicat pshtete per krah,
Synin xhixhe e vetllat shllunge,
Neje-neje kryet si bunge,
Qi, 'iqind here me i ra supate,
Nuk i a hjeke. jo i ashkel t'' thate:
Por t' tane mend e te tane dije,
Per me u pre me Turk Azije...
Dervish Pashes, mandej, con fjale:
Byrm! kuer t'duejsh, mundesh me dale,
N'dac per mik, n' dac per anmik,
Se ma gati, se kam le,
S'e njof vedin ne ket dhe:
Buke e mish, barot te zi,
Si zanat qi asht n'Mal te zi.
Shkon Dervishi tuj u shty
Tuj u shty e tue rremye.
Ka marreZete e Podgorice,
Ka marre Viri edhe Kernice,
Edhe marre e ka Vraninen,
Oso Kuka ku ka mete:
Mandej kamen aj ka theke,
Per me dalun neper Rjeke
E me u kapun te Cetina,
Ku kisht' cerdhen gjeracina:
Ku kisht trollin Knjaz Nikolla:
Edhe trollin rreth e okolla
Me ja sheme, me ja dermue:
Ndande pash n' dhe me ja gropue.

Por se shka kur erdh me dale
Neper Rjeke me kapun mal',
Madhi Zot, ty t' kjoshim fale!
Se c' ka shkrefe aty potera,
Se c' asht ndezun lufta at hera,
Se shum gjaku edhe ka shkue,
Shum nizami ka sharrue!
Kan mete gjindja pa u rmue,
Me i ngrene shpezt e Karadakut,
Qi edhe lshojshin fort m'ere t' gjakut
Msyni Turku me fuqi;
Priti Shkjau me trimeni,
E ka' u ndeshen me furi:
Si t' u ndeshshin flake e agzot:
Lum e lum per t' Madhin Zot!
T' i a dha vigma e t'i a dha ushtima,
T' i a dha krizma e bumullima;
T'nisi topi me gjimue,
T' filloj pushka aty me vlue,
T' u perla Turku me Shkja
Njani m' tjetrin t' u ndersy,
Shoq me shoq t' u kaperthye,
Njani msyj e tjetri shtyj:
Si dy dema ball per ball
Qi atje n' djerr a n'ndonji zall,
Kur bajn gjedhet mriz prej s't' zetit
Kaperthye brynash n' mjet vetit,
Kukzue shpinet, ba kular,
Shtrangue bishtin strumullar,
Dyndun pluhni re n' ajri
Rrin t' u vra me t' madhe mni,
Der t' i daje ndonji bari.
Dy here Turku u kap ne maje,
Dy here Shkjau e lshoi nder zaje,
Tue shtrue shpatin me Harape.
Por, kur s' tretit muer me u kape
E me dale prap m' maje t' malit,
Ku n' Mal t' Zi kje pika e djalit,
I lshoi m' toke at here shejshanat,
Edhe u cue e zuer taganat,
E si bisha tue lurue,
Fulikare m' Turk u lshue.
E t' i a nisen me i krekcue
Ke me krye, po, e ke me koke,
Tue i lshue shyt dekun per toke.

Aty Turkun e lshoi zemra,
Edhe vends' i zu ma themra;
Por u drodh e solli shpinen,
E n' teposhte e muerr rrpinen.
T'i u lshue Shkjau mrapa per gjurme,
E me vigme e t madhe zhurme,
Vrap per vrap e turr tue e ndjeke,
Ke tue there, ke tue lane deke,
E dermoi der poshte ne rjeke,
Ku prap zhgjate i vehet m' Shpine.
Edhe e dbon e e qet n' Vranine.
Kur me sy pa Dervishi,
Se Nikolla ushtrin i a prishi,
Fort nji here aj na asht idhnue,
Ka shkrepe kamet porsi i terbue;
Idhte javerin ka qortue:
Por, mandej, zgidh nji allaj t' ri,
Nder ma t' miret qi i kisht' n' ushtri,
E ja qet Shkjaut mrapa shpines,
M' i a pre rrugen e cetines.
Vec Nikolla, i biri i Shkines,
Po kisht' kane nji biramel,
Qi ma n' Shkja shoqi s' i del:
Prande'e pa me kohe rrezikun,
Edhe u drodh e u vu ne t' hikun;
Mori malin Thik perpjeta,
Tuj u zhdukun me ceta t' veta.
U zhduk Knjazi, e Dervish Pasha,
Idhte ngerthye ato vetlla t' trasha,
Mori rrugen per Cetine.
Vall, a hin Pasha n' Cetine?...
Nuk e diej a hin n' Cetine;
Por n'Cetine e diej se s' rrin:
Dic po vlon atje n'Berlin...

KUVENDI i BERLINIT

Deh! oj Zane, ty t' kjosha true!
A thue din ti me m'kallxue,
Se c'ka ndeje tue bumbullue
Andej larg kah Rumelija,
Ka' ajo Plevna e Bulgarija?
A kjene topa a vec kjene gjame,
Qi u dridh toka ashtu nen kame?
Besa,jo, pra nuk kjene gjame
Qi u dridh toka ashtu nen kame;
Por kjene topat e Rusis,
Kjene havanet e Turkis
Qi bumbulluen fushes s' Rumelis,
Nate e dite tue rrahe pa da,
Rumelin t'tane n' gjak tue e la
Kah na u pre Turku me Shkja,
Me Miskov Turku ka' u pre.
Rremej gjaku shkulm mbi dhe:
Si mjere Zemra e atyne nanave,
Qi i pa'n djelmt atyne aneve,
Perse kryet nen gryke t' havanave,
Kur te rrahin kta batare,
S' i ban nierit, jo nji pare.
Bre ma zi' dhe pat per t' ndolle,
Pse tue u rrase kje Shkjau n'Stambolle,
Me zhbi Mbretin m' post te vet;
Vec se u ran Krajlat ndermjet,
Edhe pushka tashti prani.
Sod t'shtatet Krajlit e Sulltani
N' at Berlin na jane bashkue,
Na kan nise me e bisedue
Se si punen me e vendue,
Per ma vu paq edhe bese,
Per me shue lufte e ngatrrese,
Zemer t' keqe, mni e rese,
Tue ngule gur, tue ngule kufi,
Per gjith vend, per gjith mbretni,
Giate Balkanit m' Det te Zi.
Por tue kene se bese e fe
Nuk po kisht', jo, sod mbi dhe,
E se forti, n' arme merthye,
Aj po kisht' gjithmone arsye,
Un tue e pase jam ktu do frige
Ser na bin ndo' i pune e lige
Per Shqypni e per Shqyptare:
Ke kta s' kan miq as kumare,
Qi me e fole per ta nji fjale,
Qi me hi aty zot me u dale,
Pse, edhe qe, qaj Knjaz Nikolla,
Lshue dollamen pola-pola,

E me 'i struge ti gjane dy pllame,
Me ' kosh rrethe neper kame,
Shkye shallvaresh mbi kupe te giunit
Me ju dhimet gurit e drunit:
Aj po u del Krajlave para,
E me fjale e dokrra t' mara
Po ja nisi aty me kja,
Se aj toke buke nuk po ka,
Bjeshke e vrri se ati i jane tha:
I jane tha e i jane shkrumue,
Te tane shkam e rrase e lmue,
Pa nji kallze, pa nji shkop druje,
Sa qi poplli, rreshkun uje,
Asht ka' i del prej Cernagore,
Po s' i u lshue nji toke gratcore,
Si, bjen fjala, toka arbnore.
Toka arbnore,toke me nam
(Ble me pash e shite me pllame
Pashi argjand, pllama flori,)
N' dac per bjeshke e n' dac per vrri,
N' dac per dhen e n' dac per dhi,
Si per buke, si per tagji
Si per pune, si per tregti.
Edhe Krajlat po e ndigionin,
Po e ndigiojn- as s'po e qortojn;
Vec se bashke me Mbret t' Stambolles,
Po na i napin dore Nikolles,
Me marre Plav, me marre Guci,
Me marre Shkodren me Malci,
Der ku dan vendi me Dri:
Si ate Zoti m' a marrofte,
Mbret,a Krajl, a kushdo kjofte,
Qi vu dore m'leter ma i pari
Vendit t' vet me dale Shqyptari,
Ase rob me ndje nen Shkja,
Page e t' dheta atij tue i la!
Se, per Zotin- kjofte levdue!-
Per pa u ba gjaku der m' giu,
Kurr Shqypnin a'kem' per t'a lshue.
Se kur t' merret, vall, Shqypnija,
Flake do t' ndezet rrokullija,
E do t' binden fiset t' tana
Kah bjen dielli e kah merr hana.
Gjaku i jone, po, ka me vlue,
Nama e jone, po, ka me ushtue,
Ka me i shkue m' vesh Perendis,
Edhe i lumi, n'fryme t' idhnis,
M' vend Europian ka me e vra:
Te tane n' gjak ka per t' a la.

Kur ka ndie qaj Knjaz Nikolla,
Se ati Europa edhe Stambolla
Dore i dhankan mbi Shqypni,
Me dale cubi nji zotni:
Vu kapicen m'njanin sy,
Se c' a hjedhe e c' ka lodrue,
Se ' dhe kanges c' i a ka fillue,
Porsi krushku tue Vallzue!
Lum e lum, po, i biri i Shkines,
Se nder ksolla te Cetines,
N' ato kohe qi kan me ardhe,
Ka me ngrane aj buke te bardhe,
Ka me zi aj mish tarocit,
Ka me pi, po vene prej pocit,
N' te dy faqet me i plase gjaku,
Kacadre me i ndeje mustaku.
Ne Cetine mandej ka dale,
Pal Milanit ka cue fjale:
More Pal, more yi djale,
Nji sahat mos t' bajsh me u ndale,
Por fluturo si gjeracina,
Edhe peja ke Cetina;
Pse due t' ap un t' y nji ushtri:
Pese taborre djelm te ri,
T'tane Sokola le n' Mal t' Zi
Per me i qite un n' at Shqypni:
N' Hot e n' Grude, n' Plave e n'Guci
E ato vende me m'i shtrue,
Se ato Krajlat m' i dhane mue,
Me shkele m' to gjith si te due.
E mandej, si per nji jave
T' m'i keshe shtrue Guci e Plave,
M'beh t'm 'i bijsh Lekve t' Malcis,
Si njaj ujku prej pusis,
E me shpate e me konop.
Te m'i bajsh mue Leket per Shkop,
Edhe vendin, gjane e giate,
T'm'a pushtojsh dir m'Prrue te That.
Pse, si shtrue t'a kem' Malcin,
T' kem' marre Plaven e Gucin,
At her na po t' rrasna n' Shkoder,
Tue lujte valle e tue kcye loder,
Si ata mazat neper lame,
Pa na hi kund ferre ne kame.
Pal Milani thote nji fjale:
Njeksaj pune a vshtire me i dale;
Se p'r 'i jave s' shtrohet Malcija,
Se as me pushke s' merret Shqypnija.
Venu shej. po, fjalve t' mija,
E mos nguc grenzat me krande,
Perse nguce te zezen t' ande,
Pse edhe jashte n' ket pune ke marre:
Per pa t' pase kush gjak as varre,
Nuk thote Zoti, as s'e ep
kanuni Ne vend t' huej me hi perdhuni.
Jo,po,m' thuej ne zjarm me rrane,
Me i ra detit ane e m' ane,
Se n' fjale t' ande atje do t' veta;
Por n'Shqypni, besa, s'mund t' veta.
Qeshi Knjazi vesh e m' vesh,
Se ti kenke-o burre prej nesh:
Kenke burre vec me ngrane pshesh,
Q' se i a nisi me m' predikue,
Thue se 'i grue vete kam qillue
Qi me u treme prej fjalve t' ueja,
Per cka m' flet, per vende t' hueja
Jo,po, mire do t' isht' per ty
Kamelef me vu ti n' krye,
Me lshue mjekren der nen gji,
E me dale Pop ti n' Mal t' Zi
Per n' mos dac ti n' shpi me shkue
Me njite furken porsi grue,
E aty n' dere, ndeje mbi ndo'i krroqe,
Me tjerre m'bosht me t'ande shoqe,
Tuj u ze me te n' shulla:
Se per lufte s'u dashtke gja.
Sa per lufte asht Mark Milani
Burre si motit, trim si luani,
Qi edhe ushtris ka per t' m' i pri,
Per me shtrue Plave e Guci
Per me shkele Leke e Malci.
Edhe Shkoders mrende me i hi
Me i hi mrenda me bajrak:
Me ba Shkodren Karadak.
Kshtu tha Knjazi e lshoi kushtrimin,
Per me mledhe n'ushtri burrnimin.
Pingroi Zana neper molla:
Hajde! hajde! or, Knjaz Nikolla,
Se pak giate je shty me fjale:
Se vjen moti per kadale:
Se s' din nieri ku mund t' dale,
Po kje 'imend se lshon aj vrapin
Ma te madh se t' a ket hapin:
Si, me giase, ti don m' e lshue,
Q' se nder mend ty t' asht ngujue
Ne Guci nji ushtri me e cue,
Shqyptarin nji here pa e pvete:
A thue e lshon Gucin e shkrete,
A thue e lshon Malcin e ngrate,
Per pa i shpraze dy pushke m' te thate.
Me Shqyptare, more Nikolle,
Mundet nieri ngusht me ndolle,
Po s'u shkoi aj mrende per mik;
Se ata le kishin celik,
E vu sy kishin me deke,
M'erz a m' toke me pase me i preke,
S' ka shka ban nder ta i huej'!
Se ata gjalle s' i shtrohen kuej
N' dashte t' jet Knjaz, a n 'dashte t'jet Mbret;
Se ata Mbret po ishin n' dhe t' vet:
Fort gabon kush i gerget!

ALI PASH i GUCIS

Drita duel, dielli s' ka le,
Ali Pasha, ' i trim rrfe,
Heret sod na kenka cue,
Kenka veshe, kenka shterngue,
Paska mathe cizmet der m' giu,
Edhe u ulka ne katue,
Ku nise gjokun me shilue,
I ven frenin prej florinit,
I ven shalen talatinit,
I a shterngon me tre kollana:
Hidhet gjoku porsi Zana,
Porsi Zana n' mal t' Tomorrit:
Edhe' e zier te dera e oborrit,
Nanes s' vet aj ku po i thrret,
Ku po i thrret e kshtu po i flet:
<<Po ndigjo, mori ti loke,
Banmu nder miqve edhe shok'e,
Banmu ndere, kush te jete per ndere,
Mos len t' vobeg me t' kja n' dere,
Mos len t' vobeg n' dere me t' kja,
Por t' m'i dalsh moter e vlla,
Por t' m' i dalsh ti nene e tate,
Si te paret na lane zanat;
Se kan bijte do pune te reja
E do t' dal un der kah Peja,
Der kah Peja, der kah Reka,
Per me u pjeke te Haxhi Zeka;
E nuk diej kur ka me m' ra,
Me u kthye dale, me ty me u pa,
Perse shtegu orok nuk ka>>.
Nuses s' vet, mande' i ka thane:
<<Nji amanet jam tue t' a lane:
Rritma djalin djale bujar.
T' me dale burre e burre Shqyptar,
T' m' bahet trim e kuvendtar,
Me qindrue per kanu t' vet,
Me luftue per Atme e Mbret:
T' diej me pri e me ndigiue,
Armet e besen mos me i lshue,
Kudo puna me i qillue.
Por ne kje se Mali i Zi
Erdh e ra kurr ne Guci,
Der sa t' jet djali kerthi,
Pash njat Zot, qi te ka fale,
M' a ndigio ti, grue, nji fjale:
Bane zemren gur e krep,
Premia djalit kryet ne djep:
Mos m' i a lsho Knjazit n' dore gjalle;
S' due t' a la n' Shqypni un prralle,
Se nji biri i Ali Begut,

Se nji i nipi i Skenderbegut
Knjaz Nikolles i ka sherbye
Se ka vu kapice mbi krye,
Se ka ndeje per t' gjalle nen shkja,
Page e t' dheta atij tue i la.
Ma mire n' vorr m' u kja per mall,
Se nen Shkja me ndeje per t' gjalle!>>
Kshtu tha Alija e i hypi kalit,
Edhe u nis terthores s' malit,
Porsi breshni me duhi,
Tue mendue, duhan tue pi.
C; do t' mendoje, vall, Ali Pasha,
Qi i ka vra ato vetlla t' trasha,
Qi i ka vra ata sy si zhgjeta,
Thue se n' mni i ka ardhun jeta?
Se shka ende kjo mendja e nirit,
S' din kush gja, pose njatij t' Mirit
Qi nuk flen as kurr nuk kotet,
Qi ka n' dore stinet edhe motet,
E qi rrezja e syut ka' i priret
T' zemers s' nierit kthellon gjiret,
E i a shef te tana endiret,
I a skjyrton t' gjitha dishiret,
Qi aty mrende rrin t' u perzi
Diku bardh e diku zi:
Aj, po, din shk' asht tue mendue
Ali Pasha rruges tue shkue.
Un vec diej t' u tham nji fjale,
Se, tue shkue ashtu m' kal e m'shale,
Tue ra dromit me t' mdhej hapa,
Shum do rruge ka lane permbrapa:
Shkote gjoku porsi re:
Edh' asht kapun te nji rre,
Ku nji lis i bukur ishte,
Lisi ishte e hije kishte,
Edhe kishte 'gurre per bri,
Gurre te gjalle, te kjarte flori,
Ku edhe gjokun ka ndalue
E i ka zbrite per me pushue
Nen at hije e te njaj krye.
Tue pushue per nen at hije,
Si lua, qi prej shkretije
Zen m' ndo'i moje, kpute e lmekun,
Pa dobi mbasi t' kete ndjekun
T'lete anmikun, qi i grabiti
Klysht e njome e mnis i rrshiti,
Me sy t' vrante kundron Alija
Se sa bukur Shqyptarija
Rreth e cark i shtrohet para
Me liqej, me lume e ara,
E me male te madhnueshme,
E me pyje te blerueshme;
Edhe syt i mushen n' vaj,

Kah mendon se fati i saje
Nder duer t'huaja gjithmone ngeli,
Se ma i keqi p' rhere e shkeli
E s' e la me cue kurr krye,
S' e la drite me pa me sy.
E ashtu ndeje trimi nen hije,
N' mend tuj endun pune Shqypnije,
Kur qe shef logut tue ardhe
Nji si hije veshe ne t' bardhe,
Si nji vashe qi fat ve s' parit,
Shterngue ijet me 'i shoge arit,
Edhe zhdredhun floket giate shtatit
Si ato rrezet kres s' njaj shpatit
kur ban ban dielli per me le
Neper bryme te nadjes s're.
Ardhun shtatit si breshana,
Si ajo vera e si ajo Zana,
Bite shpatit tue flakue,
Der qi vjen e zez mbi krue,
Vjen e zen fill nder ylbera
Qi ndermjet t'stomeve t' blera
E per rreth t' argjente t' currilit
I trajtote rrezja e diellit.
U trand gjoku kur e pa,
( Thone se kali praske nuk ka ).
Curroi veshet e ngrefi kryet
E haru, pa ia da syt:
Turfulloi nja dy a tri here,
Tuj u zmbrape rudines s' blere,
Kah kisht' ndeje Alija pshtete.
Ali Pasha e pa edhe vete,
E m' nja 'n krah si kisht' zatete,
I dha shtatit e u drejtue
Edhe ndej aj tue kundrue
Pale a isht' nieri ase hyjni.
E tue kqyre ashtu n' habi,
Qatje vone po nise me i thane:
<< Pash Njat qi te ka dhane,
A je nieri a se je Zane?
A lute Pashke a lute Bajram?>>
<< Se shka jam e shka nuk jam,
Se a lus Pashke a lus Bajram,
Se a baj hije a jo n' ket jete,
Ktu s' asht ngaeja me pevete:>>
Po i thote Hija atehere Alis.
<< Se ngusht jane punet e Shqypnis,
Se mbrende besa asht krejt harrue,
Se lugat m' te Knjazi asht cue,
Asht cue Knjazi m' te lugat:
Ka qite sogjet shpat e m' shpat:
Don me dale der n' Rozafat.
N' at Berlin u da pleqnija,
Ne dore t'Shkjaut me ra Shqypnija>>.

<< Mo, pash Zotin! Shka po flet?
Zen Alija e po gerthet.
Po a s'ka Zot a s'ka kund Mbret,
Qi nji Knjaz i Malit t' Zi
Mund po e baka aj sod pleqni
Me i pushtue kto Malet t' ona,
Ku, se rrmen Drini e Valbona,
S' ka ra mrende parmendee huej,
Page e' dheta s' jane la kuej?>>
<< Jo, po, pra, i pergjegji Hija;
Nen kame t'Shkjaut do t' vuej Shqypnija,
Edhe Knjazit page e t'dheta
Do t' i laje per sa t' rrjedhe jeta;
Perse sod gjindja shqyptare,
rrejte me pare e me timare,
Bese e fis kta kan mohuemun,
Krejt Atdhen kta e kan harruemun,
Edhe armet i perdorojn:
Kur mos t' vrasin shoqisho' in:
Jo per t' sjelle lirin Shqypnis,
Jo per t' mare e t'mare e t'mire t' njerzis,
Por per t'zgiedhe se ke nder t' huej
Zot Shqypnija do t' a quej.
Marre e trup per fis t'Shqyptarve
Me shnderuem namin e t'Parve
Edhe rob deshtas me ngelun
Nen kame t'hueja ndrydhe e shkelun,
Si moskush m' ftyre t' rrokullis!
Se un jam Ora e Shqypntaris,
Se un Shqyptaret-o do t' i nami,
T' mos u zhbihet arve grami,
T' mos u dahet dhenve dami,
T' mos u lindet djale ne voter,
T' mos u rritet vlla as moter,
Por le t'shuehen nen zgiedhe t' huej,
Porsi shuhet krypa n' uje>>.
<< T' lshosha bjeshket o mori Zane,
Merr Alija, atehere, me i thane,
T' lshosha bjeshket e t'lshosha malet,
Mos na nam, he shto' Zo' vallet!
Se ne nama na ka ra,
Se ne besa na ka vra,
Q'se ka mrrijte fisi i shqyptarit,
Me u dridhe para Gospodarit,
Shqyptari me u dridhe n'sy t'Knjazit,
Qi as sa luga m' fyt t'nji mazit
S' con kandar aj nder mbretni...
Jo, por, n'kje se n'Shqyptari
Ke gjete hije me pushue,
Ke gjete gurra me u freskue,
E rudina me lodrue,
Me lodrue e me vallzue
Krah e m'krah me t' Bukurat tjera
Kur lulzon e bute Prandvera,
Pash njat sy, qi e paske hyll,
Qi m'a cile e qi m' a mylle
Si ajo hana neper pylle,
Deh! m' kallxo n' ket hije shpati
Si t'' a pshtoj Shqypnin, i ngrati;
Se t't baj ben mbi gur te vorrit,
M' Bige te Shales e m'shkam t'Tomorrit,
Qi per te nuk m' dhimet djali,
Qi pqr te jeten e fali>>
Kur ka ndie Ora e Shqypnis
Se shka i tha Pasha i Gucis,
Fort me vedi ajo a gezue,
Edhe Pashes kshtu i ka ligjrue:
<<M'kame pra Ali per n'kjosh kund gjalle
Nuk asht ngaeja sod me u talle:
Knjazi topin asht ka e kalle.
Dil e piqu m' Haxhi Zeken;
Grish Kosoven, bashko Reken:
Lsho kushtrimin n' Toske e n' Gege;
Mblidhnu tok si kokrrat n' shege:
Forca tok-- s' bahet rrcok
Edhe, lidhe me bese shqyptare,
Bini Shkjaut ju fulikare:
Un me jue kam me qillue:
Shkjan nen kame kam me u a shtrue.
Por, pse ti m, a bane at be,
Se nep jeten per Atdhe,
Qe un t' ap nji force te re
Vendit lisat ti me i shkulun,
M'ty tagani mos me u ngulun,
Plumja e pushkes ty mos me t' vra,
Gjylja e topit mos me t'ra>>.
Edhe kshtu tue ligjirue,
Ali Pashes ajo asht afrue:
Ka qite doren mrende ne gji,
Ka xjerre jashte do rozmari:
I a ka dhane t'i marre ere;
Mandej thane i ka Alis;
<<Hajt,Ali, ti me u sprovue
Pale a e shkule lisin me rrema,
Pale a e shkule e prap e ngule.>>
Edhe trimi i asht shterngue,
Me dy duert lisin ka kape,
Dy-tri here aj e ka trandun,
Me gjith rraje edh'e ka shkulun;
Por, kur prap ka ba m'e ngulun,
As nji giu n' dhe s' mund e shtini.
Fort ka qeshe e bukura e dheut.
Kur ka pa se aj Ali Pasha,
S' muejtka n'vend lisin m'e ngulun,
Edhe s' dytit rozmarin
I a ka dhane t ' i marre ere.
Kur asht cue s' dytit Alija,
Me dy duert lisin ka kape,
E si t' ishte i'hu prej gardhit,
Shul perpjete aj e ka ngrijtun
E der m' dege ne dhe e ka ngulun.
Mandej sjelle asht me soditun,
Se c' po i thote Orae Shqypnis;
Por me sy t' Miren s' e pa:
Isht' ba voes e ra nder lule.
M' kame Alija habite ngeli,
Tue kundrue rreth kah zabeli,
Deri nalt ku niste bora,
Per me pa se c' u ba Ora,
Kur nise gjoku me hingllue,
Nise me thunder me trkllue,
Thue se n'mend po do m 'i a qitun,
Se s'isht'ngaeja aty me pritun.
Asht kujtue, medje, Alija,
Per shka thane i kishte Hija,
Se n' rrezik gjindej Shqypnija,
Edhe gjokut m' shpine ka kcye.
Gjoku turrin ka shperthye:
Kush dy here s' i me sy.

LIDHJA E PRIZRENDIT

Shkrepi dielli buzes s'Cukalit,
Eja e t'kndojm, oj Zana e malit,
Eja e 'kndojm me lahute t'Malcis,
Si ata Krenet e Shqyptaris
Ne prizrend na jane bashkue
Per me fol, me bisedue,
Shqyptarin se si m' e pshtue
Prej capojve t' Malit t' Zi,
Qi ka dyndun top e ushtri,
Me hi n' Plave, me hi n' Guci,
Me marre Shkodren me Malci,
Der ku dan vendi me Dri;
Pse, po thone, Mbreti i Stambolles
Doren i dhenka Knjaz Nikolles
Me ndez zjarm aj m' votra t'ona,
Me nga qet aj n' ara t' ona
'Me ba dru n' zabele t' ona,
E me gra e me vasha t' ona
Me luejte Shkjau harushe nder ne,
Thue se s' ka Shqyptari mbi dhe.
Por po kisht', besa, Shqyptare,
Kisht' Shqyptare zemer bujare...
Burra t' urte, trima luftare,
Qi s' po u tutshin kta me deke
M' erz a m'toke me pase me i preke.
Perse, qe, qaj Ali Pasha
Fort ka vra ato vetlla t' trasha,
Ka vra vetllat edh' a idhnue,
Burri i botes kur ka ndigue,
Se n' Berlin asht ba pleqnija
Nen kame t' Shkjaut me vue Shqypnija;
Edhe n' Peje trimi ka dale,
T' tane Shqypnis ka cue nji fjale,
Qi shk'a krye, shk'a Bajraktar,
Shk' a Vojvode e shpi e pare
Fill me dalun ne Prizrend,
Per me ngrafe aty kuvend,
E, si motit, per, per Atdhe
Me lidhe bese, me lidhun fe:
Bese e fe me lidhe Shqyptare,
Se pa dale Shqypnija fare,
Sa qi n' fushe as ne zabel
Mos te lehe ma qen ne stel,
Mos t' kendoje as pule as gjel,
Vendin t' huejve mos m' u a lshue,
Shkjaut per t' gjalle mos me ju shtrue,
Mos me vu kapice mbi krye:

Mbretit fjalen me ja thye.
Edhe n' lajm qi cpon Alija,
Trup ne kame cohet Shqypnija,
Shk' a Gegni e shk' a Toskni:
Cohen krene e Bajraktare,
Agallare e Pashallare,
Me Vojvode e me Begllere,
Trima n' za, burra me ndere,
Larg t' permendun per urti,
Larg te lypun per pleqni:
E kush tok e kush pa shok:
Si ata hyjt qi shkrepin n' qiell:
Ne Prizerend na shkuekan fill,
Prizrenjanet ku mire po i presin,
buke e zemer ku po u qesin,
Si zanat qi e ka Shqypnija,
Kur t' u shkoje miku te shpija.
E si tok na jane bashkue,
Trimat m'kame atehere jane cue
E kan dale ne log t' kuvendit,
M' ato mojet e Prizrendit,
Ku kan ndejun rend mbas rendit,
Me Ali Pashen n' krye te vendit.
Vall, c' piskati n' hije t' blinit,
N' ato mrize t' Ljubotinit,
Qi ushtoi vigma ashtu zallis?
Ora e bardhe e Shqyptaris
Paska kene n' nji gurre t' u la,
Edhe e Mira paska pa,
Se atje poshte-o ne Prizrend
Kenkan mbledhe Shqyptaret n'kuvend;
Paska pa ajo e kenka gzue,
M' maje t' bjeshkes paska flutrue,
Edhe n' giuhe t'ambel t' Shqyptarit
Thirre i paska Zanes s' Sharit,
Sa qi ushtue ka hapesira:
A po ndien, moj t' rafte e mira!
Moj shtat rrituna ne mjalte?
Peja i' here m'ket bjeshke te nalte,
Peja 'i here, per n' dac me pa,
Shka s' ka pa as n' Turk as n'Shkja.
Zana mire ate e ka ndie;
Fluturim asht lshue n' ajri,
I a ka behe m'bjeshke t' Ljubotinit,
Sa rre' 'i here qepalli i synit,
ku aty para i ka dale Ora,
Edhe kapun dora--dora,
Tue kuvende motra me moter,
Na kan zanun vend m'nji koder.
Vend m' at koder, si kan zane,
Ka qite Ora edhe i ka thane:
Se un, qi dijte e kam ma s' miri,
Se ty p' rehere t' a ka dasht hiri
Me t' kuvendun fjale burrnije,

Me t'permendun pune trimnije
E me njofte burrat e dheut,
Qi per Fe e liri t' Atdheut,
Vringllojn shpatat si vetima,
Trandin boten si bumllima,
Bajn anmikun copa e grima:
Deshta t'thrras, moj vetull-njale,
Mbi ket bjeshke nji here me m'dale,
Per me t' thane se edhe n'dite t sotit
Po kisht' burra porsi motit,
Mos me u treme ne flake t' barotit,
Mos me u tute n' vringllim t' celikut,
Ball per balle m' i u turre anmikut.
A i shef, poshte, atje n' Prizrend,
Njata burra mbledhe n' kuvend?
A thue i shef ea thue po i njef ?>>
Un po i shof por nuk po i njof
nuk po i njof, jo, se kush jane,
Po i pergjegje e bardha Zane,
Vec, mbas giaset, kish' me thane,
Se ata Akejt na kenkan njallun
Qi t' larget Trojen paten kallun:
Pse edh' aj trimi n' krye te vendit,
Qi po dan ne log t' kuvendit
Porsi t' isht' nji rod drangonit,
Fort m' i giaka Agamemnonit;
Si p'r at tjetrin, pak pertej,
Me ata dy mustake te mdhej,
Krah e m'krah qi i paska lshue,
E qi folka si tu ulrue,
Kish' me thane se asht Diomedi.
Fort ka qeshe ora me vedi,
Fort ka qeshe e kshtu i ka thane:
Se ata Akej, besa, nuk jane,
S' jane Akej as s' jane Dardaj,
As vigaj, as katallaj;
Por jane Krenet e Shqyptaris,
Krent e Gegve e t' Tosknis,
Qi kan dalun ne ket dhe
Me lidhe bese, me lidhun fe,
Edhe m' arme kta me u shterngue,
Europes fjalen m'i a poshtue,
Qi me Mbret paska pleqnue
Me dhane dore Malit te Zi
T' a coptoje t' mjeren Shqypni.
Sa p' r at trimin n' krye te vendit,
Qi po t' dan ne log t' kuvendit
Porsi t' isht' nji rod drangonit
E qi i gjaka Agamemnonit,
Aj nuk asht mori lum vasha,
Tjeterkush vec se Ali Pasha,
Qi per t' drejta t' Shqyptaris
Vet i a nep zjarmin shtepis,
E s'i dhimen nane djale:
Per to jeten vete e fale.
E nji tjetri, ma pertej,
Me ata dy mustake te mdhej
Me i preke m' shoq qi ka bri vedi,
Aj nuk asht, jo, Dijomedi,

Por asht Bajraktari i Shkrelit:
Si njaj pyrgu m' balle t' keshtjelit,
Qi s'e trande as topi as shpata,
E i thone emnit Marash Vata.
Jo qi ka aty burra tjere,
Bajraktare, Krene e Beglere,
Qi per fjale e per urti,
Per trimni, e bujari
Nuk i a lshojn vendin kurrkuej
As n' Shqypni, as nder te huej.
A e she'' 'i here njat burre zeshkan,
Me kollcike e me fistan,
Qi m' a ka synin si zhgjeta,
Qi m' i bajn t' gjith t'u ngiatjeta,
E qi folka ashtu pa u ze,
Here tue mate, mandej tue pre:
Qi prandej njat fjale qi e flet,
Mbreti as Krajli nuk i a shklet:
Pse edhe e tij bujare
Larg permende asht n' toke Shqyptare
Per kah pupla e per kah dija,
Pa te cillat s' rron Shqypnija?
Aj asht trimi Frasher Begu,
Qi gjithkund, ku e qiti shtegu,
I la nam aj Tosknis
Faqe t' bardhe i la Shqypnis.
Mandej vjen nji Qafeli,
Prenk Bibe Doda, djale zotni:
Per kah mosha, mjaft i ri,
Por i vjeter per pleqni,
Kur te doje me fole urti:
Aj asht, Zane njaj Kapitani,
Kapitani prej Mirditet,
Per te cillin larg perflitet,
Larg perflitet, larg kallzohet,
Zi edhe bardh per te shartohet.
Ateher vjen ne rend toptani,
Qi edhe ktiji vojt zani,
Per shka mire e zi qi bani:
Perse i forti, si e din vete,
Berlin ku kishin zane
Mbreti e Krajlat, gjygj me i da
Shekllit t' ngrate, ne gjak krejt la.
Mir e zi punon n' ket jete,

Kur t'i marre mandja perpjete.
Per bri tij vjen prap Zogolli,
Gjete Gege Shllaku edhe Begolli;
Vjen Cun Mula e vjen Mar Lula,
Njani Hot e tjetri Shale,
T' forte per pushke e t'urte per fjale;
Si aj Dode Preci prej Kastratit,
Me at Vrijonin e Beratit,
Edhe trimi n' za Deralla,
Qi po i kishin fjalet e rralla,
Por s' po cajshin shum kopalla
Ku po isht' puna me qindrue,
Me qindrue p' r Atdhe t' bekue.
Por pertej, m' at tjetren ane,
Aj asht, Zane, nji burre shkodrane:
Asht Shan Dedai Dede Jakupit,
Qi, si Ltinit, si Halldupit
Rrumullak fjalen u a flet;
Pse asht dere pushka gjet me gjet
E s' merr vesht per Krajl as Mbret.
Se ti, besa, mire po thue,
Mori Zana me ligjrue,
Se edhe n' sy jam tue e dallitun,
Qi kudo puna me e qitun,
Per pa e shkrepe ky s'kisht me u pritun.
Vec un deshta ktu t' a die,
Se kush asht njaj kime-zi
N' dy kubure e n' nji harbi,
Qi e ka vu ksulen m' nja'n sy
E i ka lshue tirqit nan i.
Sikur lshue s' i ka kurrnjani?
Aj asht, Zane, Abdullah Dreni:
Njaj, pa t' cillin s' hece kuvendi
E i a dro t' keqen Prizrendi.
Dro Prizrendi e dro Gjakova
Rreth e cark i a dro Kosova;
Pse fjale peng aj kurr s' ka lanun;
pse per mik e bese te dhanun
Vet i a nep zjarmin shtepis:
Shi me Mbret pushken e nise,
E as s' len marre Shqypnis.
Dersa m' bjeshke te Ljubotinit
Per nen hije t' mrazit te blinit
Po ligjrojshin Zana e Ora,
Krye me krye e dora--dora,
Atje poshte ne Prizrend
Abdull Frasheri, i Toske me mend,
Kshtu ka te cile kuvend:
Ene breshtet t' Kapitolit
Dale nuk kisht'e murrte ulkoja,
Per me i dhanun sise Romolit,
Mbasi shame kje per dhe Troja:
E atje larg, po, kah Urali,
Nper ato breshta te larta,
Sillej Shkjau, si shkerbe mali,
Tue kerkue per molla t' tharta,
Kur m' kto vise te Ballkanit
Te Paret t' one, Pelazgt e motit
Gjan e gjalle kullotshin planit
Qet i ngitshin m' fushe te Zotit.
Kishin frone e ligje te mara,
E giate shtegut t'gjytetnimit
Ishin shty ata larg perpara
Q' me prendvere te rruzullimit.
Prej kah fill zen rriba e Verit
E m' Vezuv t' veshun n'gjineshtra:
Prej kaukazit m' Shkam t' Doverit,
Ku rri Albjona e pjeke gjenjeshtra,
Fis ma t' vjeter kund nuk ka
Se asht ky fisi n'za i Shqyptarit,
Ne mes t'cillit punet e mdha
Per Europe zune t'enden s'parit.
Po, m' kto male e karpa t' ona
S' parit Zeusi njerzit i rysi,
E me augure te Dodona
Egersin aj u a permysi;
Ktu edhe s' parit Ore e Zana
Nisen valle me vallzue,
E nper vrrije e fusha t' gjana
Zu Pegazi me lodrue.
Ketu, Leka mati hapin
Me i dale botes n' fund e n' krye,
Edhe n' Hind e cpori vrapin
Rrufen n' dore, vetimen n' sy:
Si edhe Pirri, qi, mbrefe pallen
E dale detin si duhi,
Shi nen Rrome e shtroi hamballen
Te tane n' krena Rromakesh t'ri.
Kudo rrani turr Shqyptari,
Mire aj lidhe me bese e fe,
Atje lufta mori zhari,
Atje gjaku rrmej nper dhe;
E as s'u gjet kund mal a rrmore
Qi atij hovin me i a ndalun;
I ra zhyt aj vales mizore,
Me arme n'dore nper flke ka dalun.
Gal, Rromake, po dikur motit
Kjene pershkue nper toke Shqyptare,
Si edhe fiset e Ostrogotit
Me ata slavt,kta dalshin fare!
Por Shqyptari s' e perkuli
I gjalle qafen nen zgiedhe t' huej:
E lshoi token, ne mal dueli,
Por te dheta s' i lau kuej.
Porsi njaj tallazi i detit,
Qi dynde mal e bardh prej shkume,
Deke e mndere tue lane mbas vetit,
Vjen e thehet m'kep t'ndo i gume:
Njekshtu forca e cilldo anmiku

Kur t'i marre mandja perpjete.
Per bri tij vjen prap Zogolli,
Gjete Gege Shllaku edhe Begolli;
Vjen Cun Mula e vjen Mar Lula,
Njani Hot e tjetri Shale,
T' forte per pushke e t'urte per fjale;
Si aj Dode Preci prej Kastratit,
Me at Vrijonin e Beratit,
Edhe trimi n' za Deralla,
Qi po i kishin fjalet e rralla,
Por s' po cajshin shum kopalla
Ku po isht' puna me qindrue,
Me qindrue p' r Atdhe t' bekue.
Por pertej, m' at tjetren ane,
Aj asht, Zane, nji burre shkodrane:
Asht Shan Dedai Dede Jakupit,
Qi, si Ltinit, si Halldupit
Rrumullak fjalen u a flet;
Pse asht dere pushka gjet me gjet
E s' merr vesht per Krajl as Mbret.
Se ti, besa, mire po thue,
Mori Zana me ligjrue,
Se edhe n' sy jam tue e dallitun,
Qi kudo puna me e qitun,
Per pa e shkrepe ky s'kisht me u pritun.
Vec un deshta ktu t' a die,
Se kush asht njaj kime-zi
N' dy kubure e n' nji harbi,
Qi e ka vu ksulen m' nja'n sy
E i ka lshue tirqit nan i.
Sikur lshue s' i ka kurrnjani?
Aj asht, Zane, Abdullah Dreni:
Njaj, pa t' cillin s' hece kuvendi
E i a dro t' keqen Prizrendi.
Dro Prizrendi e dro Gjakova
Rreth e cark i a dro Kosova;
Pse fjale peng aj kurr s' ka lanun;
pse per mik e bese te dhanun
Vet i a nep zjarmin shtepis:
Shi me Mbret pushken e nise,
E as s' len marre Shqypnis.
Dersa m' bjeshke te Ljubotinit
Per nen hije t' mrazit te blinit
Po ligjrojshin Zana e Ora,
Krye me krye e dora--dora,
Atje poshte ne Prizrend
Abdull Frasheri, i Toske me mend,
Kshtu ka te cile kuvend:
Ene breshtet t' Kapitolit
Dale nuk kisht'e murrte ulkoja,
Per me i dhanun sise Romolit,
Mbasi shame kje per dhe Troja:
E atje larg, po, kah Urali,
Nper ato breshta te larta,
Sillej Shkjau, si shkerbe mali,
Tue kerkue per molla t' tharta,
Kur m' kto vise te Ballkanit
Te Paret t' one, Pelazgt e motit
Gjan e gjalle kullotshin planit
Qet i ngitshin m' fushe te Zotit.
Kishin frone e ligje te mara,
E giate shtegut t'gjytetnimit
Ishin shty ata larg perpara
Q' me prendvere te rruzullimit.
Prej kah fill zen rriba e Verit
E m' Vezuv t' veshun n'gjineshtra:
Prej kaukazit m' Shkam t' Doverit,
Ku rri Albjona e pjeke gjenjeshtra,
Fis ma t' vjeter kund nuk ka
Se asht ky fisi n'za i Shqyptarit,
Ne mes t'cillit punet e mdha
Per Europe zune t'enden s'parit.
Po, m' kto male e karpa t' ona
S' parit Zeusi njerzit i rysi,
E me augure te Dodona
Egersin aj u a permysi;
Ktu edhe s' parit Ore e Zana
Nisen valle me vallzue,
E nper vrrije e fusha t' gjana
Zu Pegazi me lodrue.
Ketu, Leka mati hapin
Me i dale botes n' fund e n' krye,
Edhe n' Hind e cpori vrapin
Rrufen n' dore, vetimen n' sy:
Si edhe Pirri, qi, mbrefe pallen
E dale detin si duhi,
Shi nen Rrome e shtroi hamballen
Te tane n' krena Rromakesh t'ri.
Kudo rrani turr Shqyptari,
Mire aj lidhe me bese e fe,
Atje lufta mori zhari,
Atje gjaku rrmej nper dhe;
E as s'u gjet kund mal a rrmore
Qi atij hovin me i a ndalun;
I ra zhyt aj vales mizore,
Me arme n'dore nper flke ka dalun.
Gal, Rromake, po dikur motit
Kjene pershkue nper toke Shqyptare,
Si edhe fiset e Ostrogotit
Me ata slavt,kta dalshin fare!
Por Shqyptari s' e perkuli
I gjalle qafen nen zgiedhe t' huej:
E lshoi token, ne mal dueli,
Por te dheta s' i lau kuej.
Porsi njaj tallazi i detit,
Qi dynde mal e bardh prej shkume,
Deke e mndere tue lane mbas vetit,
Vjen e thehet m'kep t'ndo i gume:
Njekshtu forca e cilldo anmiku

Kush a nipash t' Skanderbeut,
I c' do fes e i c' do kuvendit,
Per t' a msy aj ka anmikun,
Si petriti zogjt trumcake,
E kudo t' vringllojn celikun
Nuk len token pa e pergjake.
Moce Shqyptaret me stalagtita,
Lire gjithmone kta e kan shkue jeten;
E se enden nata e dita.
Se zen vjeta ne rend vjeten,
Kta, pose Zotit t' nalte t' Empirit,
Qi ushqen krijen e veshe lulen,
Kryet der sod perpara nirit
Ene kurr nuk e perkulen.
M'kame, atehere,burra te dheut,
Mbasi t' zott jemi me deke
Per liri e ndere t' Atdheut,
Prap zen Duli fjalet me i theke:
Perse sod a kurr Shqyptari
Gjan e vehten do t' baje fli
Per Atdhe, qi ati i la i Pari,
E per nder e per liri.
Sod t'shtatet Krajlat edhe mbreti,
N' at Berlin n' kuvend bashkue,
E kan ba pleqnin n' mjet veti
Malcin Knjazit me i a lshue;
Me i a lshue Knjazit Malcin,
Me na da ne vlla me vlla,
Me na hupun Shqyptarin,
Me na lanun rob nen Shkja.
Kush a nipash t' Kastrijotit,
Qi ka ndere e nuk ban kore:
Burre, si burrat qi kjene motit:
Aj sod armet te rroke mizore
E te dale ne breg te Cemit,
Prej kah Shkjau rri e na kercnohet,
M' i a diftue botes e polemit,
Se pa gjak Shqypnija s' shtrohet.
Ktu s' do t'shklase, jo kama e huej;
Kush, pose nesh,s'zen qe m'ket toke;
Se na rob s' i shtrohna kuej,
Der sa t' jemi gjalle me koke,
Me eshtna t' one, po, na Shqypnis
Nji muroje kem'per t' i a vu,
Qi edhe topat e Rusis
S'kan per t'mujte,jo m'e dermue.

Abdyl Frasheri kshtu foli;
Kur Mar Lula, i pari i Shales
Nji sy zjarm, nji zog sokoli,
Burre i zoti i pushkes e i fjales:
I a pret fjalen n' log t' kuvendit:
Se ti, pasha at Sh' Marrabe!
Sa per t' dalun zot un vendit,
Me m' qortue nevoje nuk ke.
Pse, se a zanun kjo Shqypni,
Un kam ndeje me pushke per faqe,
E per vend e per liri
Kam ra pre, kam bamun gjaqe.
Kam shkue jeten si bishe malit,
Zdathe e zdeshe edhe pa ngrane;
Por as Mbretit, por as Krajlit
Tungiatjeta s' i kam thane.
Un kam ruejte gjuhen shqyptare;
Un kam mbajte doke e kanu,
E as per pare e as per timare,
Gjak e t' Pare s' i kam mohue.
Prandej, Shkjau me pase per t'msy
E me dale kndej kah Shqypnija,
( Si po thone se ka vu sy )
Ka me u ndeshe, po m'arme te mija,
M'arme te Lekve e t'Dukagjinit,
Qi, me ndihme te Perendis,
Kan m'i a thye pleqnin Berlinit,
Kan m'i a pshtue lirin Shqypnis.
Por pse m'thue me u vra me Shkja;
Tue pase mrende na Anadollakun,
Qi kurr t'keqen s'm' a ka da,
Qi kurr qafet s' m' a hoq lakun:
Qi edhe zemren m'' a ka tha
E m' ka myte aj tate e nane,
E shnjerzue m' ka grue e moter,
E s' m' ka lane me u rrite djale n' voter?
M'ka korre aren e punueme
M'ka marre token e trashgueme,
E tue m'ba kanun pacaver,
M' ka marre qet po per nen laver,
M' ka marre lopet me gjith vica,
M'ka marre delet me gji' ogica,
M' ka marre dhen e m'ka marre dhiz,
M' ka tha vathe e m' ka tha mriz:
Edhe sod m' ka vu leci,
Mos me fole n'giuhe t't'Parve t'mi;
E m' a man giunin mbi bark,
E m' a repe shpirtin me cark
Si mo' Zot, ma keq per mue,
Nder thoj t'tij qi kam qillue?...
Po a pse Turqit e Anadollit
Duan te tallen ketij trollit,

Na m'i a vu pushken Nikollit?
Jo, per Zotin! - kjofte levdue!
Se un Manov nuk kam qillue,
Qi me dale e me luftue,
Perse Krajli a perse Mbreti
Duen te m'majn mue rob nen veti;
Un luftoj vec per liri,
Per erz t'em e per Shqypni:
Se un t'huej'n zot s'e due ne shpi,
S' due te njof as Krajl as Mbret:
Mbret Shqyptari asht n' vend te vet.--
Te lumte goja, bajraktar,
Ali Pasha, 'i trim bujar,
Merr e i thote t' parit te Shales,
Se ti lak s' i bake fjales.
Se ti folke n' log t' kuvendit,
Si po e lypte e mira e vendit.
Per Shqyptare, si jemi na,
Turk a Shkja te dy jane nja;
Pse te dy, si Turk si Shkja,
Ne me sy s' duem me na pa,
Edhe jane per ne ne te hueje:
Gjind, qi as vedit as tjerkuje
Nuk jane te zott nji t'mire m'a s sjelle,
As per dije e mende te kthelle,
As per pune, as per tregti,
As per t' mare ne gjytetni.
Por, pse na te vogjel jemi,
Pse kend fis as vlla nuk kemi,
Na sod Shkjaut s'mund t' i bajm balle,
Qi po do t'na perpije gjalle;
Prandej, thom, se e lype e mara,
Qi edhe sod na si perpara,
Te rrijm njite me Mbret t'Stambollit,
Per me i bamun balle Nikollit.
Dikur dita ka me ague,
Qi edhe Turku do t' marre m' thue:
E m' ateher, shka a Toske e Gege,
T' mlidhen tok, si kokrrat n' shege,
E t' i a napin Turkut t' shtymen:
Qi s'ndrron vesin, vec se qymen:
E t' a lshojn krye-picingul,
T' i a thejn zverkun ne Mosul.
Pra, ju burra, un kish' me thane;
Ktu fjale tjeter mos me zane;
Vec me hi me shkrue nji leter,
Me shkrue 'i leter m' kanu t' vjeter
Per t' shtatet Krajlat mledhe n'Berlin:
Qi, pa u shterrun Dri e Shkumin,
Edhe Buena per pa u tha,
Na per t' gjalle nuk rrim nen Shkja.--
Kshtu ka fole pasha i Gucis.
Edhe Krenet e Shqyptaris
Kan marre letren per m' e shkrue,
Fjale per fjale kshtu tue e peshue:
Ju qi jeni te shtate Krajlat,
Edhe Mbreti i Stambolles,
Falmeshndet Krenet e Shqypnis.
Per njat gjygj, qi e kini bamun,
Qi nen Shkja me vue Shqypnija,
Pa shikjoni, se, per Zotin,
Mund t'na bije ndo'i pune e keqe;
Pse na rob s'i bahna kuej,
Page e t' dheta s' lajm kuej.
Njiket toke te shqyptaris
Zoti vete Aj na e ka falun
E as Taljanit marre s'i a kemi,
As rremye s' i a kem' Francezit.
As Inglizit, as Teutonit,
Se ma slavit jo se jo,
Qi vec dje ka ra n' Ballkan
E kush di se ku e kpute zverkun:
Si ajo vrula e kacalecit:
Sod ketu, neser s' diej ku.
Sa per Mbretin e Stambollit,
Qi po thote, se Knjaz Nikollit
Do t'i fale Shkoder e Malci,
Mund t' i thoni se Shqypnija
Nji shporte fiqsh nuk ka qillue,
Per m' u a nda miqve peshqesh;
Por asht toka e t' Parvet t' one,
Asht Atdheu, po, i Skanderbeut,
Asht Atdheu, po i Mojs Golemit
E i atij Leke Dukagjinit,
Edhe i Kukes edhe i Muzakut
Edhe i Strezes e i Aranitit
Qi e kan la t'tane me gjak t' Turkut.
Prandaj s'ka as krajl as Mberet,
Qi ket toke e fale a e shet,
Der sa t' ket nji zog Shqyptari,
Qi t' baje hije permbi dhe.
Keshtu letren e kan shkrue,
Edhe mire e kan palue,
Mandej shtek ata i kan dhane
Per Berlin, ku kishin zane
Mbereti e krajlat, gjygj me i da
Shekllit t'ngrate, ne gjak krejt la.

MEHMET ALI PASHA


Po rreh teli i vilajetit:
Kush a Krye e Bajraktar,
Kush a beg e shpi e pare,
M'Kacanik e del m'Qafe t'Diellit,
Hiq e eja ne Gjakove;
Pse ka ardhe nji Pashe i ri
E ka Ã* fjale te madhe fort
Me u a thane Krenve t'Shqypnis
Te konaku i Abdullah Drenit.
Shkuen tri dit e shkuen tri net
Edhe Krenet behen n' Gjakove,
Njani beg e tjetri age,
Kush Vojvode, kush Bajraktar.
U kan pri nja dy zotni:
Ali Pasha e Haxhi Zeka,
Burra lidhe me bese Shqyptare,
Si dy plume n'<<xheverdare>>,
Fill te Pasha edhe kan hi.
Ata mire i ka prite Pasha,
Pasha Mehmet Ali Pasha.
U ka qite duhan e kafe,
I ka pvete per rob e shpi,
E per treg e per bulqi
Per mehmure e viqilade:
Se si shkohej n' ket dhe jeta,
Se a po kisht' me se m' u rrnue.
Qatje vone po zen e u thote:
Baba Mbret u ban <<selam>>
Se aj jue u ka, po, hajmeli,
Hajmeli bajtun nen sjetull:
U rue porsi sy'n nen vetull.
Vec se erdhen mote t' veshtira
Si per mbret ashtu per Krajla...
Ele ma qaj Knjaz Nikolla
Nuk po i shef kund maje vedit,
Ke ka ngele m'krepa t' Cetines
Pip i lumt, pa gja mbas shpirtit,

Me i u dhimte gurit e drunit.
Prandaj Krajlat jane mendue,
Jane mendue e e kan pleqnue,
Me i u lute Mbretit t'Stambolles,
Qi t' i a lshoje kund kah Shqypnija
Ndo'i grime djerr, ndo'ipllame toke buke,
Sa me pase ku me gjellisun;
Pse,vallahi! ngusht ka ra.
Edhe Mbretit, i u rritet jeta!
E ka ba me mend Pleqni,
Me i a lshue Malit te Zi
Hot e Grude, Plave e Guci...
Pasha Zotin! ka gabue,
Zu Ali Pasha tue u idhnue,
Se kjo pune qi s' bahet kurr:
Se gja e shkrete s'ka mete Shqypnija,
Qi me u dhane bakshish nder Krajla.
Shqypnin Mbreti s'e ka shtrue
Me arme n' dore, si viset tjera,
Tjerat vise te Balkanit:
Por ortak u ba aj me ne,
Tuj u lidhe me bese e fe,
Se aj Shqypnin e njef Shqypni;
Se s'na lot kanu'n e t'Parve:
Se s'na preke nder doke t'ona,
E se na ati i shkojm n' ushtri,
Kurdo lufte t' i qese anmiku.
na edhe besen i a kem' majtun,
Ku ka thane, na i kemi shkue:
Se n' Jemen na kem luftue:
Me Junan na jemi pre;
Jemi gri me Armen e Shkja,
Pa nji t' mire, o Zot! per vedi;
Se ktu s' ke kurrgja per s' mari:
Vendi e gjindja lshue pa zot:
Hajni e cubi ndeje mbi post:
I pafaji vjerre m' konop:
Gjaja hupe nder thoj t' murtatit:
Erzi i burrit per dy pare:
Kryet e burrit p'r'i cingare.
E sot dashtka baba Mbret
Me Shqypnime bam aj ndere,
Thue i shporte fiqsh kjo ka qillue,
Ani kuje? Malit te Zi!...
A din shka, ti Pasha i Mbretit?
Ngarko rraqet per Stambolle

Se ky, po, asht nji vend i eger
E po t'njitet kund ndo i ferre...
Sa per caqe te Shqypnis,
Kto kahere kan vendue:
I ka ngule shpata e Shqyptarit,
E njaj Knjazi i Malit t' Zi
S' ka me i shkule, mor' pasha Zotin!
Me i u ba dhami sa derrit.
C' ka qite Pasha edhe i ka thane:
Se ti kenke i' Arnaut i cmendun,
Dalun Dinit edhe Imanit:
Pse kshtu Turku, bre! nuk flet.
Ani kush << ortak >> me Mbretin...
Do kocake, do cuba malit,
Per t' u vjerre te gjith m' konop.
Haps, bre! derrat ktu ma i ba;
Pse, mos t'isht' Mbreti i Stambolles,
Dielli drite s' kishte me lshue,
E as s' merr fryme krajl permbi dhe:
Jo ma<<ortak >> Mbreti me u ba
Me maloke cuba Shqiptare..
S' ka Shqyptare as s'ka Shqypni:
Vec ka Allah, Mbret e Turki!
Vrik ka hi caushi i zaptive,
E i ka reshe burrat perpara,
Si bariu qi reshe bagtin,
Kur prej mbramjet dredhe kah shpija,
Edhe n' burg, ku lidhet kali,
I ka ndry Krenet e Shqypnis.
Pune e keqe, pasha buken:
S'asht per burra hapsi as shkopi:
Per ta a shpata ase konopi.
Por se shka, se puna e keqe
Ajo vjen, po, tuj u shtue:
Nise currel e bahet prrue.
Prandaj Pasha ka gabue
Haps me i ba Krenet e Shqypnis;
Perse toka nuk pat plasun
Qi me i qite vedit mbi dhe
E kurrkush mos me u ra mbrapa,
Por kan gjind e kan robni,
Por kan fis e kan vllazni,
E ata gjindt e aj fisi i tyne,
Thone,s'i a barin t' keqen kuej.
Kshtu qi Mehmet Ali Pasha
Ka me ra, thom, nji dite ngusht,
Ka me kape aj kryet ne grusht,
Per shka bani m' Krene t' Shqypnis.
Pse t'bjere ngusht nji pashe i mbretit,
Ka ndo 'isend e s'ka ndo 'i send;
Vec un drue p'r Abdullah Drenin,
Qi tue mbajte ashtu gjarpnin n'gji,
Q'se i ka vojte Pasha per mik,
Mbrende t'u erre e mbrende tue zbardhe,
Tuj u kndelle ne buke te tij,
Drek e darke ka nji ferlik,

Cile e zemer ka 'i <<misnik>>,
<<Gjak e vjame>> der m' kupe te giunit
Buke Shqyptarit mbas kanunit:
Un po drue, se Abdullah Drenit,
Nper at mik qi man te shpija,
Mund t'na i bije ndo'i pune e keqe;
Perse bese un s'mund t' a za,
Se nuk lot Shqypnija e Eper,
Se s' po lot Shqypnija e Eper,
Per me i pshtue ata Krenet e veta;
Per me ba qi aj Pasha i Mbretit
Fort te bindet prej vedvetit
Per shka bani m' Krene t' Shqypnis.
Po, por shka,se Abdullah Dreni
Vshtire se len m'i a shkrrye kush mikun:
A i Gjakovas, nuk ban marre,
Pse edhe e ka pushken zanat.
Prandej, thom, se nuk do t' ngiase
E n'Gjakov rrebte do t' kersase,
Pse halis i u dha kushtrimi
M'kacanin e del m' Qafe t'Diellit,
C' merr prej Sharit m' Buletin,
Me rra turr m' pazar t' Gjakoves
Tym per shpi ka i' burre me arme.
E t' ka rra Peja e Kosove,
E t' ka lshue Reke e Rogove,
Ka lshue Gash, ka lshue Krasniqe,
Asht dynde Plava me Guci
E t' kan dale m' at fushe t' Gjakoves
Porsi miza per kercune.
Ani shan s' largut anmiku,
Se kurr bashke s' bahen Shqyptaret!
Preki Ã* here ti m'toke te t' Parve,
Preki i' here ti m' erz te fisit,
Edhe ty kan me t' diftue,
Se si dijn kta me u bashkue,
Se si bijn kta m' shpine t' anmikut,
Thue, a ajo lava e Kacanikut,
Kur ne Shndre t' a foroj zija.
Qe, edhe Pasha, Mehmet Pasha,
Pat mendue n'Stambolle me vedi,
Se Shqyptaret m'godi s'mund t'bijn:
Por se tash, qi a aj vete tue pa,
Se sa behi pika e djalit